Formaður Lögmannafélags ámynntur um sannsögli og heiðarleika

  Leturbreytingar gerði Guðbjörn. Svart letur er grein Brynjars. Blátt letur er athugasemd GJ.  Þessi litur er textinn sem GJ skrifar. 

11. apr. 2012 - 15:53 Brynjar Nielsson

Mannréttindanefnd Sameinuðu Þjóðanna og fleira skringilegt í henni veröld

Í pólitískri dægurbaráttu og umræðu vitna sumir til Mannréttindanefndar Sameinuðu Þjóðanna eða nefndarmanna þeirrar stofnunar í því skyni að afla máli sínu stuðnings eða renna stoðum undir réttmæti skoðana sinna. Eru það einna helst þeir sem telja kvótakerfi í íslenskum sjávarútvegi brot á mannréttindum sínum og þeir sem telja það til mannréttindabrota hversu fáir eru sakfelldir fyrir kynferðisbrot og refsingar vægar í þeim brotaflokki. Einnig heyrist einstaka stjórnlagaráðsmaður vitna til Mannréttindanefndar SÞ í baráttu sinni fyrir því að koma pólitískum skoðunum sínum í stjórnarskrá.

En hvers konar fyrirbæri er Mannréttindanefnd SÞ? Nefndin er ekki dómstóll, sem dæmir um gildandi rétt eins og sumir virðast halda. Nei, hún er nefnd skipuð  fólki sem pólitísk stjórnvöld aðildarríkjanna tilnefnir. Nefndin gefur álit á málum sem lögð eru fyrir hana og klofnar gjarnan í niðurstöðu sinni eftir stjórnmálaviðhorfum nefndarmanna eða hagsmunum þeirra stjórnvalda sem tilnefnir þá.

Þegar þess er gætt að þarna talar formaður Lögmannafélags Íslands (LÍ), fer varla á milli mála að maður spái í orð hans út frá því hver virðing formannsins er gagnvart félagi sínu og félagsmönnum.   Á sínum tíma voru settar reglur hjá Sameinuðu þjóðunum um stofnun Mannréttindanefndar SÞ. Þing SÞ setti reglur um hvernig valið skildi fólk til setu í nefndinni og allir nefndarmenn hafa verið tilnefndir eftir þeirri reglu. Þessa nefnd, sem kosin er eftir fyrirmælum þings SÞ, kallar formaður LÍ “fyrirbæri”... hún er nefnd skipuð  fólki sem pólitísk stjórnvöld aðildarríkjanna tilnefnir.  Þetta lætur formaður LÍ á prent  þó hann viti væntanlega mjög vel að þessi nefnd er sett saman eftir fyrirmælum frá þingi SÞ. Greinilega ekki mikil virðing fyrirsannleikanum. Og áfram heldur grein formannsins:

 Álit Mannréttindanefndar SÞ hefur því ekki réttaráhrif eins og dómar Mannréttindadómstóls Evrópu.

Rétt er að Álit Mannréttindanefndar SÞ er ekki dómur, það er úrskurður sem Ísland hefur undirgengist að virða og breyta í samræmi við úrskurð M-SÞ. Og áfram heldur greinin:

 Við getum því alveg eins leitað til mannréttindaráðs Reykjavíkurborgar til að leiðbeina okkur um mannréttindi. Og þó, því sennilega er nú um stundir hvergi minni skilningur og þekking á mannréttindum en þar á bæ.

Enn opinberar formaður LÍ virðingu sína og LÍ fyrir heiðarleikanum í málflutningi og samjöfnuði, auk þess sem hann opinberar að hann, og væntanlega LÍ líka, bera ekki mikla virðingu fyrir mannréttindaráði Reykjavíurborgar.  Og enn heldur greinin áfram.

Það hefur verið áberandi í stjórnmálaumræðu seinni ára, að margir telja að pólitískar skoðanir sínar endurspegli mannréttindi og jafnvel vilja þjóðarinnar. Dæmi um þetta er sú krafa að allir fái að veiða fisk við strendur landsins. Sú krafa hefur auðvitað ekkert með mannréttindi að gera - ekkert frekar en að allir fái að bora eftir olíu sem það vilja.

Ef maður gengur út frá því að formaður LÍ kunni nokkur skil á stjórnarskrá landsins, getur maður ekki komist að annarri niðurstöðu en að hann segi AF ÁSETNINGI ósatt í setningunni hér á undan. Hann veit væntanlega að það heyrir undir mannréttindi að geta stundað vinnu. Og að í stjórnarskrá okkar 75. gr. er ákvæði þess efnis að “öllum skuli heimilt að stunda þá vinnu sem þeir kjósa. Þessu frelsi má þó setja skorður með lögum, enda krefjist almannahagsmunir þess.”  Það eru ekki almannahagsmunir sem krefjast þess að fólki sé meinað að draga fisk á færi á grunnslóð kringum landið. Það eru hagsmunir afar þröngs hóps stórútgerðarmanna sem eru orðnir fastir í offjárfestingu í rándýrum fiskiskipum. Þeir eru því ekki samkeppnishæfir við mini báta strandveiðiflotans, sem sannanlega gætu veitt allan þorsk sem heimilt er að veiða á Íslandsmiðum, með umtalsvert minni útgerðarkostnaði.  En höldum áfram með greinina:

Það þurfa hins vegar málefnaleg sjónarmið að liggja að baki við ráðstöfun og úthlutun úr takmarkaðri auðlind.

Það liggja engar raunhæfar sannanir fyrir um að  helstu nytjastofnar okkar sé “takmörkuð auðlind”.  Til fjölda ára hefur Hafrannsóknarstofnun einungis rannsakað langt innan við 1% af gönguslóðum fisks í fiksveiðilögsögu okkar. Hafró skoðar eingöngu á svæðum sem eru undir stöðugu álagi togveiðarfæra. Hafró hefur einnig sýnt fram á að þorskurinn er ekki heimskari en svo að hann kann að forða sér, en hann getur líka mætt í mat á réttum tíma og á réttum stað. Það skýrir að mestu hve lítið Hafró fær af þorski í togararallinu, þó allt í kring og upp undir fjöru í flestum fjörðum, sé allt fullt af þorski; mikið meira en menn hafa séð áður. Það er því algjörlega orökstutt að auðlindin sé takmörkuð. En höldum áfram með greinina:

 Veiðireynsla var að sjálfsögðu málefnalegt sjónarmið við úthlutun í kvótakerfinu, þegar því var komið á fót upphaflega.

Hægt er síðan að deila um hvort leggja hefði átt önnur málefnaleg sjónarmið til grundvallar. Þá má vissulega deila um réttlæti og sanngirni í þessum málaflokki sem öðrum og hvaða fyrirkomulag eigi að hafa við nýtingu auðlindarinnar yfirleitt. Það sem skiptir mestu máli  við mat á fyrirkomulagi fiskveiða eru hagsmunir (hagnaður) samfélagsins en ekki réttur allra til veiða eða önnur heimatilbúin sanngirnisrök sem reynt er að klæða í búning mannréttinda.

Þarna er afar sérkennileg röksemdafærsla hjá formanni LÍ. Það sem honum finnst skipta máli, við stjórn fiskveiða, er fyrirkomulag fiskveiða, að hagsmunir felist í hagnaði samfélagsins en ekki réttur allra til veiða. Það er nú svo augljóst að mestu hagsmunir samfélagsins felast í því að sem flestir fái að róa til fiskjar. Það skapar fleiri aðilum störf fyrir minni kostnað og fjárfestingu og skilar fullt eins góðum afurðum, og jafnvel stundum betri en frá togurunum. Einhverjir segja áreiðanlega að formaður LÍ hafa skotið sjálfan sig í fótinn með þessari framsetningu. En áfram með greinina:

 Það er eins og að menn hafi alveg gleymt því, að þegar kvótakerfi í sjávarútvegi var komið á, lauk tíma frjálsrar sóknar á Íslandsmiðum.

Þetta er ekki rétt. Fyrstu árin var hluti flotans á sóknarmarki og var því frjálst að koma með allan fisk að landi sem þeir gátu veitt.

Allar þessar tilvísanir í pólitískar mannréttindanefndir og ráð í hugmyndafræðilegri baráttu eru til þess fallnar að rugla almenning í ríminu. Svo mikið að hinar eiginlegu og klassísku mannréttindareglur stjórnarskrárinnar um eignarréttinn, friðhelgi einkalífsins, tjáningarfrelsið, atvinnufrelsið og að sakaðir menn skulu taldir saklausir uns sekt er sönnuð eru að verða merkingarlausar og látnar víkja fyrir óskýrum og illa skilgreindum almannahagsmunum, sem eru í raun ekki annað en mat hins pólitíska meirihluta hverju sinni.

Þarna hoppar formaður LÍ úr vanaðri lögfræðilegri umfjöllun, niður á plan slúðurberans, sem rökstyður með engu staðhæfingar sínar. Hann nefnir engin dæmi um eignarréttinn, friðhelgi einkalífsins, tjáningarfrelsið, atvinnufrelsið og að sakaðir menn skulu taldir saklausir uns sekt er sönnuð. Svona sleggjudómar eru ekki sæmandi formanni LÍ, eða neinum sómakærum manni. En höldum áfram með greinina:

Af því leiðir að mörgum finnst í lagi að svipta menn eignum sínum eða þá að setja þak á eignarréttinn til að búa til „réttlátara“ samfélag,

Þarna er eins og fyrr. Engin útskýring á hvað vísað er til. Mwenn búa ekki til „réttlátara“ samfélag, með órökstuddum fullyrðingum eða sleggjudómum. En áfram með greinina:

skerða friðhelgi einkalífsins til að koma í veg fyrir að einhverjir óyndismenn geti verið saman á mótorhjólum íklæddir leðurjökkum, skerða atvinnufrelsi fólks sem vill vinna við að hátta sig eða sofa hjá og loka saklausa menn í fangelsi til að tryggja að einhverjir sekir gangi ekki lausir. Og það skrítnasta við allan þennan furðulega pólitíska málatilbúnað er að fjölmargir talsmenn hans telja hann bæði „fagleganË® og „fræðileganË®.

Ég er orðinn svo undrandi á þessari grein formanns LÍ, að ég ætla að nota sama niðurlagið og hann, einungis með örlítilli breytingu og segja:

Og það skrítnasta við allan þennan furðulega ruglingslega málatilbúnað er ef stjórn og félagsfólk LÍ telja hann bæði „fagleganË® og „fræðileganË® og samboðinn forystumanni þeirra.  Þá bera þeir ekki mikla virðingu fyrir sjálfum sér og félagi þeirra, Lögmannafélagi Íslands.