Stundum er lán að vera án lána

Það kemur nú ekki oft fyrir að ég sé ánægður með Árna Math. fjármálaráðherra, en ég var nokkuð ánægður með tilsvör hans í fréttaviðtali í sjónvarpinu í gær (þriðjudag). Tilsvör hans varðandi kröfu greiningadeilda  bankanna, en þó einkanlega Eddu Rósar Karlsdóttur, hjá Landsbanka, um að ríkið taki stórt lán til að auka gjaldeyrisforða Seðlabankans, báru með sér að hann hefði hlustað á alvöru hagfræðinga. 

Hann var vel meðvitaður um að bankarnir voru að krefjast baktryggingar ríkisins fyrir glæfralegri skuldsetningu sinni; skuldsetningu sem engin raunhæf trygging var fyrir og sýnilega mjög óörugg greiðslugeta þeirra lántaka sem bankarnir endurlánuðu peningana til.

Það opinberar alvarlegan skilningsskort yfirstjórnenda banka í litlu hagkerfi að telja sig geta baktryggt erlendar lántökur, umfram þarfir til reksturs þjóðfélaginu, í gjaldeyrisforða Seðlabanka þjóðarinnar. Þeir bankar sem endurlána það fé sem þeir hafa í vörslu sinni, lánsfé eða innlán, leggja þekkingu sína og rekstrargrundvöll að veði við þau útlán. Að þau séu einungis til aðila sem þeir hafa sannreynt að geti endurgreitt lánin. Til slíks safna þeir að sér meintum "sérfræðingum" og stjórnendur fá greidd himinhá laun, bónusa og önnur fríðindi, vegna yfirgripsmikillar þekkingar á þessum sviðum. Ábyrgð eiga þeir að bera, meðal annar á því að öll útlán séu byggð á traustum möguleikum til endurgreiðslu.

Þessum grundvallarþáttum fyrir launum sínum, hafa stjórnendur bankanna greiðilega brugðist. Opinberlegar og óstaðfestar fréttir bera með sér að margir tugir milljarða hafi verið lánaðir út, án þess að bankarnir hefðu staðfasta vissu fyrir möguleikum til endurgreiðslum. Eða að fyrir þessum útlánum væru traust veð sem dekkuðu verðmæti hins lánaða fjármagns.

Það er í raun ámæliverð ósvífni og lítilsvirðing við dómgreind þjóðarinnar, að þessi hópur ofurlaunaðra bankamanna, skuli við fyrsta andbyr þar sem reyni á sérfræðiþekkingu þá sem þeir hafa þegið laun fyrir undanfarin ár, skuli þeir væla eins og óþekkir óvitar og heimta að þjóðin og skattborgarar hennar bjargi þeim frá eigin heimsku og vitleysu.

Það væri enginn skaði fyrir þjóðarheildina þó þessir bankar færu úr landi. Það er ekki langrar stundar verk að stofna nýja ríkisbanka og svona litlu hagkerfi dugar einn ríkisbanki, við hlið sparisjóðanna, til að bankastarfsemi hér haldist eðlileg. Bankarnir eru að vinna fyrir sig; það hafa þeir sýnt. Þeir eru ekki að vinna fyrir þjóðina.