Var það ferð til fjár ????

Ég varð fyrir óskaplegum vonbrigðum með sjónvarpsþættina "Ferð til fjár", sem sýndir voru á RÚV s.l. tvö mánudagskvöld, í samstarfi við Arion banka.

Fjármálalæsi er afar þýðingarmikið fyrir afkomu fólks í nútíma samfélagi, en ekki síður fyrir heilbrigða og gagnrýna umræðu í þjóðfélaginu um efnahagsmál. Ég vonaði því innilega að þessir þættir væru vel ígrundaðir og skipulega fylgt sterkustu lykilatriðum, til skilnings á fjárhagslegu sjálfstæði hvers einstaklings.

Því miður varð ég fyrir hroðalegum vonbrigðum með báða þættina. Ekki var hægt að sjá að höfundur þáttanna hefði skilning á mikilvægustu undirstöðum í hringrás peninga í lífi fólks. Mætti þar nefna skilning á heiðarlegum og heilbrigðum grundvelli tekjuöflunar til lífsafkomu einstaklinga eða fjölskyldna. Þar fyrir utan var efnið britjað niður í sundurlausa búta, þannig að vonlítið var að nokkur manneskja, sem ólæs væri á fjármál, gæti náð heilstæðu samhengi í því óvandaða efni sem flutt var.

 Seinni þátturinn fannst mér þó keyra um þverbak, þegar ljóst var að handritshöfundur og aðalstjórnandi á uppbyggingu þáttanna gat hvorki útskýrt hvað verðbólga væri, né hafði neinn skilning á því sem í daglegu tali er kallað "verðtrygging". Þar er raunar ekki um eiginlga "verðtryggingu" að ræða, heldur kaupmáttartryggingu lánsfjár. Einskonar viðbótarvexti á lánsfé, til viðbótar við tilgreinda vexti samkvæmt lánasamningi eða skudlabréfi. Verðtrygging er því algjört rangnefni á þessu fyrirbrigði, auk þess sem framkvæmd þess er afar langt frá gildandi löum, og margfallt óhagstæðari lántakanum en lög segja fyrir um.

Ef þetta er það besta í fjármálaviti sem í boði er hjá stærsta banka landsins, er vart von á að fjármálalæsi minnki hér á landi fyrir atbeina frá honum.  Ekki er þó vanþörf á að bæta úr almennum skilningi á sköpun, vörslu, og notkun fjármuna, eftir því sem fram kom í viðtölum við hina almennu borgara í þessum þáttum.

 Spurningin er hvort öll svörin sem leitað var eftir hafi verið á sömu lund, eða hvort vanþekking var af ásetningi gerð svo áberandi sem raunin var. Ég treysti mér ekki til að meta slíkt, því efnistök þáttanna voru frekar sem leikaraskapur, en fræðsluefni um eitt mikilvægasta þekkingarmál nútíma samfélags.        

Athugasemdir

[Eyjólfur G Svavarsson, 11.1.2011 kl. 14:45]

Væri ekki sniðugt að fara með þetta í háskólana, til að sína nemendum Fjármála hvernig  á að rugla fólk í ríminu. Nei án gamans, ég sá bara part af þessu en gafst svo upp því ég var engu nær. Er nema von að allt fjármála kerfið sé svona mikil hrollvekja, þegar ekki er hægt að tala mannamál. Þessir menn ættu að flýta sér á skólabekk aftur, og læra sitt fag en ekki blaðra svona út í loftið.

[Júlíus Björnsson, 13.1.2011 kl. 16:19]

Ég er sammála um að ferð til fjár borg sig ekki hér á Íslandi til langframa. Þegar menn hafa ekki þekkingu á langtíma lánastarfsemi: lengri en 5 ár.

Einfaldur alþjóðlegu löglegur jafngreiðslánreiknir:  http://www.mortgage-calc.com/mortgage/simple_results.html

Gefur að ef fastir nafnvextir eru 14,228% í hausi bréfs. Þá er heildargreiðsla miðað við 30 ár:

86.611.763 kr.  

Fasta mánaðargjaldið er þá 1/360 = 240.588,23 kr.

Í USA síðustu 30 ár er CPI hækkun á ári að meðaltali um 3,2%. Innlands neytendaverðvísir gefur alþjóðlegum fjárfestum upplýsingar um raunvirði á hverjum tíma. Þetta er grunnur í Íslensku vertryggingar lögum frá 1983. Lántakinn greiðir hverja greiðslu á raunvirði það er hún er leiðrétt m.t.t. breytingar á Íslenskri neysluvístölu frá útgáfudegi samnings til gjaldaga greiðslunnar.

Þetta gilti hér um jafngreiðslu lán frá markaðsvæðingu heimila þjóðarinnar eða stofnunnar og yfirtöku Íbúðalánsjóðs 1998 sem leiðandi aðila um lámarks langtíma raunvaxtakröfu.

Þá var breytt um láns form og alþjóðleg skammtíma lánsform af fjölskyldu NEGAM var tekið upp. Formi sem gerir ráð fyrir að vísir til stillingar=leiðréttingar vaxi í uppsveiflu eða eins og  x í öðru veldi á 5 árum. 

Sem gildir oft um áhættuviðskipti svo sem nýbyggingar fyrst hús seldast ódýrast. Einnig ef verðbólga [innstæðulaus peningaútgáfa] er búin að liggja milli 0 til 1 í þrjú ár og ráðgerð markmið eru 15% á 5 árum [3,0% á ári] er hægt að gera ráð fyrir uppsveiflu síðust 2 ár skammtíma uppgjörstímabils.   

Hinsvegar er ekki gert ráð fyrir nema um 90% verðbólgu í USA og UK og Danmörku á 30 ára tímabilum. 40% í Hollandi.

Þess vegna þegar um USA jafngreiðslu lán er að ræða eru afskriftir að heildarskuld 100 ein. um 38%.  

Reikna negam lánsformsins hjá Íbúðalánsjóði http://www.ils.is/index.aspx?GroupId=975

Gefur: að ef fastir nafnvextir eru 4,5%í hausi bréfs þár er heildargreiðsla eftir 30 ár í 3,2% meðalverðbólgu:

 86.648.561 kr.

Sem skilar löglegu föstu mánaðargjaldi 1/360:

240,690 kr.

Hér er því sannað  að miðað við sömu verðbólgu og í næst 30 ár, jafngilda fastir nafnvextir á grunn íbúðalánum á Íslandi 14 % föstum nafnvöxtum í USA.

Þetta er ekki spurning um skoðanir heldur að samþykkja stærfræðilegar staðreyndir.

Raunvirði heildar skuldar 86.611.763 kr jafngreiðslu láns í USA er því ráðgert [expected] 

Sem skilar  32.912.469 kr. í Afskriftarsjóð: nauðsynlegur til að halda langtíma jafnvægi síðust 1000 ár.

Raunvirðið sem lántaki greiðir því fyrir 20.000.000 sem greiðast niður er því ráðgert :

53.699.293 kr.

Hinsvegar erlendis þykir 4 til 6 milljónir alveg nóg á þessum gunnlauna stöðuleika grunni vinnuaflsins.

Vaxtabætur 250.000 krónur í 30 ár:   7.500.000 kr. að raunvirði er ansi litlar bætur.