Enn einu sinni eyðileggst mál vegna afleitrar rannsóknar

Ég hef ekki tölu á því hve oft maður les um að mál verði að engu vegna ófullnægjandi rannsóknarvinnu. Er það virkilega svo að rannsóknardeildir lögreglu og saksóknara geti ekki bætt vinnubrögð sín?  Mér finnst það í meira lagi alvarlegt ef brotaþoli, eins og í því tilfelli sem hér um ræðir, þarf að una því að meintur árásarmaður sleppi við refsingu, einvörðungu vegna óvandaðrar vinnu rannsókaraðila málsins. Og hvað setur Hæstiréttur svo út á í sambandi við vinnubörgð:

Hæstiréttur segir í dómi sínum í dag, að ágallar á skýrslutökum lögreglu af systur mannsins séu þess eðlis að ekki yrði litið til skýrslnanna við úrlausn málsins. Systirin hafi hvorki verið upplýst með fullnægjandi hætti um réttarstöðu sína sem vitnis né um það hverjir myndu fá aðgang að upptökum af skýrslutökunum. 

Er sá möguleiki fyrir hendi að sá sem annaðist skýrslutökuna hafi verið óreyndur aðili, með ófullnægjandi þekkingu á skyldum sínum og ábyrgð? Hafa rannsóknarmenn ekki gátlista hjá sér varðandi mikilvægustu samskiptaatriði við þá sem eru að gefa skýrslur?  Það er ekki hægt að horfa framhjá svona afgerandi klaufaskap við skýrslutöku. Þó er álíka hrollvekjandi ábyrgðarleysi hvað eftir anað að birtast í niðurstöðum dómstóla. Og áfram segir Hæstiréttur:

Skýrsla mannsins hjá lögreglu þótti hafa verið óljós og ruglingsleg og ekki nema að hluta í samræmi við annað sem fyrir lá í málinu. Því taldi Hæstiréttur, að ekki væri hægt að reisa sakfellingu á henni einni. 

Enn vaknar spurning um þekkingu skýrslutökuaðila á málinu, meginefni þess og framvindu, fyrst hann gat ekki haldið eðlilegum framvinduþræði í skýrslunni. Svona einkennilegheit eru einnig ítrekað umsagnir dómstóla um skýrslur teknar hjá lögreglu, vegna sakamála. Þessu verður að breyta STRAX. Og enn segir Hæstiréttur:

Þá segir Hæstiréttur, að þótt framburður vitna kynni að styðja að maðurinn hefði ráðist að stúlkunni nægði sá framburður einn og sér ekki til sakfellis gegn eindreginni neitun mannsins fyrir dómi. Einnig yrði að líta til þess að við rannsókn á vettvangi og fatnaði mannsins hefði ekkert komið fram um að hann hefði framið það brot sem hann var ákærður fyrir. 

Þarna þyrfti Hæstiréttur að skýra betur niðurstöðuna, og kannski gerir hann það í dómnum, án þess að fréttamaður skilji mikilvægi þess að láta slíkt fylgja fréttinni. Hæstiréttur talar um vitni í fleirtölu. Rétturinn virðist þó ekki viss um hvaða afstöðu eigi að taka til framburðs þeirra, og virðist sleppa þeirri augljósu skyldu sinni að, annað hvort spyrja vitnin sjálfir, eða láta endurtaka yfirheyrsluna fyrir héraðsdómi, þannig að Hæstiréttur geti myndað sér ótvíræða skoðun á framburði vitnanna. Þarna sleppa dómarar Hæstarétta mikilvægasta þætti dómarastarfsins, að leita sannleikans, svo lengi sem einhver vafi er til staðar. Og þeir byggja mikið á síðbúinni neitun mannsins, án þess að virða að sama skapi ásæðuna sem hann ber fyrir sig við neitunina. Þar segir hann:

Maðurinn var handtekinn mánuði síðar og játaði fyrst árásina en dró játninguna síðan til baka og sagðist hafa  verið búinn að nota mikið af áfengi, amfetamíni og rítalíni og því ekki verið með réttu ráði þegar hann var yfirheyrður í fyrra sinnið. 

Eðlilega spyr maður sig hvar dómgreindin var stödd þegar dómarar mátu neitun manns sem viðurkennir að hafa verið ruglaður vegna mikillar neyslu fjölbreyttra vímuefna, mun sterkari en framburð vitna,(tiltekið í felirtölu), sem líklega hafa ekki verið þjökuð af vímuefnaneyslu. Og eins og fyrr segir, Ef dómarar voru í óvissu, bar þeim að eyða þeirri óvissu með nýjum yfirheyrslum yfir vitnunum.   En dómarar hæstaréttar fá í það minnsta -20 í einkun fyrir rökfærni í eftirfarandi setningu:

Einnig yrði að líta til þess að við rannsókn á vettvangi og fatnaði mannsins hefði ekkert komið fram um að hann hefði framið það brot sem hann var ákærður fyrir.

Upphaf þeirrar tilvitnunar sem þarna er vitnað í, segir að: Maðurinn var handtekinn mánuði síðar  þ. e. mánuði eftir afbrotið. Að búast við að sönnun eða vísbending finnist í fötum mánuði eftir afbrot, er líklega ný tegund af rökhyggju, sem byggð er á sápufroðu.

Sá dómur sem hér um ræðir er til mikillar smánar fyrir Hæstarétt. Dómarar sem teljast þurfa rúmlega 100.000 króna launahækkun, hljóta að þurfa að sýna virkari þrá eftir að óyggjandi sannleikur felist í dómum þeirra.      

Sýknaður af árásarákæru

Athugasemdir

[Hrafn Arnarson (IP-tala skráð) 30.9.2011 kl. 11:43]

Þetta virðist vera skelfilegt fúsk á öllum stigum málsins. Dómur Hæstaréttar var ekki kominn á vef dómsins þegar þetta er skrifað. Eitt atriði; maðurinn játar í yfirheyrslu en dregur síðan játningu til baka vegna þess að hann hafi verið ruglaður af dópneyslu. Spurning; eru uppdópaðir menn teknir til yfirheyrslu? Er það ekki athugað hvort þeir eru með ráð og rænu? eru orð þeirra eftir á tekin góð og gild?Hafði lögreglan ekkert í höndunum um ástand mannsins?Er það ekki alveg augljóst að hans hagsmunir felast í því að ljúga sig út úr málinu? Vanhæf lögregla er ógn við réttaröryggi.

[Guðbjörn Jónsson, 30.9.2011 kl. 12:53]

Þetta er góður punktur hjá þér Hrafn, með ástand manna sem eru teknir í skýrslutöku. Ég hélt að skýrsla væri ekki tekin af manni ef hann teldist ekki með fullri rænu eða vitund. Réttarkerfið hjá okkur virðist afar ómarkvisst ef þetta mál er mælikvarði á "eðlileg" vinnubrögð við leitun að réttri niðurstöðu mála. Er það kannski svo að dómurum þessa lands sé enginn sérstakur metnaður í því að niðurstöður mála séu byggðar á réttlæti og sannleika? Ég velti þessu stöðugt fyrir mér í ljósi þeirra mörgu mála þar sem niðurstöður dóms eru byggðar á getgátum og hugarfóstrum dómara, í stað beinnar leitar að raunveruleika og sannleika hvers máls.

Okkur er einnig mikill vandi áhöndum ef yfirmenn lögreglu hér á landi, geta ekki mannað ransóknardeild lögreglunnar hæfari mönnum en ítrekað kemur fram í niðurstöðum dóma, að rannsóknum sé ábótavant, rannsókn tekið of langan tíma, eða skýrslur svo ómarkvissar að ekki verði á þeim byggt fyrir dómi.

Einhvern veginn get ég ekki fengið mig til að telja þá menn vitgranna, sem skila vinnu sinni svo illa sem hér hefur verið drepið á. Ég tel víst að hér sé um kæruleysi að ræða. Hjá lögreglu er það líklega út af skorti á starfslýsingum og kröfum og virku eftirliti frá yfirmönnum. Hvað dómarana varðar, þá hafa þeir verið settir í "einskismannsland", utan og ofan við samfélag þegna landsins, og hafa komist upp með að þjóna dutlungum sínum umfram beina virðingu fyrir stjórnarskrá, sannleika og réttlæti. Við erum því tvímælalaust í mjög erfiðri stöðu með réttarfar okkar, sem er æði langt frá óskeikulleika.