Er friðun leið til uppbyggingar fiskistofna?

Ég hef velt þessari spurningu fyrir mér um margra ára skeið og ævinlega fengið ónotahroll innra með mér þegar talið berst að því að stækka fiskistofna með því einu að takmarka veiði.

Við höfum afar talandi dæmi frá Kanada, um árangur af friðun veiða. Þar hrundi þorskstofninn fyrir 15 árum og öllum þorskveiðum  var hætt. EN, þrátt fyrir það vex stofninn ekki aftur. Var það þá kannski ekki eingöngu veiðin sem olli hruni þorskstofnsins við Kanada? Það virðist aldrei hafa verið rannsakað. Í það minnsta virðist fiskifræðingur frá Kanada ekki geta greint frá neinum rannsóknum á fæðuframboði fiskistofnanna hjá þeim. Getur verið að þeir sitji enn með hendur í skauti og bíði eftir breytingum á náttúrunni? Kannski hafa þeir enga þekkingu á fæðukerfi hafsins og viti þess vega ekki að hverju þeir eigi að leita. Hvað á maður að halda?

Eðlilega hugsar maður sem svo að útilokað sé að allur þorskur hafi verið drepinn við Kanada. Áreiðanlega hafa orðið eftir einhver hundruð þúsunda fiska á lífi þegar öllum veiðum var hætt; fiska sem komnir voru upp fyrir náttúrulega dánasrstuðla. Ef við gefum okkur að þessir fiskar hafi verið 2ja, til 5 ára þegar veiðum var hætt, má velta fyrir sér hve mörgum einstaklingum þessir fiskar hafi hryngt á þessum 15 árum. Elstu fskarnir eru líklega dauðir úr elli.

Þegar við lítum til þess að hver sæmilega haldinn þorskur sem orðinn er 7 ára eða meira, gefur af sér mikinn fjölda einstaklinga á hverju ári, er ljóst að margfeldið á 15 árum hefði átt að verða mikið, ef veiðarnar hefðu verið ástæðan fyrir hruni stofnsins. Staðreyndirnar eru þær, að veiðar hafa ekki verið leyfðar aftur, en þrátt fyrir það vex stofninn ekki. Spurningin er því þessi. Er eitthvað svo mikið að í fæðukerfi hafsins við Kanada, að nánast allt seiðamagn þorsksins fari sem fæða fyrir hungruð sjávardýr, eða að það vanti fæðu fyrir seiði og ungfisk þannig að hrognin nái ekki að þroskast og verða að seiðum og síðan sjálfbjarga ungfiski? Kemur þetta ástand fram í öðrum fiskiitegundum sem lifa á svipuðu æti og þorskurinn? Um þetta er ekkert rætt og ekki sjáanlegt að þetta hafi verið mikið rannsakað.  Er hugsanlegt að þetta ástand sé tengt hita og seltustigi sjávar á uppeldisstöðvum þorsksins?

Af niðurstöðum friðunar og veiðibanns við Kanada, er alveg ljóst að takmörkun veiða, með þeim hætti sem verið hefur, er ekki leiðin til uppbyggingar þorskstofnsins. Við þurfum greinilega að hugsa þetta verkefni út frá einhverjum öðrum leiðum, því okkar leið skilar ekki árangri, frekar en hún skilaði árangri hjá Kanadamönnum. Meðan við vitum ekki um afkastagetu fæðukerfisins á uppeldis og gönguslóðum fiska við landið okkar, getur ekki verið gáfulegt að fjölga stöðugt þeim sem lifa þurfa á þeirri fæðu.

Í lokin ein lítil dæmisaga um svipað efni en úr öðru umhverfi.

Það var fjárbóndi í sveit. Fyrstu árin eftir að hann byrjaði búskap var fé hans vænt og fallþungi dilka með því betra sem gerðist. Þegar frá leið fóru menn að taka eftir því að fé hans var ekki eins vel haldið, varð horaðara og ræfilslegra og dilkarnir sem slátrað var á haustin voru farnir að léttast. Forðagæslumenn, sem voru sérfræðingar í eldi sauðfjár, rannsökuðu málið og reiknuðu út hvað gæti verið að. Bóndinn sjálfur taldi að heyin hjá sér væru bara að verða lélegri og svo virtist sem hann yrði bara að fara að fækka á fóðrum hjá sér meðan skýringa á ástandinu væri leitað. Fræðingunum fannst það algjört óráð og eftir mikla yfirlegu gáfu þeir út leiðbeininguna um hvernig ætti að bregðast við. Þeir sögðu: Eina leiðin til að ráða bót á þessu er að banna bóndanum að slátra nema helmingnum af lömbunum sínum, því hann þarf að geta framleitt meiri húsdýraáburð til að bera á túnin svo heyin batni. Sá eini sem mótmælti þessu var bóndinn sjálfur, sem sá fram á það að allur bústofn hans mundi deyja úr hor og hugri. Ráðamenn sögðu það ekki geta verið. Sérfræðingarnir hefðu sagt hitt og það hliti að vera rétta leiðin.

Já dómgreindin fer ekki alltaf eftir fagtitlum, prófgráðum eða embættum.