Athyglisverð lokun fyrir raunveruleikanum

Þann 1. sept. 2009 ritaði ég eftirfarandi pistil vegna kaupa Magma á hlut Orkuveitunnar í HS-orku.  Mér hefur sýnst að sami háttur hafi verið hafður á við þau kaup sem nú eru gagnrýnd.

Greinilega virðist Eva Joly hafa séð sömu glæfraverkin og ég. Dugar það til að glæfraverk Magma og Geisir Green verði tekin til opinberrar rannsóknar?  Eða, ætla menn bara að bíða rólegir þar til Magma verður búið að selja eignarhlutina og fer eignalaust í gjaldþrot, með óinnheimtanlegar skuldir við Orkuveituna og aðra þá er seldu þeim HS-orku?

Pistillinn 1. sept. 2009 var eftirfarandi:          

 Ég skal strax viðurkenna að ég hef ekki lesið samning OR við Magma Energy, en af fréttum að dæma virðast OR menn ekki vaða í viti og fyrirhyggju. Ég get því tekið undir þær aðvaranir sem Ögmundur Jónasson, heilbrigðisráðherra hefur látið falla um þá vitleysu sem þarna virðist á ferðinni.

Athyglisvert er, að lánið sem OR veitir Magma, vegna 70% kaupverðs, er sagt vera í USA dollurum, þrátt fyrir að þeir fjármálasérfræðingar sem spáðu, fyrir nokkrum árum, hruni íslensku bankanna, spá því nú að Bandaríkin muni innan fárra ára lenda í miklum skuldavanda og USA dollarinn muni hrynja meira en 50% í verðgildi. Lánið hefði verið tryggara, annað hvort í Ísl. krónum eða í Kanadadollar.

Svo ganga menn aftur í þá grifju að einu tryggingar skuldarinnar sé í fyrirtækinu sjálfu. Ferlið verður því flótlega hið sama og hjá útrásarvíkingunum, að þetta fyrirtæki (Magma Energy) mun, á næsta eða þarnæsta ári, selja öðru fyrirtæki í eigu sömu aðila, megnið af eignum Magma, ásamt orkuréttindum, og skilja Magma Energy eftir eignalítið en yfirskuldsett, þannig að í því verði engin trygging fyrir skuldinni við OR.

Niðurstaðan verður því sú, að um svipað leiti og þjóðin þarf að fara að greiða af IscSave skuldunum, mun OR þurfa að afskrifa skuldina við Magma Energy vegna sölunnar á hlutnum í HS-orku, þar sem Magma verði eignalaust.

Eignarhluturinn í HS-orku, ásamt orkuréttindum, verður hins vegar orðin eign annars fyrirtækis, sem tekið hafði þessar eignir upp í tilbúnar skuldir Magma við þetta nýja hlutafélag. Við munum því ekki eiga neina möguleika á að ná eignarhaldi aftur á þessum orkuréttindum, eða eignarhlutnum í HS-orku.

Hve mikið skildum við eiga af samningsaulum hér á Íslandi ???

Skildu þeir allir hafa verið teknir í þjónustu opinberra aðila ????? 

                     

                       

GGE vísar ummælum Joly á bug

Brosleg fordæming

Af þessari frétt um fordæmingu UngBest, sést glögglega hve þetta unga fólk er langt úti í ævintýrum sýndarveruleikns. Raunveruleiki þjóðlífsins og samfélagsins er enn utan sjóndeildarhrings. En þau hafa greinilega kjark og sá kjarkur getur skilað þeim þekkingu, þegar fram líða stundir.                     

Jón Gnarr fagnar fordæmingu

Flatur niðurskurður er refsing án sektar

Mikilvægt er að missa ekki sjónar á hvað varð þess valdandi að bankarnir hrundu og lánin hækkuðu.

Bankarnir hrundu vegna ábyrgðarlausrar útlánastarfsemi þeirra sjálfra.

Íbúðalánasjóður er hins vegar, í flestum tilvikum, fyrsta fjármögnunarleið íbúðarkaupa og með tryggingar í fyrstu veðréttum hverrar eignar. Vextir af íbúðalánum eru einnig þeir lægstu á innlendum markaði. Helsta neikvæða hlið lána frá Íbúðalánasjóði er hin ranga útfærsla verðtryggingar. Með leiðréttingu hennar eru lán Íbúðalánasjóðs, bestu kjör á okkar landi, til fjármögnunar kaupa á eigin íbúð.

Sjóðsfélagalán Lífeyrissjóðanna eru, að flestu leiti, af sama toga og lán Íbúðalánasjóðs. Þau eru því ekki hluti af hruninu, eða hinu óábyrga hátterni sem olli hruninu.

Þegar við sklijum þessa tvo lánaflokka frá, erum við komin að þeim flokkum sem bera áhættulánin. Þar er um að ræða aðrar fjárfestingar en til varanlegs heimilis fjölskyldunnar. Þar er um að ræða fjárfestingar vegna drauma, væntinga eða fíknar í meiri völd eða áhrif. Þessi lán eru yfirleitt mun verr tryggð og báru í sér, frá upphafi, mun meiri áhættu en Íbúðasjóðslánin.

Þessa lánaflokka þarf að skoða hratt og gaumgæfilega og flokka þau niður í afskriftaflokka. Leiðrétta þarf höfuðstól allra lána, til þeirrar stöðu sem var fyrir hrun. Öll Íslensk lán með gengistryggingu, verði miðuð við upphaflegan höfuðstól útgefins skuldabréfs. 

Samhliða þessu þarf að byggja upp raunhæfa mynd af afkomugrundvelli viðkomandi einstaklings, eða fjölskyldu. Finna þarf út, á raunhæfan máta, hver greiðslugeta viðkomandi er og muni líklega verða á komandi árum, miðað við eðlilegt ástand.

Að því fengnu verði útbúið greiðsluplan fyrir næstu 5 ár; greiðsluplan sem rúmast innan greiðslugetu viðkomandi. Standi viðkomandi við greiðsluplanið hinn umsamda tíma, verði eftirstöðvar annarra lána en þeirra sem stofnuð voru íbúðakaupa, felld niður og afskrifuð á lögformlegan og fullnægjandi hátt.

Með þessu móti mundi niðurfellingar, og þar með refsingin, lenda á þeim lánastofnunum sem mynnsta ábyrgð sýndu af sér í störfum sínum. Slíkt mun verða óvinsælt meðal lánastofnana, en ber auðsjáanlega í sér mestu réttlætiskenndina. Af þeirri ástæðu eru mestar líkur á að einhver slík leið gæti skapað þolanlegt friðarumhverfi, þannig að þjóðin geti farið að takast á við eðlilega uppbyggingu eftir hrunið.                      

Flatur niðurskurður hjálpar ekki þeim verst stöddu

Ógerningur annað en flokka lánin

Vegna reynslu minnar við að greiða úr skuldavanda heimila á árunum 1989 - 1993, tel ég augljóst að flokka verði skuldir fóks eftir tryggingum og greiðslugetu.  Ekki er stætt á því að gera sömu afskriftakröfur til lánsfjár á veðréttum innan 70% af markaðslegu söluvirði eigna, eins og gert væri til lána sem lánuð voru út gegn litlum eða egnum tryggingum, eða óljósri greiðslugetu lántaka.

Þetta eru grundvallarreglur heilbrigðrar skynsemi, sem aldrei verða umflúnar. Fólk getur eytt tímanum í að reyna aðrar leiðir, en augljóst er að þær þvingi ríkisstjórnin fram afskriftir á lánsfé innan framangreindra tryggingamarka söluverð veðandlags, mun ríkissjóður verða að bæta það tjón.

Ég á í fórum mínum mjög vandað skipulag yfir svona afskriftaferli, sem þróaðist á árunum 1989 - 1993 og skilaði góðum árangri og sanngjörnum niðurstöðum, sem bankarnir voru hættir að reyna að mótmæla. Strax eftir hrunið, bauð ég stjórnvöldum aðgang að þessum forsendum og gögnum, en fram til þessa hefur því ekki verið sýndur neinn áhugi.

Maður hefur ekki getað annað en hrist hausinn yfir því rugli og þekkingarleysi sem auðkennir hin fálmkenndu tilþrif stjónrvalda, sem fram til þessa hafa skapað meiri rugling en leiðarljós.

Ég segi bara eins og Geir: Guð blessi Ísland, á komandi árum.             

Líst illa á almenna niðurfærslu skulda

Sandkassaleikur

Sjálfstæðismenn í sandkassaleik. Þeir virðast ætla að þroskast seint.

Ráðherra svari þingheimi

Hvernig er verðtryggingin vitlaust reiknuð?

Ýmsir hafa skorða á mig að gera betur grein fyrir því hvers vegna ég telji verðtryggingu lánsfjár rangt útreiknaða hjá lánastofnunum. Líklega er erfitt að skýra þessa þætti í ritmáli, þar sem ekki er hægt að sýna, nema í grófum dráttum, þær villur sem þarna eru á ferðinni. En ég ætla að reyna, og sjá til  hvað fólk nær að grípa af því sem hér verður sagt.

Verðtryggingu er fyrst komið á með svonefndum "Ólafslögum", sem var einskonar "bandormur", lagabálkur um ýmis efnahagsmál. Engin afgerandi ákvörðun var þar tekin um verðtryggingu, en sagt að "stefnt skildi að" verðtryggingu lánsfjár. Ein lítil lagagrein fjallaði um ætlaða framkvæmd verðtryggingar. Var þar sagt að  verðbæta skildi "greiðslu" lánsfjár. Var þar miðað við að afborganir lánsins hverju sinni, væru verðbættar, en það skýrist nánar hér á eftir.

Þegar verðtryggingahluti skuldabréfakerfis lánastofnana var forritaður, varð hins vegar meinleg villa í þeirri vinnu. Í stað þess að verbætur yrðu reiknaðar á hverja greiðslu afborgunar, kom reiknilíkanið þannig út að á heildarlánið voru reiknaðar verðbætur hvers mánaðar. Þetta hafði gífurlega villandi áhrif á marga þætti lánsins, svo sem vexti, verðbætur, heildarfjárhæð og endurgreiðslunnar.

Lítum á tvö dæmi, þar sem reiknað er út 10 milljóna kr. lán til 25 ára, með 5% vöxtum og jafnaðarveðbólgu á lánstímanum 12%.  Annars vegar eru greiðslur reiknaðar út samkvæmt reiknivél Landsbankans, fyrir svona lán, en hins vegar farið eftir reiknilíkani, byggðu á grundvallarþætti Ólafslaga um verðtryggingu. Lítum á dæmin.

Í reiknivél Landsbankans lítur dæmið svona út. Við fyrstu afborgun, mánuði eftir að lánið var tekið, er byrja á að reikna verðbætur á allt lánið, sem var 10 milljónir. Verðbæturnar reiknast 94.888. Heildarlánið, til útreiknings afborgana, verður því kr. 10.094.888. Afborgunin reiknast kr. 33.650. vextir reiknast kr. 42.062. Mánaðargreiðslan verður því kr. 75.712.

Önnur greiðsla lítur þannig út, að þegar þú hefur dregið afborgun fyrsta mánaðar frá uppreiknaða höfuðstólnum, 10.094.888 - 33.650 = verða eftirstöðvar kr. 10.061.238. Við þá upphæð bætist verðtrygging annars lánsmánaðar, þannig að heildareftirstöðvar verða 10.156.707. Verðbætur þessa mánaðar reiknast þá kr. 95.469. Afborgun reiknast kr. 33.969. Vextir reiknast kr. 42.320. Mánaðargreiðslan verður því kr. 76.289.

Lítum nú á það sem ég kalla "réttan" útreikning, í samræmi við það sem lagt var upp með í Ólafslögum.

Fyrsta greiðsla: Heildarlán kr. 10.000.000. Afborgun kr. 33.333. Verðbætur fyrsta mánaðar kr. 333. Vextir kr. 42.000. Mánaðargreiðsla kr. 75.666.

Eftirstöðvar láns kr. 9.966.667. Afborgun annars mánaðar eru kr. 33.333. Verðbætur annars mánaðar kr. 667. Vextir kr. 41.860. Mánaðargreiðsla kr. 75.860. Eftirstöðvar kr. 9.933.334.

Lítum nú á afborgun númer 100.

Í lánakerfi bankanna reiknast afborgun 100 með þessum hætti. heildareftirstöðvar lánsins, eftir uppreiknun verðbóta mánaðarins, eru kr. 17.227.611. Verðbætur reiknast kr. 161.933. Afborgun reiknast kr. 85.710. Vextir reiknast kr. 72.102. Mánaðargreiðsla samtals kr. 157.492.

Í reiknilíkani eftir Ólafslögum reiknast afborgun nr. 100 með þessum hætti. heildareftirstöðvar láns eru kr. 6.700.033. Afborgun er kr. 33.333. Verðbætur í 100 mánuði eru kr. 33.333. Vextir eru kr. 28.140. Mánaðargreiðsla samtals kr. 94.806.

Lítum þá á greiðslu nr. 200.

  Í lánakerfi bankanna reiknast afborgun 200 með þessum hætti. heildareftirstöðvar lánsins, eftir uppreiknun verðbóta mánaðarins, eru kr. 22.258.741. Verðbætur reiknast kr. 209.223. Afborgun reiknast kr. 220.384. Vextir reiknast kr. 92.745. Mánaðargreiðsla samtals kr. 313.129.

Í reiknilíkani eftir Ólafslögum reiknast afborgun nr. 200 með þessum hætti. heildareftirstöðvar láns eru kr.3.366.733. Afborgun er kr. 33.333. Verðbætur í 200 mánuði eru kr. 66.666. Vextir eru kr. 14.140. Mánaðargreiðsla samtals kr.114.139.

Lítum á á hvernig gjalddagi nr. 300 lítur út. Síðasti gjalddagi

Í lánakerfi bankanna reiknast afborgun 300 með þessum hætti. heildareftirstöðvar lánsins, eftir uppreiknun verðbóta mánaðarins, eru kr. 566.669. Verðbætur reiknast kr. 5.326. Afborgun reiknast kr. 566.669. Vextir reiknast kr. 2.361. Mánaðargreiðsla samtals kr. 569.030. 

Í reiknilíkani eftir Ólafslögum reiknast afborgun nr. 300 með þessum hætti. heildareftirstöðvar láns eru kr.33.433. Afborgun er kr. 33.433. Verðbætur í 300 mánuði eru kr. 100.299. Vextir eru kr. 140. Mánaðargreiðsla samtals kr.133.872.

Heildargreiðsla samkvæmt útreikningi lánakerfis lánastofnana, vegna þessa 10 milljóna króna láns, er kr. 77.459.307.  Þar af verðbætur kr. 46.740.234 og vextir kr. 20.719.073.

heildargreiðsla samkvæmt reiknilíkani eftir Ólafslögum er kr. 31.371.212. Þar af verðbætur kr. 15.050.150 og vextir kr. 6.321.063.

Eins og vonandi má sjá af þessum samanburði, skiptir það gríðarlegu máli þau mergfeldiáhrif sem það hefur að reikna verðtryggingu mánaðarlega inn í heildar höfuðstólinn. Það margfaldar bæði verðbætur og vexti, á þann hæátt sem engin rök ná yfir.

Vona að þetta skýri eitthvað það furðuverk sem verðbætur eru í lánakerfinu okkar.