Er krónan hindrun í Íslensku efnahagslífi???

Að kenna krónunni um erfiðleika hjá fjármálastofnunum okkar, er álíka gáfulegt og kenna veðurstofunni um að veðrið sé vont. Í raun hefur krónan ekkert að gera með trú eða vantrú erlendra fjárfesta á samskiptum við viðskiptalíf okkar. Það er hreyfiaflið í hugsun þeirra sem keyra viðskiptalífið áfram sem ræður viðhorfi erlendra aðila. Þeir fleyta yfirleitt ekki kerlingar ofaná yfirborðinu, vitandi það að steinninn sekkur þegar frumkrafturinn sem ítti honum af stað drífur ekki lengur. Þeir líta eftir því hvernig fræin blómstra sem sáð var til með því fjármagni sem tekið var að láni. Skapi hið endurlánaða lánsfé enga tekjuaukningu, segir það öllum alvöru fjármálamönnum að illa hafi verið farið með fjármuni sem að láni voru teknir.

Það er fullt af alvöru fjármálamönnum víða í útlöndum, sem sjá hvernig lánastofnanir okkar hafa farið með lánsféð. Þess vegna vilja þeir halda sig til hlés.

Íslenska krónan getur aldrei verið orsök erfiðleika í viðskiptum við aðra, vegna þess að hún er einungis spegill þeirra afla sem keyra áfram viðskiptalífið hjá okkur. Raunar speglar hún líka hvernig stjórnvöldum tekst að halda viðskiptalífinu innan ramma sem þróar þjóðfélagið áfram, við hlið annara þjóða sem við þurfum að hafa viðskipti við. Takist stjórnvöldum ekki að hafa hemil á viðskiptalífinu, þannig að það yfirspili ekki starfsemina atvinnu til tekjuöflunar þjóðfélagsins, verður til ástand þar sem krónan tekur verðbreytingum gagnvart myntum annarra landa, sem betur hafa hemil á viðskipta-, tekjuöflunar- og atvinnulífi sínu.

Áberandi er hve lítið er fjallað um þessa grundvallarþætti efnahagslífs okkar, við þær aðstæður sem nú eru uppi. Getur verið að við höfum einungis á að skipa "fleytandi kerlingum", en skorti grunnþekkinguna sem býr til raunverulegan vöxt þjóðfélagsins?

Það er hættulegur misskilningur ef forystumenn lánastofnana halda að frumkvæðið að lækkun stýrivaxta eigi að koma frá Seðlabankanum. Frumkvæðið og forsendur lækkunar eiga að verða til í lánastofnunum sjálfum. Þar getum við sagt að mikilvægast sé að lánastofnanir sýni fram á að þær dragi VERULEGA úr lánveitingum til einkaneyslu, en leggi þess í stað fjármunina í að byggja upp gjaldeyristekjuskapandi starfsemi, sem geri þjóðlífinu kleift að standa undir þeirri útþenslu sem þegar er orðin staðreynd. Gerist það ekki, verður óhjákvæmilega um verulegan samdrátt að ræða, því nú er ekki lengur hægt að taka lán fyrri veislunni. Peningarnir eru búnir.

Þeir sem telja að Seðlabankinn eigi að ganga á undan lánastofnunum í lækkun vaxta, upplýsa fyrst og fremst um vanþekkingu sína á viðfangsefninu sem til úrlausnar er.                     

Vandi hve illa gengur að laða að erlenda fjárfesta

Þeir hljóta að breyta þorskkvótanum líka

Fyrst nú er orðið svona augljóst hve veiðibann Hafró byggist á léttvægum og litlum upplýsingum, hljóta þeir hjá Hafró að fara túr núna til að mæla allan þann þorsk sem er utan við þessa gömlu punkta sem þeir hafa haldið sig við að toga á. Það er gífurlegt magn af þorski víðast hvar, nema á þessum auðnarpunktum sem sem þorskurinn er flúinn af.

Fyrst þeir hleyptu loðnuveiðum aftur af stað vegna loðnu sem var á öðrum stað en þeim sem þeir mældu, á líka að auka þorskkvótann vegna þorsksins sem er á öðrum stöðum en þeir mældu. Annað er þeim ekki stætt á, vegna jafnræðis innan atvinnugreinarinnar.

 Einar: Reglugerð á morgun um auknar þorskveiðar.        

Einar: „Mjög ánægjulegt“

Skilja menn ekki eðli og tilgang stýrivaxta?

Með nokkurri undrun velti ég því fyrir mér hvort það geti verið að stjórnendur lánastofnana og það fjölmiðlafólk sem skrifar um fjármál, skilji ekki eðli og tilgang stýrivaxta. Er það hugsanlegt að þetta fólk haldi að stýrivextir eigi að segja til um útlánavexti lánastofnana? Því miður virðist umræðan benda til slíks og meðan svo er, mun eðlilegt fjármunaumhverfi vera utan sjóndeildarhrings þessarar þjóðar.

Í lögum um Seðlabanka er afar skýrt kveðið á um hvaða takmarkanir eru á lánveitingum Seðlabanka. Í afmörkuðum tilvikum má hann veita lán til lánastofnana, sem samkv. lögum hafa heimild til vörslu og ávöxtunar innlána. Seðlabankinn ákvarðar einungis vexti af eigin útlánum, auk þess sem hann ákvarðar hámark dráttarvaxta.

Þegar ég var í hagdeild banka, voru vextir Seðlabanka í daglegu tali nefndir REFSIVEXTIR. Hvers vegna skildi það hafa verið. Jú ástæðan var einföld. Það þótti nefnilega ILLA rekin lánastofnun sem þurfti á miklum lánveitingum að halda frá Seðlabanka og höfuðatriði stýringar á flæði fjármuna gegnum bankann fólust í að haga útlánum með þeim hætti að engra slíkra lána væri þörf.

Í áraraðir hafa stjórnendur lánastofnana fengið aðvaranir fyrir ofþenslu útlána, án þess að skeyta neitt um þær aðvaranir. Í stað þess að hægja ferðina og styðja við aukna tekjumyndun í þjóðfélaginu, juku þeir stöðugt skuldsetningu sína og veittu því fjármagni að mestu leiti í DAUÐAR fjárfestingar, sem og í ójarðbundna draumóra um fjarlægar hagnaðarvonir einhvers starðar langt inni í framtíðinni. Þetta getur ekki talist ábyrg fjármálastjórnun í litlu hagkerfi, sem lifir á veikum undirstöðum, miðað við það sem ofaná hefur verið byggt. Þegar litið er til þess að það er einungis hálfur annar áratugur síðan þessar sömu lánastofnanir (þó sumar bæru önnur nöfn þá) voru hastalega gagnrýndar fyrir óábyrga útlánastarfsemi, sem olli því að þær töpuðu á skömmum tíma meira fjármagni en nam heildartekjum þeirra á sama tíma. Lærðu menn ekkert af því?? Eða skilja menn EKKERT hvað þarf til að halda fjármálum þjóðfélags  í jafnvægi og stigvaxandi flæði?

Þegar maður horfir til þess sem hér hefur verið sagt, er ekki óeðlilegt að spurt sé hvort fjölmiðlar okkar hafi ekkert fólk á sínum snærum sem geti af yfirsýn og skynsemi skrifað eða rætt um heildarmynd fjármálaumhverfis þjóðarinnar. Er það ástæðan fyrir því að engin heilbrigð umræða eða gagnrýni hefur komið fram í fjölmiðlum vegna þeirrar yfirspennu sem  aukin hefur verið jafnt og þétt, eða eru aðrar ástæður fyrir þögn eða atkvæðalítilli umræðu um þessi grundvallarmál fjárhagslegs sjálfstæðis þjóðarinnar?

Er ekki kominn tími til að taka niður hin skynvillandi sólgleraugu sem fólk virðist bera, og horfa djörfum augum  á raunveruleikann og taka stefnuna út úr vitleysunni.                           

Aðstæður að skapast fyrir lækkun stýrivaxta

Er enginn við stýrið á þjóðarskútunni sem kann að sigla?

Eins og margt annað í þjóðfélagi okkar, eru svokallaðir "stýrivextir Seðlabankans" allt annað en látið er í veðri vaka. Af umræðunni mætti ætla að Seðlabankinn beinlínis STÝRÐI vaxtastigi útlána hér á landi. Að sjálfsögðu á það ekki að vera svo, því vaxtaákvarðanir voru gefnar frjálsar fyrir aldarfjórðungi síðan.  Samkvæmt lögum um Seðlabanka, hefur hann einungis heimild til að ákvarða vexti á sínum eigin lánsviðskiptum, sem einungis mega vera við lánastofnanir sem heimild hafa, smkv. lögum, til að taka við innlánum til ávöxtunar og að stunda útlán. Auk þessa ákvarðar Seðlabankinn einnig dráttarvexti. Viðskipti Seðlabankans við lánastofnanir eru afar takmörkuð og þokkalega vel útskýrð og skýr í lögunum um Seðlabankann. Önnur lánaviðskipti má hann ekki stunda og t. d. má hann EKKI veita ríkissjóði, ríkisstofnunum eða sveitarfélögum lán. En hvert er þá meginverkefni Seðlabankans? Engri lánastofnun er eðlilegt eða skylt að haga vöxtum sínum eftir ákvörðunum Seðlabanka, geti þeir hagað starfsemi sinni á þann veg að þeir þurfi ekki lánafyrirgreiðslu frá honum.

Samkv. 3. gr. laga um Seðlabanka Íslands, er meginverkefni hans að stuðla að stöðugu verðlagi og stuðla að framgangi stefnu ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum. Auk þess sér hann um  útgáfu myntar, viðhalda tilteknum gjaldeyrisforða og annast yfirumsjón með starfsemi lánastofnana í landinu, t. d. varðandi eiginfjárstöðu og stöðu lausafjár, þannig að þær geti greitt út þau innlán sem hjá þeim eru vistuð. Hann skal einnig stuðla að virku og öruggu fjármálakerfi, þ. m. t. greiðslukerfi í landinu og við útlönd.  Ýmis fleiri verkefni tilheyra Seðlabankanum en þetta gætu talist helstu verkefnin. Eins og sjá má af þessu, er hlutverk Seðlabankans afar þýðingarmikið fyrir heilbrigði þjóðlífsins, því heilbrigði þess fer afar mikið eftir skynsamlegri stjórnun á flæði fjármagns um lífæðar þess.

Í opnu hagkerfi má líkja fjármunum við blóðið í líkama okkar. Heilstætt heilbrigði okkar er ekki til staðar nema blóðið flæði í stöðugri hringrás um alla kima líkamans. Verði einhverstaðar hindrun á, blóðið stöðvist á einhverjum einum stað, eða gat komi á æð og blóðið flæði út, sveltur það svæði sem missir blóðflæðið. Við getum svo sem sagt: - Hvað, þetta er svo lítið að það skiptir engu máli fyrir heildina.- Það er hins vegar alls ekki rétt, því ef ekki er bætt úr, er hætt við að það komi drep í svæðið sem missti blóðflæðið og það drep geti haft áhrif á önnur svæði sem annars væru heilbrigð. Ef þið notið skynsamlega, fullkomnustu tölvu veraldar, sem hvert og eitt ykkar hefur í kollinum, eigið þið að geta myndgert þessa samlíkingu með streymi fjármagns um þjóðlífið okkar.

Síðastliðna þrjá áratugi hefur ekkert stjórnmálaafl á Alþingi sýnt í orði eða verki að það skilji nauðsyn þess að reglubundið og jafnt flæði fjármagns fari um allar æðar þjóðlífs okkar. Engin breyting er á því hjá núverandi þingmönnum, ráðherrum eða stjórnendum lánastofnana. Þess vegna stefnum við hraðfari að alvarlegri kreppu í þjóðlífi okkar.

Undanfarna tvo áratugi höfum við stigið mikinn Hruna-dans, þar sem haldið hefur verið uppi mikilli skuldasöfnun þjóðfélagsins, með erlendum lántökum lánastofnana og fyrirtækja. Þessir fjármunir hafa ekki verið notaðir til eflingar atvinnu sem gæfi af sér aukna fjármuni. Þeir hafa fyrst og fremst verið notaðir til fjárfestinga sem engri blóðrás skilaði til þjóðlífsins. Lánastofnanir hafa mokað þessu fjármagni út til bygginga á ónauðsynlegu húsnæði sem engan lífskraft gefur þjóðlífinu, auk þess sem verulegir fjármunir hafa verið settir í afar grunnhyggnar væntingar um óútskýrðar hagnaðarvonir, einhverstaðar langt inni í framtíðinni. Þessar hagnaðarvonir hafa gengið kaupum og sölum hjá fjárhættuspilurum nútímans. Flestir þessara aðila hafa opnað æðar þjóðlífsins og tappað af því umtalsverðu magni lífsvökvans, án þess að eftirlitsaðilarnir í Seðlabankanum láti á því bera að þeir skilji hættuna sem af því skapast.

Í tengslum við heilbrigði líkama okkar, gerum við okkur stöðugt meiri grein fyrir því hve forvarnir gegn hverskonar vanheilsu eru mikilvægar. Sama á raunar við um mikilvægi forvarna gegn mistökum við stjórnun á flæði fjármagns um alla þætti þjóðlífs okkar. Mikilvægt er að tala hreinskilnislega og fljótt um þau frávik sem verða í þjóðlífi okkar, og hverfa frá því sem viðgengist hefur undanfarna  áratugi, að bregðast ekki við fyrr en frávikin hafa skapað neyð sem ekki verður komist framhjá. Seðlabankinn þarf nauðsynlega að segja fljótt frá því er hann sér breytignar á flæði fjármagns um þjóðlífið, sem valdið geti samfélagslegum skaða ef leiðrétting fari ekki fram. Til þess að svo geti orðið, verða Seðlabankastjórar fyrst og fremst að vera fagmenn í heilsufræði þjóðlífs, en ekki uppgefnir stjórnmálamenn sem eytt hafa meginþorra starfsævi sinna í að búa til mein í þjóðarlíkmann.

Hvað hef ég fyrir mér í því að tala um mein í þjóðarlíkamanum?

Flestir sem lifa ekki eins og ungar í hreiðri, sem bíða með opinn gogginn eftir að vera mataðir, vita að þeir þurfa að afla tekna inn í umhverfi sitt til að geta veitt sér nauðsynlegar þarfir. Margir átta sig líka á því að verðmæti, þ. e. peningar, verða ekki til af sjálfu sér, heldur fyrir tilstuðlan af sköpun verðmæta sem aðrir, utan heimilis eða svæðisins kaupa. Þannig koma tekjur inn á heimilin með því að starfað sé utan þeirra; tekjur sveitarfélaga koma fyrir seldar vörur eða þjónustu út fyrir svæðið og tekjur þjóðfélagsins koma fyrir þær vörur eða þjónustu sem við getum selt öðrum þjóðum. Við höfum enga sjálfrennandi auðsuppsprettu þannig að við verðum að haga lífi okkar í takt við það sem við öflum.

Fyrir rúmum tveimur áratugum eða árið 1986, voru flest öll sjávarþorp á landsbyggðinni að búa til mun meiri þjóðartekjur en þeir notuðu sjálfir. Þetta var afar nauðsynlegt vegna þess að höfuðborgarsvæðið, sem þá var 55% landsmanna, var ekki að búa til nema 6,8% af tekjum þjóðfélagsins. Meginhluti atvinnulífs á höfuðborgarsvæðinu snerist um þjónustu við svæðið sjálft sem og við landsbyggðina.

Við þessar aðstæður taka stjórnvöld og Alþingi ákvörðun um að rústa atvinnuvegum landsbyggðarinnar, sem að meirihluta til voru tengdar fisk- veiðum og vinnslu. Hlutur fiskveiðanna var þá um 52,5% af verðmætum útflutts sjávarafla en er nú snöggt um meiri, enda þarf útgerðin mun meira af heildarverðmætunum til sín nú, vegna gífurlegrar skuldasöfnunar. Með aðgerðum sínum má segja að stjórnvöld og Alþingi hafi tekið blóðrásina af stórum hluta þjóðarlíkamans og flutta hana til fáeinna fyrirtækja sem engan áhuga höfðu fyrir þjóðarlíkamanum, hugsuðu einungis um sitt eigið ágæti.

Afleiðingar þess að blóðrásinni (verðmætasköpun og peningastreymi) var kippt burtu frá þessum stóru hlutum þjóðarlíkamans fóru fljótlega að koma í ljós. Lífskrafturinn, lífsgleðin og hugmyndakrafturinn fjaraði út og nú er meginhluti þjóðarlíkamans lamaður og er að visna. Samt örlar ekki á skilning á vandamálinu hjá stórnvöldum, Alþingi eða þeim sem gæta eiga jafnræðis í streymi fjármuna um þjóðarlíkamann, þ. e. Seðlabankastjórum.

Ætli það sé enginn á Alþingi sem kann eitthvað fyrir sér í stjórnun þjóðfélagsins?       

 

      
 

                       

Af hverju hækkar skuldatryggingaálagið hjá bönkunum?

Líklega hugsum við Íslendingar ekki mjög ígrundað í peningamálum og líklega nánast ekkert um það hvernig peningaleg verðmæti verði til í upprunanum. Margt í umræðu undanfarinna ára bendir sterklega til þess. Við tölum mikið um okkur sem ríka þjóð, þó fáar þjóðir séu skuldum vafðari en við, samhliða því að möguleikar okkar til að greiða skuldir hefur sífellt verið að versna. Við tölum um gróða bankanna, þó vöxtur þeirra á undanförnum árum hafi að mestu leiti verið með aukinni skuldsetningu og blekkingum verðbréfavísitölu, sem nú er að miklu leiti gengin til baka og það sem fólk talaði um sem "eign" er nú fokið út í buskann.

Ef við reynum nú að vakna og líta á raunveruleikann sem blasir við hugsandi fólki, gætum við séð eitthvað þessu líkt.

Lánastofnanir okkar hafa fengið mikið af lánum erlendis, m. a. á þeim grundvelli að þær eigi tryggt veð í aflaheimildum á Íslandsmiðum. Fyrir skömmu kom fram álit Mannréttindanefndar Sameinuðu Þjóðanna um að fiskveiðistjórnunarkerfi okkar stæðist ekki mannréttindi og því yrði að breyta úthlutunarreglum aflaheimilda. Þessi úrskurður þýðir einungis eitt, fyrir þá erlendu aðila sem héldu að þeir ættu bakveð í aflaheimidunum; að þeir fengu staðfestingu Mannréttindanefndarinnar fyrir því að þeir höfðu verið blekktir. Þeir áttu ekki það veð, sem þeir héldu, fyrir þeim útlánum sem þegar höfðu verið veitt. Þetta þýddi einnig fyrir þá, að eignastaða bankanna okkar var mun veikari en þeir héldu, þrátt fyrir lækkun vísitölunnar, þar sem ljóst var að þeir áttu ekki jafn trygg veð fyrir útlánum sínum og þeir höfðu gefið upp, vegna þess að bankarnir okkar áttu ekki heldur neinn rétt í aflaheimildunum.

Þegar svona þættir eru komnir á kreik, fara lánveitendur að skoða nánar hvernig endurlánun bankanna hafi verið á því lánsfé sem þeir voru að taka. Þá balsir við þeim að meghluti þessa fjármagns hefur verið lánaður út í það sem á fjármálamarkaði eru kallaðar "dauðar fjárfestingar". Það eru fjárfestingar sem skila engri peningamyndun inn í fjármálaumhverfið en kalla einungis á aukinn kostnað. Í þessum flokki eru t. d. byggingaframkvæmdir og húsnæðiskaup, skipulags og þjónustuframkvæmdir sveitarfélaga og almenn neyslulán almennings. Öll þessi lán skila engri aukinni getu til endurgreiðslu þeirra lána sem bankarnir tók til þess að endurlána; og verka því einungis sem veiking á stöðu þeirra á lánamarkaði.

En hvers vegna erum við að lenda í þessu núna, þegar allt virtist vera í blóma og okkur talin trú um að við værum svo rík?

Ástæðan er sú, að þegar við lifum í þeirri blekkingu, að trúa órökstuddu rugli úr fólki sem beitir blekkingum til að auka veg sinn og efnahag, kemur óhjákvæmilega að því að við stöndum frammi fyrir raunveruleikanum, sem þá er ævinlega nokkuð bitur. Svo er um okkur nú.  Í fréttum fjölmiðla undanfarin ár, hafa verið glöggar fregnir af því hvernig lausafé heimsbyggðarinnar hefur verið sólundað í svokallaðar "EINSTEFNU FJÁRFESTINGAR"  sem eru kostnaðarliðir sem engum verðmætaauka skila því svæði sem kostnaðinum var beint að. Marga þætti mætti nefna innan þessa ramma en stærsti einstaki liðurinn er stríðsrekstur og sá kostnaður sem hann veldur, bæði í beinum kostnaði vegna átakanna, en svo einnig vegna uppbyggingar til að átakasvæðið nái sömu möguleikum til fjármunamyndunar og var áður en stríðsrekstur hófst.

Ástæður þessa má fyrsts og fermst rekja til æskudýrkunar vestrænnar menningar. Hún varð þess valdandi að ungmenni með óþroskaða heilastarfsemi, vegna ungs aldurs, urðu ráðandi í hagfræðikenningum, sem flestir þroskaðir hagfræðingar hafa jafnan kallað "hagfræði heimskunnar" vegna þess að forsendur þessarar hagfræði hafði enga raunhæfa tenginu við uppruna fjármagnisns.

Af öllu þessu erum við að byrja að súpa seiðið nú, og getum einungis vonað að það verði ekki of súrt eða beiskt. Takist okkur það, eru sterkar líkur á að við lærum að þekkja rauverulega uppsprettu fjármuna og njóta kyrrlátrar hamingju.              

Álagið í hæstu hæðum

Skelfileg staða ef rétt er.

Þetta árið virðast lífsskilyrði loðnunnar vera annars staðar en á venjubundnum stað, við landið hjá okkur. Nokkur byggðarlög hafa afmarkað svo mjög atvinnuvegi í byggðum sínum að voði virðist blasa við, ef loðnan finnst ekki. Vantar ekki eitthvað í svona uppbyggingu til að hún gefi nothæfa heildarmynd?

Þekkt er, og engir vísindamenn hafa mótmælt því, að loðnan er burðarþáttur í fæðuframboði fiskistofna hér á miðunum. Síðan loðnuveiðar hófust, hefur verið nánast árviss fæðuskortur í hafsvæðinu kringum landið, sem fram hefur komið í sífellt horaðari fiski, smækkuðum vexti og endurteknum viðkomubresti; sem talist getur eðlilegur vegna þess að horaður og hungraður fiskur gefur varla af sér hraust afkvæmi.

Þegar viðkomubresturinn, sem líklega varð mest vegna loðnuveiða, fór að valda verulegum samdrætti í botnfiskveiðum, var lífsafkomu fólksins í sjávarbyggðum landsins fórnað, svo fólkið í loðnubræðslubyggðunum gæti brosað út í bæði. Ég minnist þess ekki að þar hafi verið mikið fjallað um hörmungarnar sem leiddar voru yfir meginhluta sjávarbyggðanna vegna þess að þessar byggðir fengu að breyta nauðsynlegri fæðu botnfiskanna í peningaleg verðmæti fyrir sig. Man einhver eftir því að byggðarlög hafi mótmælt loðnuveiðum vegna þess að það væri verið að taka ætið frá botnfiskunum?

Ég er ekki að segja þetta til að áfellast fólkið í þeim byggðum sem nú verða fyrir búsifjum vegna brests á loðnugöngu. Ég er að segja að það er AFAR NAUÐSYNLEGT fyrir það fólk sem tekur að sér að veita byggðarlögum eða jafnvel landinu öllu, stjórnunarlega forystu, að hafa skýra heildarsýn á langtíma afkomugrundvöll byggðarinnar, og/eða landsins alls. Ef þetta fólk hefur ekki skýra framtíðarsýn, 10 - 30 ára, lendum við í stöðugu flóttaferli, líkt og nánast allar aðgerðir stjórnvalda hafa verið undanfarna áratugi. Stöðug viðbrögð við því sem þegar er orðið.

Þetta á t. d. við um það sem stjórnvöld í barnaskap sínum kalla mótvægisaðgerðir vegna skerðingar á þorskveiðum. Það er búið að vera ljóst í meira en áratug að styrkja þarf tekjuöflun þjóðarinnar vegna samdráttar í tekjum af sjávarafurðum. Ekkert er hugað að raunverulegum aðgerðum þar sem kreppti að atvinnulífinu, áður en samdrátturinn lamaði byggðirnar, og svo nú, eftir að margar byggðir eru komnar í þrot, líta stjórnvöld út úr fílabeinsturninum og sjá hvað?

Fílabeinsturn þeirra er á höfuðborgarsvæðinu og ekki það hár að úr honum sjáist út fyrir það svæði. Þeir sjá að sjálfsögðu ekki að samdrátturinn bitnar fyrst og fremst á atvinnugreinum sem skapa gjaldeyrir, sem raunar hefur verið mikill skortur á undanfarna áratugi, með tilheyrandi skuldasöfnun. Þess vegna sjá þeir enga aðra leið til mótvægisaðgerða en að deila út nýjum leikjum í leikfangalandi, þó það skapi fyrst og fremst mikil peningaútlát (aukna skuldasöfnun) sem engan eða sáralítinn hagnað hafi í för með sér fyrir þjóðina. Það gæti hins vegar hugsanlega bjargað tveimur til þremur verktökum frá gjaldþroti.

Vegna allra þessara atriða, velti ég aðeins vöngum  yfir einu: Erum við vel menntuð þjóð?      

Gerbreyttar aðstæður víða