Gleggsta dæmið um að stjórnvöld hafa ekki heildarsýn á stöðuna og finna þess vegna ekki leiðina til viðhalds atvinnulífinu

Í ljósi þessara frétta virðist sem stjórnvöld hvorki skilji né hafi yfirsýn yfir það sem gerðist hér við bankahrunið. Það var ekki bara það að bankarnir hefðu skuldsett sig, með skammtímalánum, út fyrir öll mörk greiðslugetu. Heldur lánuðu þeir þessa fjármuni út frá sér af yfirþyrmandi ábyrgðarleysi og barnaskap, svo lítillar endurgreiðslu útlána var að vænta.

Hinn þáttur þess sem gerðist; og sá þáttur sem nánast EKKERT hefur verið ræddur, var uppþurkun bankanna á meginþorra þess fjármagns sem þarf að vera í gangi í þjóðfélagi okkar, svo eðlilegt efnahagslíf geti þrifist. Svo fyrirtæki, stofnanir og heimilin hafi eðlilegt rekstrarfé til að drífa þjóðfélagið áfram.

Þessi þáttur lagast ekki með upptöku nýrrar myntar, inngöngu í ESB, eða auknum erlendum lántökum.  Við þessum vanda hefði þurft að bregðast STRAX s.l. haust, með því að frysta allar eigur eigenda og stjórnenda bankanna og frysta allar eignatilfærslur sem áttu sér stað, vegna tilfærslu fjármuna í gegnum bankana, síðustu þrjá mánuði fyrir hrun bankanna. Með þeim hætti hefði verið hægt að ná tangarhaldi á megninu af því fé sem virðist hafa verið rænt frá þjóðinni, og erlendir kröfuhafar fengið meira til baka af sínum útlánum en nú virðist verða raunin.

Eina raunhæfa leið þjóðarinnar út úr því öngþveiti sem hún er nú stödd í, er að taka ákvörðun um að auka peningamagn í umferð um 500 til 800 milljarða (tilað byrja með) og binda þetta fé notkun til aukningar á innlendu fjárstreymi, með því að tilkynna EES og ESB að vegna efnahagshruns verði stöðvað um ótiltekinn tíma, frjálst flæði fjármagns milli landa, þar til þjóðin hafi náð enduruppbyggingu gjaldeyrisskapandi atvinnustarfsemi, sem geri meira en að standa undir býnustu nauðþurftum þjóðarinnar. 

Þessi aðferðarfræði mundi kalla á nokkurra ára handstýringu peningamála. En ef við ætlum að byggja grunnfjárþörf eðlilegs efnahagslkífs þjóðarinnar á erlendum lántökum, til öflunar eðlilegs rekstrarfjár fyrir atvinnulíf og heimili, erum við að tala um verulegar þrengingar og fátækt í landinu í hart nær 40 ár. Því miður virðist mér þekkingarleysi stjórnamálamanna og helstu "svokallaðra fræðimanna" stefna þjóðinni í síðarnefnda kostinn.                  

Hætt við öll útboð í vegagerð

Athyglisverðar fullyrðingar um getuleysi Hollenska seðlabankans.

Margt er undarlegt í þessari frétt, um getuleysi Hollenska seðlabankans. Einhvern veginn finnst mér eins og Holland hafi ekki verið búið að aðlaga lagaumhverfi sitt, fyrir fjármálastarfsemi, að hinum Evrópsku reglum um  frjálst flæði fjármagns milli landa. Lítum á dæmi. Í fréttinni segir: (Áhersluletur í fréttatextainnskotum er eftir höfund þessa pistils)

Hollenski seðlabankinn (DNB) gat lítið sem ekkert beitt sér til að stöðva vöxt Icesave-reikninganna í Hollandi þar sem eftirlit með þeim, og Landsbankanum, heyrði undir íslenska Fjármálaeftirlitið (FME). Því voru það stjórnendur Landsbankans og FME sem báru ábyrgð á vextinum.

Hér er á ferðinni eitthvað sem mér virðist ekki ganga upp. Lögum okkar, um starfsemi fjármálastofnana, var á sínum tíma breytt til að samræmast lögum um starfsemi slíkra stofnana í hinu Evrópska efnahagssvæði EES.  Ég man ekki betur en að í okkar lögum séu skýr ákvæði um að innlendar lánastofnanir, sem starfi jafnframt í öðrum löndum, starfi undir lögum, reglum, eftirliti og leyfum þess lands sem starfsemin fari fram í.

Á sama veg er með erlenda lánastofnanir sem hér myndu starfa. Þær myndu starfa undir Íslenskum lögum, undir eftirliti Fjármálaeftirlits okkar og með þeim leyfum sem þeim væri úthlutað.

Sé fullyrðingin í upphafi fréttarinnar rétt, lítur helst út fyrir að stjórnvöld í Hollandi hafi ekki verið búin að samræma lagaramma sinn, um starfsemi fjármálafyrirtækja, að reglum ESB, um frjálst flæði fjármagns.

Við þessa framsetningu vakna spurningar um hvort stjórnendur Landsbankans hafi verið búnir að átta sig á þessu getuleysi Hollenskra eftirlitsaðila til afskipta af starfsemi þeirra og það - ásamt mikilli þörf fyrir hraða aukningu innlána vegna lokana á lánamarkaði - skapað þeim færi á að setja af stað svona hraða söfnun fjármagns, í landi sem ekki hafði gætt þess að vernda fjármuni þjóðfélagsins fyrir svona áhlaupi.

Í fréttinni segir einnig:

Rannsóknarnefndin segir að Icesave-málið sýni að evrópskt fjármála- og eftirlitskerfi þarfnist algerrar endurskoðunar, sérstaklega til að koma í veg fyrir viðlíka alþjóðadeilu og uppgjör, sem Icesave hefur haft í för með sér. DNB sagði í yfirlýsingu í gær að bankinn styddi þá tillögu. 

Hér er það skýrt sett fram að Icesave-málið sýni að evrópskt fjármála- og eftirlitskerfi þarfnist algerrar endurskoðunar. Þetta er því ekki Íslenskt vandamál, heldur sameiginlegt vandamál alls EES svæðisins. Spurningin er hvor vandamálið eru ESB reglurnar, eða það að þjóðir EES svæðisins hafi ekki gætt nægrar varfærni í lagaumhverfi hverrar þjóðar, til að vernda eigið fjármagn.

Einnig virðist ljóst að seðlabanki Hollands gerir ekki ráð fyrir að samskonar óábyrg fjársöfnun sé MINNI Í HOLLANDI en var hjá Landsbankanum, því í fréttinni kemur fram eftirfarandi úr yfirlýsingu þeirra:

Það þyrfti að forðast með öllum tiltækum ráðum að ríki, í þessu tilviki Holland, þyrfti að bera ábyrgð á hruni fjármálafyrirtækis í gegnum innstæðutryggingakerfi sitt. 

Hvað er Hollenski seðlabankinn að segja hér.  Hann er í raun að segja að þeirra mat sé það, að innistæðutryggingakerfi þeirra myndi ekki ráða við að eitt fjármálafyrirtæki hryndi. Þetta segir okkur að þeirra mat er það, að útlánastarfsemi Hollenskra fjármálafyrirtækja sé með þeim hætti að einungis lítill hluti útlána muni skila sér til baka og eignir þeirra muni ekki duga fyrir innlánum. Og það sem meira er. Mismunurinn muni verða meiri en innistæðutryggingakerfi þeirra ráði við.

Neðarlega í fréttinni er eftirfarandi setningar:

Samkvæmt samkomulagi sem íslenska ríkið gerði við það hollenska fyrir skemmstu mun tryggingasjóður innstæðueigenda á Íslandi greiða 71 prósent af þeirri upphæð. Ef hann getur ekki greitt upphæðina mun íslenska ríkið greiða það sem upp á vantar. 

Hér hlýtur eitthvað að vera rangt með farið. Ég er nýlega búinn að fletta í lagasafni Alþingis, til að skoða hvaða heimildir Alþingi hafi samþykkt. Þessi umrædda heimild er ekki þar. 

Einnig verður ekki annað skilið af lögum um starfsemi lánastofnana og lögum um innistæðutryggingar, en að Íslensk lög nái einungis yfir starfsemi innlendra lánastofnana á Íslandi, en starfi þær í öðrum löndum, sé það undir lögum og reglum viðkomandi lands, þar á meðal er tryggingasjóður innistæðna þess lands, því þangað greiðir útibúið sín gjöld af innlánum.

Lögum okkar um innistæðutryggingar, hefur ekki verið breytt, enda er ekki hægt að breyta lögum aftur fyrir sig, þannig að Íslenska ríkið er ekki í ábyrgð fyrir öðru en innlánum hjá innlendum útibúum lánastofnana. Ef t. d. væri starfandi hér erlendur banki, sem tekið hefði við innlánum hér, væri innlánatryggingasjóður okkar í ábyrgðum fyrir þeim.

Ekki er með góðu móti hægt að lesa annað út úr svonefndum "neyðarlögum", en heimild til fjárútláta úr ríkissjóði til stofnunar nýs ríkisbanka í stað þeirra hlutafélagsbanka sem fóru í þrot. Heimildin nær til að víkja stjórnum þeirra til hliðar, tímabundið, og setja þeim skilanefnd.

Neyðarlögin ná því ekki til heimilda til fjárútláta vegna starfsemi gömlu bankanna, að öðru leiti en því sem þarf til að tryggja eðlilega starfsemi greiðslukerfa. Mér virðist því að annað hvort hafi fólk ekki yfirsýn yfir verkefnið, eða að stjórnmálamenn hafi látið blekkjast af tilraunum erlendra aðila til að setja ríkissjóð í ábyrgðarstöðu, sem hann befur enga heimild til að taka á sig.        

Gátu ekki stöðvað Icesave

Athyglisverð frétt um varnarleysi Hollendinga gegn svikastarfsemi

Sú frétt sem hér er bloggað við vekur sannarlega athygli, í ljósi þess að Holland er eitt af ESB ríkjunum. Er það virkilega svo, að löggjöf ESB ríkja sé svo áfátt að EKKERT sé hægt að hamla gegn augljósri svikastarfsemi; líkt og reiknigsfærum mönnum mátti vera ljóst að IceSave fjársöfnun Landsbankans var.

Í ljósi þessa, er þá hægt að segja að það sé Íslensku þjóðinni að kenna, að eitt sjálfstætt fyrirtæki - þó í eigu íslenskra aðila væri - tæki upp á því að reka fjárplógsstarfsemi í Hollandi? Starfsemi þar sem peningar voru vélaðir út úr auðtrúa fólki, sem lagði fyrirhyggjuna til hliðar, í von um að græða meira á hinum erlenda banka, en heimabankarnir treystu sér til að borga í vexti.

Með sömu rökfræðinni væri það Hollensku þjóðinni að kenna ef Hollenskur ríkisborgari vélaði fé af Íslendingum? Margir erlendir aðilar hafa vélað fé af Íslendingum, en ég minnist þess ekki að okkur hafi dottið í hug að krefja ríkisstjórnir viðkomandi landa ábyrgðar á því fyrirhyggjuleysi landa okkar, að láta glepjast af svona gilliboðum.

Með sömu rökfræði er það seljendum áfengis að kenna að margir drekka of mikið af því og tapa heilsu og sjálfsstjórn. Einnig má með sömu rökfræði segja að offituvandamál vaxandi fljölda fólks í heiminum, sé seljendum matvöru að kenna. Svona röksemdafærsla er ekki boðleg þjóðum sem kalla sig þróaðar mennta- og menningarþjóðir; þó þessi rökfræði gæti gengið í ómenntuðu þróunarlandi, þar sem læsi og skilningur samskipta er takmarkaður.

Sé sú raunin, að löggjöf ESB sé svona vanþróuð og vitlaus, að stjórnvöld ríkja innan ESB geti ekki spornað við fjárplógsstarfsemi aðila frá öðrum þjóðum, hlýtur að verða að takast á við það verkefni að laga slíkt. Engin lausn felst í því að skella skuldinni af vitlausum lögum ESB, á þá þjóð sem var svo óheppinn að fáeinir þegnar hennar áttuðu sig á þeim möguleikum til svika, sem hin vitlausa löggjöf bauð upp á. Svikamöguleikarnir eru enn til staðar, meðan lögunum hefur ekki verið breytt, og útfærslumöguleikar svikastarfsemi er næsta óþrjótandi.

Sagt hefur verið að fjármálastarfsemi ESB ríkjanna muni ekki þola það að hver þjóð beri fulla ábyrgð á ALLRI starfsemi bankastofnana í sínu landi. Virðast þessi ummæli bera með sér að menn séu meðvitaðir um að álíka svikastarfsemi og Landsbankinn viðhafði, sé víða til staðar innan ESB svæðisins. Ætla má, að menn telji hana svo mikla að fjármálakerfi ESB muni riða til falls, ef slík starfsemi verði leidd fram í dagsljósið.

Eigi allar þessar vísbendingar sér stoð í raunveruleikanum; eða þó ekki væri nema einhver hluti þeirra, verður ekki með neinni skynsemi séð að þörf sé á að fórna um langa framtíð, fjárhagslegri afkomu komandi kynslóða okkar Íslendinga. Meint glæpastarfsemi í fjármálakerfum Evrópu hvorki breytast né minnkar við það.                      

Gátu ekki stöðvað Icesave

Enn ein staðfesting þess að AGS vinnur fyrst og fremst fyrir erlenda fjármagnseigendur

Það er afar athyglisvert að lesa þá frétt sem hér er til grundvallar. Annað hvort eru þessir menn grunnhyggnir kjánar, eða handbendi erlendra fjármagnseigenda. Kannski ætla þeir bara Íslensku þjóðina svona mikla aula að hún skilji ekkert áhrifaþátt vaxta á afkomuhæfni heimila og fyrirtækja.

Það sýnir ótúlega litla þekkingu á Íslensku efnahagslífi, það sem haft er eftir Franek Rozadowzki, í þessari frétt, en þar segir: Hann sagði áætlun íslenska ríkisins og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins byggjast öðru fremur á því að ná stöðugleika í gjaldeyrismarkaði, og takmarka skuldir íslenska ríkisins vegna hruns bankanna.

Ef AGS mótmælir því ekki að Íslenska ríkið skuldsetji sig með fyrirhuguðum hætti vegna IceSave reikninganna, eru þeir opinberlega að vinna gegn yfirlýstum áformum sínum, um að takmarka skuldir íslenska ríkisins vegna hruns bankanna.

Hvers vegna segi ég þetta. Grunnregla kröfuréttar er, þegar um að að ræða sjálfstætt fyrirtæki (hlutafélag eins og Landsbankin var), að áður en kemur til kröfugerðar á hendur meintum ábyrgðaraðila er lýst kröfu á hendur fyrirtækinu, stjórnendum þess og eigendum. Kröfuhafinn leggur sig SANNANLEGA FRAM um að ná til sín öllum verðmætum sem hægt er að ná frá fyrirtækinu og stjórnendum þess. Meintur ábyrgðaraðili á rétt á að fylgjast með framvindu mála til að gæta hugsanlegra hagsmuna sinna.

Enn eru Bretar ekki farnir að lýsa kröfum á hendur Landsbanka, stjórnendum hans eða eigendum, þannig að kröfulega séð er ekki enn komið að því að reyni á hvort meintur ábyrgðaraðili verði fyrir eðlilegri kröfugerð. Nýgerður IceSave samningur er því fjandsamleg þvingun, sem stjórnmálamenn okkar hafa ekki haft kjark til að beita sér gegn.

Það er bjálfagangur að halda því fram, við þær siðferðisaðstæður sem hér ríkir, að hægt verði á næsta áratug að gefa gjaldeyrisviðskipti frjáls. Þó IceSave skuldin væri ekki til staðar, eru erlendar skuldir þjóðarbúsins það miklar að fyrirsjáanlegur afgangur af gjaldeyristekjum okkar næsta áratuginn (þó sparlega verði farið með) mun ekki bera aukningu á erlendum skuldum. 

Að starfsmenn AGS skuli ekki sjá þetta, bendir eindregið til þeirra ástæðna sem að framan er getið, kjánagangs eða að þeir séu fyrst og fremst í hagsmunagæslu fyrir erlenda fjármagnseigendur.

Það þarf afar litla greind og síst meiri þekkingu á afkomumöguleikum heimila og fyrirtækja, í þjóðfélagsaðstæðum eins og við búum nú við, til að skilja að hærri vextir en almennt gerist í samskiptalöndum okkar, er algjör dauðadómur yfir efnahagslífi þjóðarinnar.

Heimili og fyrirtæki eru það skuldsett nú þegar, að ómögulegt er fyrir þau að auka lántökur sínar, sé horft út frá eðlilegri bankastarfsemi. Háir vextir eru að sama skapi líklegasti þátturinn til að eyðileggja möguleika til að komast út úr því ástandi sem nú hefur skapast. Háir vextir halda heimilum og fyrirtækjum hins vegar sem lengst í mikilli skuldastöðu; sem þýðir að erlendir fjármagnseigendur fá um langa framtíð tvöfallt til þrefallt hærri vexti af því fjármagni sem þeir eiga hér, en þeir gætu vænst að fá í nokkuru öðru þróuðu ríki veraldar.

Þetta eru vinnubrögð AGS hér á landi. Mæli þeir gegn því að stýrivextir fari fyrir lok júlí n.k. niður í c. a. 5% og lækki síðan hægt þaðan niður í viðmiðun nágrannalanda fyrir lok ársins, opinbera þeir algjörlega hagsmunagæslu sína fyrir erlenda fjármagnseigendur, eins og að framan er getið.

Auðvelt er með setningu tímabundinna gjaldeyrsilaga, að stýra gjaldeyrismálum með þeim hætti að gegni krónunnar verði í ásættanlegu jafnvægi, með hagsmuni útflutnings- og innflutningsgreina að leiðarljósi.    

Stýra þarf skipinu af varfærni

Er hægt að víkja Valtý Sigurðssyni úr starfi Ríkissaksóknara ??

Mig hefur undrað stórlega, þær yfirlýsingar sem hvað eftir annað koma í fjölmiðlum um að enginn geti vikið Valtý Sigurðssyni úr starfi nema hann sjálfur. Líklega er þessari skoðun haldið á lofti vegna þess að margt vel lögfræðimenntað fólk, hefur á undanförnum tveimur áratugum markvisst talað niður völd og áhrif æðstu stjórnenda lýðveldisins okkar.

Eingin sérlög virðast til um embætti Ríkissaksóknara og er þess embættis einungis getið í III kafla laga nr. 88/2008, um meðferð sakamála. Í 20. grein þeirra laga er kveðið á um skipan Ríkissaksóknara með eftirfarandi hætti:

Skal hann skipaður ótímabundið í embætti af dómsmálaráðherra og fullnægja lagaskilyrðum til skipunar í dómaraembætti við Hæstarétt.  

Í stjórnarskrá lýðveldis okkar er kveðið afar skýrt á um ábyrgðarþætti stjórnunar ALLRA æðstu mála innan lýðveldisins. Þannig segir alveg skýrt í 13. gr. stjórnarskrár að: Forsetinn lætur ráðherra framkvæma vald sitt. Þegar til þessa er litið, sem og þess að hver ráðherra er einungis í embætti í 4 ár í senn - til þess valinn af Alþingi - ætti að vera ljóst að ráherrann er EKKI að skipa einhvern í ótímabundið embætti, sem pólitískur flokksmaður. Hann er að sjálfsögðu í því hlutverki sem segir 13. gr. stjórnarskrár, AÐ FRAMKVÆMA VALD FORSETA.

Í 20. gr. stjórnarskrár segir svo í fyrstu málsgr.: Forseti lýðveldisins veitir þau embætti, er lög mæla.  Í þriðju málsgr. segir einnig svo:  Forseti getur vikið þeim frá embætti, er hann hefur veitt það.  

Þegar til þess er litið að í 13. gr. stjórnarskrár segir að Forsetinn láti ráðherra framkvæma vald sitt, er augljóst að hin framkvæmdalega ábyrgð, þegar beita þarf Forsetavaldi, er hjá viðkomandi ráðherra, enda segir skýrt í 14. gr. stjórnarskrár að: Ráðherrar bera ábyrgð á stjórnarframkvæmdum öllum.

Í ljósi allra þessara þátta verður ekki fram hjá því gengið að dómsmálaráðherra hafi fullt vald til að víkja Ríkissaksóknara frá starfi, hvort sem væri tímabundið eða til frambúðar. Slík heimild er afar skýr í stjórnarskrá.

Það sem hins vegar virðist þvælast fyrir hinum lögfræðimentuðu mönnum, er fyrsta málsgrein 20. gr. laga nr. 88/2008, um meðferð sakamála, en þar segir svo:  Ríkissaksóknari er æðsti handhafi ákæruvalds og ber ábyrgð á ákvörðunum þeirra sem við embætti hans starfa.

Þetta orðfæri: er æðsti handhafi ákæruvalds  virðast lögfræðingar leggja í þann skilning, að enginn sé honum æðri í valdakerfi lýðveldisins. Það er að sjálfsögðu ekki svo. Sá sem skipaður er til embættis, á alltaf embættisstöðu sína undir þeim aðila sem skipaði hann; eða þeim sem honum er æðri. Sem í þessu tilfelli er Forsetinn, æðsta valdið, þó ekki sé ætlast til að hann hafi ákæruvald; til slíks er annar valinn, sem í þessu tilfelli er Ríkissaksóknari.

Þessi tröppun er víða þekkt í stjórnsýslunni. Hægt er að líta til embætta eins og sveitastjóra, bæjarstjóra eða borgarstjóra, sem hver um sig er æðsta framkvæmdavald síns sveitarfélags, en er þrátt fyrir það EKKI ÆÐSTA VALD sveitarfélagsins. Það er hinn beini fulltrúi eigendanna, þ. e. sveitarstjórn, bæjarstjórn eða borgarstjórn.  Þessa tröppun er fólk oftast með glöggan skilning á. Því er undarlegt, að þegar sumir hafa lært lögfræði, virðast þeir tapa áttum í þessari afar augljósu tröppun í efstu valdastigum lýðveldis okkar.            

Ódýr trygging til varnar á uppboði hússins hans.

Það er kannski ekki von að fólk almennt átti sig á þeirri leikfléttu sem Sigurjón er að leika með þessu láni, frá sjálfum sér. Það blasir þó augljóslega við.

Sigurjón á sjálfur lífeyrissjóðinn sem lánar honum samkvæmt skuldabréfinu. Peningana þarf hann ekkert að nota, heldur leggur þá inn á annan hávaxtareikning, sem ekki er á hans nafni.  40 milljón króna skuldabréfinu er þinglýst á hans eignarhlut í húsi þeirra hjóna, þannig að þó einhverjir aðrir kröfuhafar komi seinna með fjárnámskröfu á hans eignarhlut í húsinu, væru þær kröfur fyrir utan raunverulegt söluverðmæti eignarinnar.

Færi svo að einhver kröfuhafi reyni að skrá fjárnám fyrir aftan skuldabréfið og eignin fara á nauðungaruppboð, mundi eigandi skuldabréfsins bjóða í eignina þar til aðrir kröfuhafar gæfust upp. Þannig yrði eiganda skuldabréfsins í öllu falli slegin eignin á nauðungaruppboði og Sigurjón héldi húsinu eftir sem áður.

Þetta er snjöll leikflétta, en sýnir best hve Sigurjóni finnst miklar líkur á að gerðar verði fjárkröfur á hendur honum, þegar rannsóknum er lokið og ákærur fara af stað.

Ætli það séu ekki fleiri úr SUKKLIÐINU sem leika álíka leiki til að reyna að forða þeim peningum sem þeir hafa náð í?              

Sigurjón lánaði sjálfum sér fé