Eru grunnreglur ESB byggðar á traustum undirstöðum ???

Ég er líklega ekki einn um að hafa velt fyrir mér hve traustar undirstöður séu undir leikreglum ESB, eftir að fjármálakerfi heimsins hrundi eins og spilaborg, ekki síst vegna óraunveruleika sem hófst með tilkomu tölvunotkunar.

Það sem ég hef einkum verið að horfa til að undanförnu, er hvaða heildarhugsun búi að baki hugtakinu um "fjórfrelsið" svokallaða.

Að mínu viti halda undirstöður þess hvorki vatni né vindi. Greinilegt er að reglur þessar eru byggðar upp af mönnum með afar skipulagða hugsun og skýra sýn á þau markmið sem ætlað var að ná.

Lítum fyrst á þann þátt sem oftast er talinn mikilvægastur innan hins svokallaða "fjórfrelsis", en það er frelsi fjármagns.

Hverju sjálfstæðu hagkerfi er mikilvægast, til viðhalds stöðugleika, að hafa trausta yfirsýn yfir hreyfanleika fjármagnsins innan hagkerfisins. Að fjármagn innan hverrar greinar fyrir sig, sé í réttu hlutfalli við hlut hennar í þjóðarframleiðslunni og hlutföll megingreina hagkerfisins breytist ekki hraðar en nýmyndun fjármunalegra verðmæta beri.

Ef frelsi til flutnings fjármagns, út úr hagkerfinu, er meira en innstreymið er í það, minnkar lausafé hagkerfisins. Afleiðingar þess eru að einhverjir verða afskiptir og geta ekki staðið í skilum með eðlileg rekstrargjöld sín. Inn kemur þá nýr útgjaldaliður, sem ekki er í "normal" hringrás fjárstreymisins, sem eru dráttarvextir.

Venjuleg lausn óraunveruleikans á þessum vanda, er að taka meiri erlend lán, til að auka fjármagið sem er í umferð. Það hins vegar bætir við öðrum aukaútgjöldum, sem eru vextir af þessu lánsfé, sem greiða þarf, án þess að innstreymi fjármagns komi til greiðslu þeirra erlendu útgjalda. Slíkt kallar því annað hvort á samdrátt í veltu þjóðarbúsins eða skuldasöfnun.

Hvað varðar ríkisstjórnir, sem litla þekkingu og hugsun hafa á heildarhagkerfinu, virkar aukið fjárstreymi með auknu lánsfé, sem aukning á þjóðarframleiðslu, þar sem velta þjóðfélagsins eykst, þó sú aukning sé borin uppi af erlendu lánsfé, sem í raun sé ógreiddur kostnaðar.

Sú hugsun, að koma á kreik viðhorfi "frelsis", á afar greiða leið að hjarta fólks sem búið hefur við höft á frelsisþrá sinni. Hugsanlega einnig við stjórnvöld sem alið hafa á meiri lífsgæðavæntingum en eðlileg efni þjóðfélagsins stóðu undir.

Svo er ævinlega einnig til staðar þessi sígildi veikleiki mannsins, að nota fengin völd og áhrif, sér og sínum í hag, þó það verði á endanum á kostnað heildarinnar.

Þegar ákveðin öfl í þessum heimi urðu ítrekað að gefast upp við að ná yfirráðum yfir Evrópu með stríðsátökum og ófriði, kveiknaði sú hugsun að láta Evrópu koma til sín, undir yfirskini verndar og fjárhagslegrar velgengni.

Á þessum tíma var Þýska markið stöðugasti gjaldmiðill heims, og með samstarfi mið-Evrópusambands (Þýskaland Frakkland), væri þetta leið sem ekki kostaði neinar mannfórnir. Stórútgjöld í formi styrkja yrðu fjármögnuð með skuldabréfaútgáfu, sem framtíðarkynsslóðir þyrftu að klást við.

Megin viðfangsefnið var að gera - helst allar - Evrópuþjóðir háðar miðstýringunni, þannig að sjálfstæðiskvötin væri brotin á bak aftur.

Markmiðinu að rústa sjálfstæðum fjárhag hinna ýmsu hagkerfa, var álitið að best næðist með því að boða frelsi fólks til ferðalaga og dvalar hvar sem væri innan sambandslanda. Þrá fólks eftir því að ferðast og skoða ný lönd og nýja menningu, myndu loka fyrir hugsun fólks um heildaráhrif þessara fyrirmæla.

Enginn myndi leiða hugann að því hvaða áhrif það hefði t. d. á lítil hagkerfi eins og hér á landi, að fá á skömmum tíma inn í hringrás fjárstreymis síns, mikinn fjölda erlendar ríkisborgara, sem hagkerfið yrði að veita allan sama rétt og heimafólki.

Þar sem lögheimilisland þessa innflutta fólks, þurfti ekkert fjármagn að leggja til, þeim til framfærslu, fölgaði einungis, í hagkerfi dvalarlands, þeim sem þurftu fjármagn sér til framfærslu, án þess að raunveruleg verðmætaaukning hefði orðið í hagkerfinu. Afleiðingin varð sú að fjármagn í umferð varð minna en eðlileg þörf krafðist, sem sftur kallað á að ekki gátu allir staðið í skilum með eðlileg rekstrargjöld sín.

Þetta sáu skipuleggjendurnir fyrir. Og með tíð og tíma yrði öll úthéruð Evrópu orðin fjárhagslega háð miðjuvaldinu. Við slíkar aðstæður væri öll þjóðremba og sjálfstæði komin út fyrir sjóndeildarhring meginþorra þjóðanna, sem horfði vonaraugum til miðjuvaldsins, sem loksins réði yfir ALLRI EVRÓPU.

Við stefnum hraðbyr í þessa dúnmjúku himnasæng.                

         

Frjálshyggjan og hagfræði heimskunnar í faðmlögum stranda.

Þá er komið að þeim kaflaskilum sem ég byrjaði að vara við árið 1998. Þá þegar var orðið ljóst að hópurinn sem kallaður var "stuttbuxnalið Sjálfstæðisflokksins" hafði sett svo rækilega samames merki = milli hugtaksins "frelsi" og hugtaksins "afskiptaleysi" að endaloka skilnings þeirra á frelsinu, var sjáanlegt í 10 - 15 ára fjarlægð.

Mikilvægt er núna, þegar endalokin eru í samtímanum, að átta sig á að þjóðhagslega er það smámál að finna einstaklinga sem notfært hafa sér aðstæður þess eftirlitsleysis sem afskipataleysiðviðhorfið bauð uppá.

Mikilvægast er fyrir þjóðina, að átta sig á að ástæða allra þessara hörmunga sem nú ganga yfir, má rekja til alvarlegs misskilnings á hugtakinu frelsi. Mikilvægt er að átta sig á, að eftir því sem frelsið er meira, þurfa allar  reglur að vera skýrari og einfaldari og mjög ströng viðurlög við því að fara út fyrir mörk leikreglna.

Mikilvægt er, að þjóðin átti sig á að við erum ekki einungis að kveðja hér ákveðna óraunhæfa draumsýn, heldur erum við að kveðja hér grundvallarstefnu stærsta stjórnmálaflokks landsins, eins og hún hefur verið túlkuð undanfarna tvo áratugi.

Eins og sagt var á Alþingi í kvöld, munum við síðar ræða ábyrgð einstakra aðila á því skipbroti sem nú er staðreynd. Við höfum nú horft á frálshyggjuna og hagfræði heimskunnar, í faðmlögum stranda á skeri raunveruleikans. Ég vona að þjóðin læri af þessu að varanleg verðmæti verða ekki til úr engu.              

Setur offramboð á peningum heimilin á hausinn?

Þessi undarlega yfirskrift er á einskonar fréttaskýringu á bls. 4, í blaðinu 24 stundir í dag, laugardainn 27. sept. Það er í raun verulega ámælivert þegar víðlesið dagblað, sem jafnframt birtist á netinu, setur fram jafn mikið rugl og fram kemur í þessum umræddu skrifum.

Skrifin bera með sér fullkomna vanþekkingu á því efni sem til umfjöllunar er. Þannig segir í fyrsta lið þessara skrifa:

Verðbólga er það þegar verð á hlutum hækkar á ákveðnu tímabili. Hún verður vegna þess að peningum í umferð fjölgar hraðar en vörunum sem hægt er að kaupa fyrir þá.

Verðbólga er að nokkru leiti hliðstæð við yfirdrátt á heimilisreikningnum. Yfirdrátturinn verður til vegna þess að eytt hefur verið meiri fjármunum en til voru. Þegar bankinn krefst greiðslunnar eru engir peningar til. Sá sem á að greiða yfirdráttinn reynir því hvað hann getur til að afla peninga til greiðslunnar og til þess vinnur hann jafnvel fyrir þó nokkuð lægra kaup en eðlilegt gæti talist.

Sama munstrið er hvati verðbólgunnar. Þegar notkun okkar á gjaldeyri verður meiri en gjaldeyristekjurnar, þurfum við með einhverjum ráðum að fá keyptan gjaldeyri til að greiða innflutninginn. Seljendur gjaldeyris vita af þessari brýnu þörf, og segjast því vilja fá fleiri krónur fyrir mynt sína en eðlilegt gæti talist.

Til þess að brúa það bil sem þannig myndast, reyna innflytjendur að selja vörurnar fyrir fleiri ísl. krónur, til að fá örugglega fyrir kostnaðinum af innflutningnum.

Undanfarinn áratug höfum við geta tekið erlend lán til að greiða þennan innflutning, þannig að ekki hefur borið á þessum eiginleikum umframeyðslunnar fyrr en nú, þegar ekki er meira lánsfé í boði.

Einnig segir í fyrsta lið hinna umræddu fréttaskýringar: leturbr. G.J.

Seðlabanki Íslands ákveður stýrivexti en þeir stjórna öðrum vöxtum.  

Þetta er ekki rétt. Í landinu er fullt frelsi ALLRA LÁNASTOFNANA til ákvörunar vaxta. Seðlabankinn ákvarðar einungis vexti af sínum eigin lánum til lánastofnana, en þau lán eru afar takmörkuð samanber lög um bankann. Svokallaðir stýrivextir hétu áður REFSIVEXTIR, því þegar lánastofnanir voru farnar að þurfa lánveitingar frá Seðlabanka, væru þær orðnar með hættulega mikil útlán miðað við eigið fé og lauasfé. Stýrirvexti þykir greinilega þægilegra að tala um.

Í 10. grein laga um Seðlabanka segir svo um vaxtaákvarðanir bankans: leturbreyting G.J.

Seðlabanki Íslands ákveður vexti af innlánum við bankann, af lánum sem hann veitir og af verðbréfum sem hann gefur út. 

Af þessu má sjá að það er ekki Seðlabankinn sem ákvarðar útlánavexti lánastofnana í landinu, því lán lánastofnana frá Seðlabanka er óverulegt hlutfall þess heildarfjár sem þessar stofnanir eru með í útlánum.

Af því sem hér hefur verið ritað má sjá að hin umrædda fréttaskýring á bls. 4 í 24 stundum, í dag, byggir í meginatriðum á rangfærslum, sem líklega stafa af þekkingarskorti. Mælst er til að blaðið dragi þessi skrif til baka og biðjist velvirðingar á, með fyrirheitum um að slíkt endurtaki sig ekki.     

Neita að borga lánið?????? Athyglisverð frétt.

Í fyrsta lagi er athyglisvert að Icebank skuli hafa afgreitt þetta lán án haldfastrar tryggingar fyrir endurgreiðslu. Slíkt ber með sér óafsakanlega óvarkárni gagnvart hagsmunum hluthafa bankans.

Í öðru lagi vekur þetta spurningar um hvernig hið erlenda lán Icebank var tryggt og hverjir muni á endanum þurfa að borga það, því erlenda skuldin gufar ekki upp.

Hverjir ætli séu raunverulegir eigendur Icebank? Ætli það séu sömu aðilarnir og vilja ekki borga lánið?  Eða eru stóreignamennirnir, sem ekki vilja borga lánið sem þeir fengu, að ná sér niðri á einhverjum öðrum stóreignamönnum?

Hver er hin raunverulega leikflétta.  Hver borgar í raun erlenda lánið fyrir stóreignamennina?           

Greiða ekki lán sem Icebank veitti

Stundum er lán að vera án lána

Það kemur nú ekki oft fyrir að ég sé ánægður með Árna Math. fjármálaráðherra, en ég var nokkuð ánægður með tilsvör hans í fréttaviðtali í sjónvarpinu í gær (þriðjudag). Tilsvör hans varðandi kröfu greiningadeilda  bankanna, en þó einkanlega Eddu Rósar Karlsdóttur, hjá Landsbanka, um að ríkið taki stórt lán til að auka gjaldeyrisforða Seðlabankans, báru með sér að hann hefði hlustað á alvöru hagfræðinga. 

Hann var vel meðvitaður um að bankarnir voru að krefjast baktryggingar ríkisins fyrir glæfralegri skuldsetningu sinni; skuldsetningu sem engin raunhæf trygging var fyrir og sýnilega mjög óörugg greiðslugeta þeirra lántaka sem bankarnir endurlánuðu peningana til.

Það opinberar alvarlegan skilningsskort yfirstjórnenda banka í litlu hagkerfi að telja sig geta baktryggt erlendar lántökur, umfram þarfir til reksturs þjóðfélaginu, í gjaldeyrisforða Seðlabanka þjóðarinnar. Þeir bankar sem endurlána það fé sem þeir hafa í vörslu sinni, lánsfé eða innlán, leggja þekkingu sína og rekstrargrundvöll að veði við þau útlán. Að þau séu einungis til aðila sem þeir hafa sannreynt að geti endurgreitt lánin. Til slíks safna þeir að sér meintum "sérfræðingum" og stjórnendur fá greidd himinhá laun, bónusa og önnur fríðindi, vegna yfirgripsmikillar þekkingar á þessum sviðum. Ábyrgð eiga þeir að bera, meðal annar á því að öll útlán séu byggð á traustum möguleikum til endurgreiðslu.

Þessum grundvallarþáttum fyrir launum sínum, hafa stjórnendur bankanna greiðilega brugðist. Opinberlegar og óstaðfestar fréttir bera með sér að margir tugir milljarða hafi verið lánaðir út, án þess að bankarnir hefðu staðfasta vissu fyrir möguleikum til endurgreiðslum. Eða að fyrir þessum útlánum væru traust veð sem dekkuðu verðmæti hins lánaða fjármagns.

Það er í raun ámæliverð ósvífni og lítilsvirðing við dómgreind þjóðarinnar, að þessi hópur ofurlaunaðra bankamanna, skuli við fyrsta andbyr þar sem reyni á sérfræðiþekkingu þá sem þeir hafa þegið laun fyrir undanfarin ár, skuli þeir væla eins og óþekkir óvitar og heimta að þjóðin og skattborgarar hennar bjargi þeim frá eigin heimsku og vitleysu.

Það væri enginn skaði fyrir þjóðarheildina þó þessir bankar færu úr landi. Það er ekki langrar stundar verk að stofna nýja ríkisbanka og svona litlu hagkerfi dugar einn ríkisbanki, við hlið sparisjóðanna, til að bankastarfsemi hér haldist eðlileg. Bankarnir eru að vinna fyrir sig; það hafa þeir sýnt. Þeir eru ekki að vinna fyrir þjóðina.        

Fékk svar frá Landhelgisgæslu og sendi fleiri spurningar

Í gær fékk ég svar frá Landhelgisgæslunni við spurningum mínu til forstjóra hennar. Svarið var í raun ekkert svar, en töluverð uppljóstrun um alvarlega spillingu í stjórnkerfi okkar.  Ég sendi LHG eftirfarandi bréf í morgun, í framhaldi af svarbréfi þeirra.

 Forstjóri Landhelgisgæslunnar (LHG), hr. Georg Lárusson.
b. t. einnig til Dagmarar Sigurðardóttur, lögfræðings.

ERINDI: Varðandi meint brot Landhelgisgæslunnar á 65. gr. stjórnarskrár, lögum nr. 30/2007 og lögum nr. 116/2006.

Ég hef móttekið svar þitt við bréfi mínu frá 7. ágúst s. l. Ég hefði gjarnan viljað fá þetta bréf sent sem ritvinnsluskjal, en ekki sem pdf. mynd. Það auðveldar vinnslu með skjalið. Einnig hefði ég viljað SVAR við spurningum mínum, en ekki upplýsingar um það hvað öðrum aðilum FINNST að þið ættuð að gera. Ég ítreka því spurningar mínar úr fyrra bréfi, og af tilefni þess sem í þínu bréfi stendur, óska ég afrits af þeim heimildum sem LHG hefur verið veitt til að sniðganga lög og stjórnarskrá landsins.

Af svari þínu að dæma, virðist þið ekki gera ykkur grein fyrir að LHG er framkvæmdaaðili að þeim lögum sem sett hafa verið á Alþingi, en ekki gæsluaðilar hugarfósturs einstakra stjórnmálamanna eða ráðuneyta. Í 1. mgr. bréfs þíns tala þú um "frístundafiskiskip" og vísar til þess að samkvæmt lögum nr. 30/2007 þurfi ekki réttindi til að sigla þessum bátum. Ég hef lesið þessi lög en finn hvergi þessar heimildir, og hvergi nefnda þessa tegund fiskibáta. Vinsamlegast sendið mér afrit af þeim kafla laganna þar sem þessara skipa er getið og að ekki þurfi réttindi til að sigla þeim.  Þekkt er, að þó frumvarp hafi verið lagt fram á Alþingi, en ekki verið tekið til umræðu, hefur það EKKERT lagagildi og alls óvíst að það verði nokkurn tíman að lögum. Tilvísun í slíkt er því óþægilegur barnaskapur af hálfu löggæsluaðila sjófarenda við Ísland.

Í 2. mgr. bréfs þíns segir þú:

"Fyrirtækin sem gera út frístundafiskiskipin gera það með fullri vitund Siglingastofnunar og Fiskistofu og fagráðuneyta samgöngu- og sjávarútvegsmála. Landhelgisgæslan fer ekki með ákæruvald. Ef Landhelgisgæslan kærir stjórnendur frístundafiskiskipa til lögreglu er kæran send fagstofnun til umsagnar áður en ákæra er gefin út. Miðað við afstöðu fagráðuneyta og stofnana siglinga- og sjávarútvegsmála er ljóst að engin ákæra yrði gefin út."

Ég er ekki viss um að þú gerir þér grein fyrir hve mikla siðspillingu þú upplýsir um í þessum kafla bréfs þíns. Lítum nánar á þetta. Þú segir:

 Fyrirtækin sem gera út frístundafiskiskipin gera það með fullri vitund Siglingastofnunar og Fiskistofu og fagráðuneyta samgöngu- og sjávarútvegsmála.

 Hefur þú staðfestar heimildir fyrir þessu, eða einungis sögusagnir?

Ef heimildirnar eru staðfestar óskast afrit af þeim. Þú segir einnig:

Ef Landhelgisgæslan kærir stjórnendur frístundafiskiskipa til lögreglu er kæran send fagstofnun til umsagnar áður en ákæra er gefin út.

Hvar í stjórnarskrá okkar eða almennum lögum er það VALKVÆTT, og undir hentistefnu stofnana stjórnkerfisins, hvort þeir sem uppvísir verða að því að brjóta lög landsins séu handteknir og leiddir fyrir dómara? Vinsamlegast upplýsið mig um þessi ákvæði stjórnarskrár og almennra laga og sendið mér afrit af þessum heimildum til að velja úr þá lögbrjóta sem hljóta ákæru.

Það leysir ekki LHG undan skyldum sínum að vísa til þess að lögreglustjórar hafi vald til að gefa út ákæru. LHG er lögæsluaðili á hafinu. Þið hafið vísað íslenskum sjómönnum í land sem ekki hafa tilskilin réttindi til siglinga, samkvæmt lögum. Þar af leiðandi, með vísan til 65. gr. stjórnarskrár. Þið vitið að hinir umræddu sjóstangaveiðibátar eru skráðir krókaaflamarksbátar að veiða úr krókaaflamarki. Þið vitið væntanlega hvað lögin nr. 116/2006 segja um heimila nýtingu krókaaflamarks. Þið eigið því enga undankomu í því að færa þessa báta til hafnar, ef réttindamenn eru þar ekki um borð, eða þeir séu að veiða úr krókaaflamarki með sjóstöng.

Með vísan til þess sem að framan er sagt, skal endurtekin óskin um að, telji LHG sig hafa heimildir til að mismuna sjómönnum í réttargæslu sinni, þá verði mér send afrit af þeim heimildum, ásamt öðru sem óskað hefur verið eftir.

Ég ítreka einnig 3. spurningu mína úr fyrra bréfinu, því það er ekki Fiskistofa sem hefur löggæsluna á hafinu. Það er LHG.

Vænti svara við þessum spurningum svo fljótt sem kostur er og minni á ákvæði stjórnasýslulaga þar um.

Virðingarfyllst

Reykjavík 12. ágúst 2008

Guðbjörn Jónsson

            

Opið bréf til forstjóra Landhelgisgæslunnar

Forstjóri Landhelgisgæslunnar (LHG), hr. Georg Lárusson.

Í fréttum útvarps fyrir skömmu var sagt frá því að varðskipsmenn hefðu farið um borð í 6 báta úti fyrir Vestfjörðum, sem hefðu verið við veiðar með sjóstöng. Einnig var að skilja af fréttinni, að enginn um borð í þessum bátum hefði verið með skipstjórnarréttindi eða haft aðra tilskylda pappíra um þekkingar og öryggisþætti, til siglingar á fiskibátum af þessari stærð, (skráðum krókaaflamarksbátum).

Með vísan til fréttar um að LHG hafi vísað til lands, báti Ásmundar Jóhannssonar, sjómanns frá Sandgerði, sem og ákvæða stjórnarskrár um að ALLIR SKULI JAFNIR FYRIR LÖGUNUM, óska ég skýringa á eftirfarandi:

1.    Hvaðan hefur LHG þær heimildir sem nú virðast augljósar, til að mismuna aðilum við framkvæmd lögskipaðs erfitlits?

2.    Hvaðan hefur LHG heimildir til að sniðganga 65. gr. stjórnarskrár í framgöngu sinni gagnvart sjófarendum?

3.    Í 7. gr. laga um stjórn fiskveiða nr. 116/2006, segir orðrétt: “Krókaaflamark er óheimilt að nýta á annan hátt en við línu- og handfæraveiðar.”  Með vísan til þess að samkvæmt téðum lögum telst sjóstangaveiði hvorki línu- eða hanfæraveiði og eins og segir skýrt í lögunum að óheimilt sé að nýta krókaaflamark á annan hátt en við línu- og handfæraveiðar.”  óskast skýringar LHG á því hvers vegna rúmlega 40 fiskibátar frá Vestfjörðum, sem greinilega stunda ólöglegar veiðar úr krókaaflamarki, eru ekki þegar stöðvaðir, reknir í land og kærðir.

Vænti svara við þessum spurningum svo fljótt sem kostur er og minni á ákvæði stjórnasýslulaga þar um.

Virðingarfyllst

Reykjavík 7. ágúst 2008

Guðbjörn Jónsson 

Bátur Ásmundar færður til hafnar

Getum við vænst lækkunar verðbólgu???

Líklega líður nokkur tími áður en verðbólgan fer að lækka. Ástæður þess eru aðallega þær að enn er mikil spenna í þjóðfélaginu. Eftirspurn eftir erlendum vörum og gjaldeyri til annarra nota, er enn frekar mikil, auk þess sem enn á eftir að greiða stóra gjalddaga af svonefndum "jöklabréfum". 

Á sama tíma og þetta er að ganga yfir, eru mörg verslunar- og þjónustufyrirtæki að berjast fyrir áframhaldandi lífi sínu. Sú barátta fer fram með hækkunum á verði vöru og þjónustu, til að afla nægra tekna, svo þær dugi fyrir kostnaði. Þessi barátta er mörgum fyrirtækjum vonlítil, þar sem innstreymi lánsfjár hefur dregist verulega saman og þar með minnkar velta í þjóðfélaginu. Það verður því líklega í fyrsta lagi með næstkomandi vori, sem við getum farið að vænta lækkunar verðbólgu.

Margir hamast á ríkistjórninni og krefja hana aðgerða vegna yfirskuldsetningar bankanna. Þjóðarbúið er ekki í neinni hættu vegna yfirstandandi lánsfjárkreppu, því allir atvinnuvegir gjaldeyristekna eru með tekjustreymi í hámarki þess mögulega. Að vísu vantar okkur fleiri atvinnugreinar sem skapa gjaldeyri, en þar sem þeim málum hefur lítið sem ekkert verið sinnt undanfarna áratugi, verðum við að hafa þolinmæði til að koma slíkri starfsemi af stað.

Það athyglisverða er hins vegar að stjórnir bankanna skuli ekki enn vera búnar að skipta um stjórnendur, þar sem núverandi stjórnendur bankanna hafa greinilega fyrirgert trausti erlendra lánastofnana, vegna glæfralegra skuldsetninga sinna. Þetta vantraust sýnir sig glögglega í skuldatrygginagaálagi sem krafist er af bönkunum, sem er það hæsta í heimi. Það segir okkur að engir bankastjórar í heiminum hafa minna álit, eða minni tiltrú, en núverandi bankastjórar bankanna okkar.

Ég mundi segja að fólk ætti fyrst að spyrja stjórnir bankanna hvað þær ætli að gera til að efla tiltrú erlendra lánveitenda, og þegar það er komið fram, þá verði skoðað hvort ríkissjóður þurfi að koma að þessum málum með einhverjum hætti.

Stjórnir bankanna fyrst. Svo má skoða hjálp frá þjóðinni.

Bankarnir hafa nú ekki beinlínis stundað það að gefa þjóðinni mikið undanfarin ár, eða hvað?               

Verðbólga ekki meiri í 18 ár

Bankastjórarnir vilja meiri lán og meiri framkvæmdir????????

Í hádegisfréttunum heyrði ég viðtal við Sigurjón Þ. Árnason, bankastjóra Landsbankans. Hann var að vandræðast yfir því að Seðlabankinn kæmi ekki með lánið sem Alþingi hefði heimilað honum að taka. Skilningur hans var sá að lánið hefði átt að taka til að bæta gjaldeyrisstöðu bankanna og til að auka framkvæmdir.

Það var merkilegt að hlusta á þetta frá bankastjóra næst stærsta einkabanka landsins; banka sem jafnframt er með lægsta skuldatryggingaálag allra banka á Íslandi. Það var eins og honum væri ókunnugt um að erlendar skuldir okkar séu komnar langt upp fyrir mögulega getu okkar til endurgreiðslu þeirra og þessar skuldir eru til komnar vegna ákvarðana þessara sömu manna, þ. e. bankastjóra einkabankanna. Í vandræðum sem þeir sköpuðu sér sjálfir, láta þeir eins og ríkið bera ábyrgð á heimskupörum þeirra. Og þeir biðja ekki um hjálp til að bjarga sér frá vitleysunni. Nei, þeir HEIMTA að ríkið KOMI STRAX MEÐ PENINGA til að bjarga þeim frá eigin vitleysu.

Í langagn tíma hefur það verið skýr stefna Sjálfstæðisflokksins, að grípa ekki til SÉRTÆKRA AÐGERÐA til bjargar einkafyrirtækjum eða einstöku atvinnugreinum. Það er grundvallarreglan á bak við það að Sjálfstæðisflokkurinn lét sjávarútvegsfyrirtækin á landsbyggðinni brenna upp í vitlausum hagstjórnaraðferðum, sem enn eru viðhafðar hér á landi.

Hagfræðin sem hér er kennd getur ekki gengið upp fyrir litla eyþjóð með sjálfstæða gjaldmiðil. Ásæðan er sú að sá grunnur og hugtök sem notuð eru, er grunnur sem byggir á að gjaldmiðillinn sé heimsviðskiptamynt, sem ekki byggir gengi sitt fyrst og fremst á framleiðslu eins samfélags, heldur byggist gengi gjaldmiðilsins á fjölþjóðlegu viðskiptaumhverfi. Í slíku gjaldmiðilsumhverfi getur móðursamfélagið sýnt tiltölulega mikið kæruleysi gagnvart undirstöðum myntarinnar, vitandi það að mörg ríki eiga ríka hagsmuni í því að viðhalda gengi gjaldmiðilsins í ákveðnu jafnvægi, svo þeirra eigin efnahagskerfi fari ekki úr jafnvægi.

Hér er ég að vísa til þeirra hagfræðihugmynda sem kenndar hafa verið í Bandaríkjunum síðustu áratugina, sem ýmsir eldri og virtir hagfræðingar hafa kallað "hagfræði heimskunnar". Ekki verður hér reynt að tína til mörg atriði þessarar umræddu "heimsku", en þó ætla ég að geta hér eins, vegna nýlegra aðstæðna hér á landi sem glöggt sýna hvað átt er við.

Nú nýlega fengum við yfir okkur mikla jarðskjálfta á Suðurlandi. Vegna þeirra urðu miklar skemmdir á húsum og innanstokksmunir skemmdust og eyðilögðust. Fyrirsjáanlegt er að öll þessi tjón munu valda miklum útgjöldum, en um leið auka vinnu og viðskipti vegna lagfæringa og kaupa á nýjum húsmunum.

Samkvæmt þeim hagfræðikenningum sem við notum (hagfræði heimskunnar), mun þetta teljast hafa aukið hagvöxt um einhverja mælanlega einingu, vegna þess að veltuaukning varð á svæðinu. Samskonar "hagvaxtaraukning" mælist líka ef við tökum mikið af erlendum lánum og festum það fjármagn í húsbyggingum, sem engin þörf er fyrir; þá reiknast það skapa þjóðinni aukinn hagvöxt.

HAGVÖXTUR, er auðvitað hugtak yfir aukinn hag, eða betri afkomu, heldur en það sem verið hefur. Stórtjón, hamfarir, eða skuldaaukning, þar sem peningarnir eru festir í byggingum sem ekki auka tekjur til greiðslu lánanna, skapa að sjálfsögðu EKKI AUKINN HAGVÖXT, þó það teljist vera, samkvæmt hugmyndafræði í "hagfræði heimskunnar".

Allir ættu að geta litið í eigin barm og fundið tilfinninguna fyrir því þegar miklar skemmdir eða tjón henda fjölskylduna. Ég held að fáir finni til þess að hagur þeirra hafi aukist mikið við  að fjárfesta í lagfæringum.

Svona lítur þetta út í samfélagið sem eitt og sér stendur að verðgildi gjaldmiðils síns. Atvinnu- og viðskiptaaukningin á Suðurlandi mun að vísu auka umsvif og bæta hag þeirra sem atvinnu og viðskiptanna njóta. Það mun hins vegar þurfa að greiðast úr sameiginlegum sjóðum okkar og því ekki teljast hafgvöxtur heildarinnar, heldur aukning útgjalda, sem við verðum ein að standa undir.

Hefði þetta hins vegar gerst í Bandaríkjunum, hefðu Bandaríkin ein ekki þurft að standa undir útgjöldunum, þar sem allar þjóðir sem nota Dollar í sínum viðskiptasamningum þurfa að gæta að og verja verðgildi hans.  Þess vegna hafa hin svonefndu IÐNVELDIN SJÖ,  og margir Seðlabankar heimsins, iðulega þurft að kaupa Dollara í miklu magni, til,að forða hruni hans. Slíkur bakhjarl er ekki gagnvart "heimskulegri" efnahagsstjórnun okkar íslendinga, þó við högum okkur eins og svo sé.                 

Er Íslenskt efnahagslífi háð stöðugu framboði lánsfjár???

Hvernig lifir fjölskylda af í þjóðlífinu án stöðgs aðgangs að lánsfé?

Hvað er það í þjóðlífinu sem gerir kröfu um stöðugan og vaxandi aðgang að meira lánsfé?

Er sama hvernig og í hvað við ráðstöfum því fé sem við tökum að láni erlendis?

Er það nauðsynlegt lífshamingju okkar að geta stöðugt aukið skuldir okkar, án tillits til öflunar tekna til að endurgreiða þegar tekin lán?

Kunnum við ekki lengur að lifa streitulausu lífi; leyfa lífinu að líða fram með alheimsorkunni og í takti við hana, svo við höfum tíma til að njóta þeirra hamingju sem lífið hefur upp á að bjóða?

Framganga helstu "fjármálaspekinga" okkar og fjölmiðla, undanfarnar vikur, bendir ótvírætt til alvarlegs þekkingarskorts á því sem kalla mætti "eðliega" framþróun þjóðfélags, í takti við verðmætasköpun, meðferð og nýtingu verðmæta. Erum við virkilega eins illa stödd með þekkingu á rekstri sjálfstæðs þjóðfélags, eins og fregnir og umræða undanfarinna vikna ber með sér? Sé það í raun svo, er knýjandi þörf á að kalla til alvöru þekkingu á rekstri þjóðfélags, svo okkur verði forðað frá gjaldþroti og smán óráðsíunnar. Lengst af höfum við verið meðal þeirra þjóða sem skapa hvað mestar þjóðartekjur á mann, en þess sést ekki staður í lífsafkomu fjöldans. Samhliða þessari niðurstöðu er þjóðin komin langt út fyrir öll velsæmismörk í skuldasöfnun. Greinilega þarf nýja og öðruvísi hugsun ef ekki á illa að fara.

Fyrsta spurningin hér að ofan - Hvernig lifir fjölskylda af í þjóðlífinu án stöðgs aðgangs að lánsfé? - er í raun grundvallarspurning sem allar fjölskyldur þurfa að spyrja sig. Nú, þegar skuldasöfnun er komin að ystu mörkum  hins mögulega, er ekkert mikilvægara en ná tökum á væntingum sínum og setjast yfir jarðbundinn raunveruleika þess hvaða lífsafkomu tekjur hvers heimilis skapa því og hvernig þær tekjur verði sem best nýttar til sköpunar lífsgæða og lífshamingju. Þessa grundvallarskyldu uppfylla margir, þó enn séu þeir of margir sem gera það ekki, samanber stöðugt vaxandi skuldir heimilanna. Vafalaust segja margir, réttilega, að þetta sé ekki hægt eins og tekjur þeirra séu. Það þýðir einfaldlega að við þurfum að breyta leikreglum í samfélagi okkar en ekki halda áfram skuldasöfnun.

Önnur spurningin hér efst var - Hvað er það í þjóðlífinu sem gerir kröfu um stöðugan og vaxandi aðgang að meira lánsfé? - Ýmis lýsingarorð má nota til að skilgreina það sem veldur slíku ástandi. Þau fjalla að vísu flest um óraunveruleika byggðan á skorti á heildaryfirsýn og flæði saman við þann veruleika sem er og fyrirsjáanlegur er á næstu árum. Þær væntingar til draumsýnar, sem einkennir svo mjög þá mynd sem gerð er af framtíðinni, á að verulegu leiti rót sína í þeim óraunveruleika sem settist að í lífsmynd fólks fyrir 40 árum, þ. e. 1968, með svo kallaðri byltingu blómabarnanna. Sú lífsmynd var byggð á draumsýn ungs fólks, sem ekki hafi öðlast þroska til heildaryfirsýnar, né skilnings á hverjar grunnþarfir sjálfstæðs þjóðfélags eru. Mörg þessara viðhorfa lifa góðu lífi enn í dag og eru m. a. merkjanleg í því hve margir trúðu því í raun að við værum svo rík þjóð að við gætum nánast hvað sem var og þyrftum ekkert að fara vel með fjármuni eða önnur verðmæti. Alið var á þessu viðhorfi með stöðugu innstreymi lánsfjár, sem mokað var í allar áttir, án hugsunar um endurgreiðslu eða áhrifa þess á komandi framtíð. Mikilvægast fyrir okkur nú, er að endurskoða væntingar okkar til framtíðarinnar, á álíka hátt og sá þarf að gera sem stendur frammi fyrir gjaldþroti. Hann getur ekki byggt væntingar sýnar á því að fá lánsfé fyrir því sem hann vill gera. Hann verður að afla tekna fyrir því sem hann vill veita sér, áður en hann fer að fjárfesta eða eyða fjármunum. Þetta er því fyrst og fremst endursköpun hugans sem er lykillinn að betri tíð framundan.

Þriðja spurningin var þessi - Er sama hvernig og í hvað við ráðstöfum því fé sem við tökum að láni erlendis? - Svörin við þessari spurningu eru vafalaust misjöfn. Einn grunnur ætti þó að vera sameiginlegur hjá öllum sem taka fjármuni að láni. Það er spursmálið um getuna til að endurgreiða lánið.  Ef við tökum lán til að stofna til atvinnureksturs, þarf að vera öruggt að tekjur af starfseminni verði nægar til greiðslu rekstrarkostnaðar, ásamt afborgunum og vöxtum af lánsfénu. Framhjá þessari grunnforsendu er alltof oft litið, enda rekstur oft skammlífur hér á landi. Ef við tökum fé að láni til eigin nota, verðum við að gera okkur grein fyrir því að það lán þarf að endurgreiðast af tekjum okkar. Við þyrftum því að spyrja okkur, áður en lánið er tekið, hvort nægur afgangur sé af tekjum okkar til að endurgreiða lánið. Ef tekjuafgangur reynist ekki vera fyrir hendi, er heppilegra fyrir langtímahamingjuna og heilsuna, að sleppa lántökunni, endurmeta væntingar sínar og beina þeim í aðrar áttir en þær sem kalla á aukin peningaútgjöld.

Fjórðu og fimmtu spurnignuna ætla ég að láta fólki eftir að velta vöngum yfir. Ég ætla hins vegar að enda þessar vangaveltur um skuldasöfnun okkar Íslendinga á því að segja að sú staða sem nú er upp komin er alls ekki að öllu leiti óraunsæi og "barnaskap" forystu lánastofnana að kenna. Stjórnmálamenn eiga þarna verulega stóran hlut að máli, auk þess sem þessi skuldasöfnun hefði ekki orðið til ef fólkið í landinu hefði ekki verið tilbúið að henda dómgreind og raunsæi fyrir borð og stokkið á hið stjórnlausa ský græðgisvæðingarinnar sem drifið hefur áfram helsta fíkniþátt mannsins, sem felst í flóttanum frá raunveruleikanum.