Umræðan um efnahagsmálin er dálítið samhengislaus

Ég velti fyrir mér hvers vegna umræðan um efnahagmálin er svo samhengislaus sem raun ber vitni. Er hugsanlegt að þeir hagfræðingar sem rætt hefur verið við hafi ekki heilstæða sýn á hvað veldur þeim efnahagsvanda sem við erum að fást við? Ég veit það ekki, en ég verð að viðukenna að ég er afar hissa á öllum þessum sundurlausu bútum sem fjölmiðlar eru að bera á borð fyrir lesendur/hlustendur sína.

Svo vitnað sé í nýjustu ummæli hagfræðingsins Jóns Steinssonar, dósents í hagfræði við Columbia-háskólann í New York, í blaðinu 24 stundir í dag, 19. ágúst, en þar segir hann:

Peningamálastefnan virkar ekki og því er ákjósanlegra að taka upp evru hér á landi til að tryggja verðstöðugleika.

Betra hefði verið að hann segði bara sannleikann, sem er að; peningamálastefna er engin hér á landi. Krónan okkar hrekst eins og haustlaufblað undan veðri og vindum vegna þess að stjórnvöld hafa enga, og hafa ekki haft í mörg ár, skýra stefnu um stjórnun peningamála þjóðarinnar. Þau hafa hagað sér eins og verðmæti þjóðfélagsins væri sjálfrennandi streymi, líkt og vatnið úr krananum. Krónan væri þeim einstöku hæfileikum gædd, umfram allar aðrar myntir jarðarinnar, að geta lagað sig að öllum þeim breytingum sem að henni steðja, jafnt innan frá úr þjóðfélagi okkar, sem og frá yrti aðstæðum.

Jón telur heppilegast að þjóðin taki upp evru til að tryggja verðstöðugleika. Þarna skjátlast honum hrapalega, því það er ekki myntin sem veldur óreglulegu verðlagi, heldur fólkið sem skapar verðgildi hennar og notar það.

Ef við snerum hugsun okkar og orku frá því að eyða eins miklu af peningum og við komumst yfir, og beindum álíka orku að því að skapa stöðugt vaxandi verðmæti þjóðfélagsins, yrði krónan okkar ein traustasta mynt sem völ væri á. Af þessu má sjá að í raun skiptir engu máli hvað myntin heitir. Það sem skiptir máli er það hvernig þjóðin lítur á og byggir upp verðmæti hennar.

Einn mesti friðarþjófur í hverri fjölskyldu er það ef fjölskyldumeðlimir hafa ekki rétt mynd af því hve miklum peningum þeir megi eyða á hverjum tíma, viku/mánuði/ eða ári. Hjá mörgum skapar það fíkniþátt að eyða peningum og allir vita að afar sterkan viljakraft og skynsemi þarf til að yfirvinna og hafa stjórn á fíkniþætti. Þjóðin er í raun ein stór fjölskylda, sem öll þarf að lifa af tekjum sínum; ekki bara einhverjir útvaldir gróðahyggjumenn eða aðrir sem láta stýrast af fíkniþætti peningaeyðslu. Með slíku verður ekki til friðsöm fjölskylda eða friðsöm samtaka þjóð.

Í 24 stundum var Jón var spurður að því hvað þyrfti helst að gera:

 Sagði hann vandamál sem íslensk stjórnvöld horfðu fram á vera tvenns konar; annars vegar að ná niður verðbólguvæntingum og hins vegar að auka trúverðugleika íslensks fjármálalífs.

Það er afar öfugsnúið þegar hagfræðingur talar um verðbólguvæntingar,   því í raun VÆNTIR engin verðbólgu. Hins vegar geta ranghugmyndir sem haldið er að þjóðinni, líkt og þegar henni var talin trú um að hér ríkti góðæri og við værum rík, skapað alvarleg vandamál. Og við stöndum einmitt frammi fyrir einu slíku núna.

Við þurfum því fyrst og fremst að hafa kjark til að segja þjóðinni satt um að þær blekkingar sem beitt var með "góðæristalinu", voru fyrst og fremst pólitískar blekkingar, til vinsælda fyrir ákveðna aðila. Þessar blekkingar voru notaðar til að trilla hinn veisluglaða hluta þjóðarinnar og skapa viðhorf og trylling hinna nýríku.

Veðsetttar voru framtíðartekjur núverandi barna og ungmenna þjóðarinnar, ásamt ímyndaðri ríkisábyrgð á skuldasukkinu. Ef við viljum sem mest auka möguleika afkomenda okkar til að taka þátt í því sem þá verður merkast og nýjast, ættum við að skilja innkaupakörfuna eftir heima og einbeita okkur að verðmætasköpun í stað eyðslu peninga. Það slekkur snarlega verðbólgubálið.

Jón virðist telja að það sé fyrst og fremst stjórnvalda að tryggja trúverðugleika íslensks fjármálalífs. Þetta er gömul hugsun ríkisforsjár sem lögnu er aflögð hér á landi. Bankar og aðrar lánastofnanir bera alla ábyrgð á trúverðugleika fjármálalífsins.

En þar sem þeir hafa sýnt af sér slíkt ábyrgðarleysi gagnvart fjárhagslegu sjálfstæði þjóðarinnar, tel ég einsýnt að stjórnvöld verði á komandi þingi, að skerpa verulega á ábyrgðar- og hæfniskröfum stjórnenda fjármálastofnana og jafnvel að skilyrða að ákveðið hlutfall útlánafjár þeirra fari til gjaldeyrisskapandi atvinnustarfsemi, svo ófarir undanfarinna áratuga endurtaki sig ekki.

Með slíku átaki sem hér hefur verið lýst, munu afkomendur okkar geta lifað með reisn í fjárhagslega sjálfstæðu þjóðfélagi      

Er þetta sú virkni markaðarins sem frjálshyggumenn voru að boða ?????

Greinilega eru þeir sem reka olíufyrirtækin ekki tilbúnir til að viðrkenna virkni markaðsaflanna nema á annan veginn. Þeir eru fljótir að hækka verðin en slökkva svo á virkni markaðarins þegar verðin lækka.

Af þessu tilefni væri fróðlegt að fá viðskiptaráðherra til að upplýsa um hve mikið magn olíufélögin keyptu til landsins, af olíu og bensíni, á því tímabili sem verðin fóru hæst og hvert verðmæti þeirra innkaupa var. Og á hina hliðina, hvað mikið magn þeir seldu af olíu og bensíni á þessu tímabili og hvert verðmæti þeirrar sölu var.

Búum til gróft dæmi:

Ef keypt hefði verið 5.000 tonn af bensíni til landsins á heimsmarkaðsverðinu 100 dollarar fyrir tunnuna, hefðu þessi innkaup líklega kostað 2,5 milljónir dollara, eða sem svarar 0,5 dollurum hver lítri.

Ef heimsmarkaðsverð á bensíni hefði hækkað skömmu síðar í 150 dollara tunnan og í ljósi þess verið ákveðið að selja lítrann á 160 krónur, hefði helmingur Þeirrar upphæðar, 80 kr. pr. lítra, runnið til ríkisins en hitt til olífélagsins. Þrátt fyrir lækkun gengis hefði samt komið út úr sölu hvers lítra af hinum keyptu birgðum u. þ. b.  1 dollar, eða 100% verðmætisaukning til að vega upp á móti 50% markaðsverðshækkun.

Nú vill svo til að þegar aftur þarf að kaupa birgðir til landsins, hafði heimsmarkaðsverð á bensíni lækkað í 112 dollara fyrir tunnuna, eða 560 dollara fyrir tonnið, sem svarar til 0,56 dollarar hver lítri.

Þegar olíufélögin kaupa því aftur ný 5.000 tonn af bensíni, þurfa þau ekki að borga fyrir það nema 2,8 milljónir dollara, eða einungis 300 þúsund dollurum meira en þeir keyptu gömlu birgðirnar á, sem var 2.5 milljónir dollara.  Þessar birgðir höfðu þeir hins vegar selt þannig að þeirra hlutur úr söluverði var 5.000 dollarar, eða 100% meira en innkaupsverðið var.

Í ljósi þessarar einföldu línu finnst mér fróðlegt að opinberað væri hvernig verðþróun birgðahalds olíufélaganna hefur verið; segjum svona 5 síðastliðin ár.

Ég vil skora á viðskiptaráðherra að skoða nánar þennan þátt verðmyndunar á bensíni og olíu.                 

Olíuverð niður fyrir 112 dali tunnan