Bankastjórarnir vilja meiri lán og meiri framkvæmdir????????

Í hádegisfréttunum heyrði ég viðtal við Sigurjón Þ. Árnason, bankastjóra Landsbankans. Hann var að vandræðast yfir því að Seðlabankinn kæmi ekki með lánið sem Alþingi hefði heimilað honum að taka. Skilningur hans var sá að lánið hefði átt að taka til að bæta gjaldeyrisstöðu bankanna og til að auka framkvæmdir.

Það var merkilegt að hlusta á þetta frá bankastjóra næst stærsta einkabanka landsins; banka sem jafnframt er með lægsta skuldatryggingaálag allra banka á Íslandi. Það var eins og honum væri ókunnugt um að erlendar skuldir okkar séu komnar langt upp fyrir mögulega getu okkar til endurgreiðslu þeirra og þessar skuldir eru til komnar vegna ákvarðana þessara sömu manna, þ. e. bankastjóra einkabankanna. Í vandræðum sem þeir sköpuðu sér sjálfir, láta þeir eins og ríkið bera ábyrgð á heimskupörum þeirra. Og þeir biðja ekki um hjálp til að bjarga sér frá vitleysunni. Nei, þeir HEIMTA að ríkið KOMI STRAX MEÐ PENINGA til að bjarga þeim frá eigin vitleysu.

Í langagn tíma hefur það verið skýr stefna Sjálfstæðisflokksins, að grípa ekki til SÉRTÆKRA AÐGERÐA til bjargar einkafyrirtækjum eða einstöku atvinnugreinum. Það er grundvallarreglan á bak við það að Sjálfstæðisflokkurinn lét sjávarútvegsfyrirtækin á landsbyggðinni brenna upp í vitlausum hagstjórnaraðferðum, sem enn eru viðhafðar hér á landi.

Hagfræðin sem hér er kennd getur ekki gengið upp fyrir litla eyþjóð með sjálfstæða gjaldmiðil. Ásæðan er sú að sá grunnur og hugtök sem notuð eru, er grunnur sem byggir á að gjaldmiðillinn sé heimsviðskiptamynt, sem ekki byggir gengi sitt fyrst og fremst á framleiðslu eins samfélags, heldur byggist gengi gjaldmiðilsins á fjölþjóðlegu viðskiptaumhverfi. Í slíku gjaldmiðilsumhverfi getur móðursamfélagið sýnt tiltölulega mikið kæruleysi gagnvart undirstöðum myntarinnar, vitandi það að mörg ríki eiga ríka hagsmuni í því að viðhalda gengi gjaldmiðilsins í ákveðnu jafnvægi, svo þeirra eigin efnahagskerfi fari ekki úr jafnvægi.

Hér er ég að vísa til þeirra hagfræðihugmynda sem kenndar hafa verið í Bandaríkjunum síðustu áratugina, sem ýmsir eldri og virtir hagfræðingar hafa kallað "hagfræði heimskunnar". Ekki verður hér reynt að tína til mörg atriði þessarar umræddu "heimsku", en þó ætla ég að geta hér eins, vegna nýlegra aðstæðna hér á landi sem glöggt sýna hvað átt er við.

Nú nýlega fengum við yfir okkur mikla jarðskjálfta á Suðurlandi. Vegna þeirra urðu miklar skemmdir á húsum og innanstokksmunir skemmdust og eyðilögðust. Fyrirsjáanlegt er að öll þessi tjón munu valda miklum útgjöldum, en um leið auka vinnu og viðskipti vegna lagfæringa og kaupa á nýjum húsmunum.

Samkvæmt þeim hagfræðikenningum sem við notum (hagfræði heimskunnar), mun þetta teljast hafa aukið hagvöxt um einhverja mælanlega einingu, vegna þess að veltuaukning varð á svæðinu. Samskonar "hagvaxtaraukning" mælist líka ef við tökum mikið af erlendum lánum og festum það fjármagn í húsbyggingum, sem engin þörf er fyrir; þá reiknast það skapa þjóðinni aukinn hagvöxt.

HAGVÖXTUR, er auðvitað hugtak yfir aukinn hag, eða betri afkomu, heldur en það sem verið hefur. Stórtjón, hamfarir, eða skuldaaukning, þar sem peningarnir eru festir í byggingum sem ekki auka tekjur til greiðslu lánanna, skapa að sjálfsögðu EKKI AUKINN HAGVÖXT, þó það teljist vera, samkvæmt hugmyndafræði í "hagfræði heimskunnar".

Allir ættu að geta litið í eigin barm og fundið tilfinninguna fyrir því þegar miklar skemmdir eða tjón henda fjölskylduna. Ég held að fáir finni til þess að hagur þeirra hafi aukist mikið við  að fjárfesta í lagfæringum.

Svona lítur þetta út í samfélagið sem eitt og sér stendur að verðgildi gjaldmiðils síns. Atvinnu- og viðskiptaaukningin á Suðurlandi mun að vísu auka umsvif og bæta hag þeirra sem atvinnu og viðskiptanna njóta. Það mun hins vegar þurfa að greiðast úr sameiginlegum sjóðum okkar og því ekki teljast hafgvöxtur heildarinnar, heldur aukning útgjalda, sem við verðum ein að standa undir.

Hefði þetta hins vegar gerst í Bandaríkjunum, hefðu Bandaríkin ein ekki þurft að standa undir útgjöldunum, þar sem allar þjóðir sem nota Dollar í sínum viðskiptasamningum þurfa að gæta að og verja verðgildi hans.  Þess vegna hafa hin svonefndu IÐNVELDIN SJÖ,  og margir Seðlabankar heimsins, iðulega þurft að kaupa Dollara í miklu magni, til,að forða hruni hans. Slíkur bakhjarl er ekki gagnvart "heimskulegri" efnahagsstjórnun okkar íslendinga, þó við högum okkur eins og svo sé.                 

Einkennileg fyrirsögn á frétt.

Af fréttinni má skilja að fyrst innlendir og erlendir fjárfestar séu áhættufælnir, eins og það er orðað, lækki gengi krónunnar og sé í "frjálsu falli" eins smekklega og það er orðað gagnvart 3% breytingu á gengi.

Einhver öfugmæli eru í þessari frétt.  Áhættufælni GETUR EKKI verið ástæða fyrir lækkandi gengi krónunnar. ÖLL áhættufælni á að virka til styrkingar krónunnar, því eftir því sem áhætta í viðskiptum með peninga minnkar, minnka möguleikar þess að fjárhæðir tapist út úr hringrás viðskiptanna.

Gengið gæti hins vegar verið að falla vegna áhættu sem BÚIÐ VÆRI AÐ TAKA. Sem þýðir að einhverjir bankar hafi farið offari í áhættu og standi frammi fyrir vanskilum og gjaldfalli lána. Það gæti lýst sér í því að bankarnir hefðu tekið meira af erlendum skammtímalánum en þeir geti endurgreitt, og fái nú ekki nógu mikið af íslenskum krónum, eða erlendumm gjaldeyri, til að greiða þessi skammtímalán sín.

Áreynsla á gengi krónunnar, til lækkunar, skapast einvörðungu út frá því að VIÐ (þjóðin), viljum nota meira af gjaldeyri en við sköpum með gjaldeyristekjum okkar. Einnig getur of mikil lántaka erlendis, með afborgunum sem eru hærri en gjaldeyristekjur okkar leyfa haft sömu áhrif.

Dæmigert munstur sem flestir þekkja úr eigin fjármálum, þegar afborganir af lánum verða hærri en tekjuafgangur að frádreginni framfærslu, ræður við að greiða. Þá gæti þér verið boðið lán með afföllum, sem jafngildir gengisfalli krónunnar.

Við þessar aðstæður skapast eftirspurn eftir þeim gjaldeyri sem þarf að nota. Við slíkar aðstæður segja þeir sem eiga þennan gjaldeyri, - Ja, nú eru forsendur breyttar. Nú er ekki lengur um að ræða skipti á 1 á móti 58.  Nú er verðið 1 á móti 82. - Og ef við viljum ekki þetta verð, verða engin viðskipt.

Ef okkur vantar gjaldeyrinn til að greiða afborgun af þegar teknu láni, eigum við í raun ekkert val um að taka á okkur þessa lækkun á verðgildi krónunnar.

Ef við hins vegar værum að afla gjaldeyris til kaupa á einhverjum vörum sem ekki væri búið að loka samningum um, gætum við afþakkað viðskiptin og leitað annarra leiða, sem ekki mundu fella gengi krónunnar.

Fréttin ber öll með sér að það er ekki verið að segja satt; og þá er ég ekki að meina að blaðamaðurinn sé að skrökva. Hann geldur þess einungis að hafa hugasnlega ekki næga  þekkingu og visku til að sjá sannleikann í þeim aðstæðum sem bornar eru á borð fyrir hann.

Það er erfitt að þekkja sannleikann þegar flestir ljúga.         

Áhættufælni ríkir