Er þetta hin raunverulega velferð ????????

Eftirfarandi erindi var flutt á fundi um fátækt, sem BÓT hélt í Salnum í Kópavogi þriðjudaginn 26. október 2010.

  Raunveruleikinn um velferðarkerið okkar.
Þann 10. ágúst s.l. hringdi til mín 82 ára gölum kona. Hún bað mig hjálpar, því hún hefði misst sambýlismann sinn í lok júní s. l. – Og, hún væri bókstaflega að drukkna í innheimtukröfum. Hún hefði hins vegar enga peninga til að borga þetta allt saman.

Við athugun kom í ljós að Tryggingastofnun hafði, fyrirvarlaust, fellt niður þær bætur sem konan átti að fá greiddar 1. júlí. Þegar hún spurðist fyrir um ástæðuna hjá TR,  var því svarað til, að hún væri að erfa svo mikið.

Sambýlismaður hennar var eignalaus; einungis með lífeyri frá lífeyrissjóði sínum og grunnlífeyri TR. Hvaðan TR fékk þá hugmynd að konan væri að erfa svo mikið, eftir sambýlismanninn, fékkst engin skýring á.

Lífeyri, frá lífeyrissjóðnum, fyrir júnímánuð, hafði maðurinn fengið greiddan fyrirfram, þann 1. júní. Hann andaðist svo fáeinum dögum fyrir mánaðarmótin. Lífeyrissjóðurinn gerði strax  kröfu um endurgreiðslu á hluta lífeyris vegna júnímánuðar.

Við athugun hjá lífeyrissjóðnum, kom í ljós að umsókn konunnar um makalífeyri, yrði u. þ. b. tvo mánuði í vinnslu. Fyrr fengi hún engar upplýsingar um hvað greiðsla til hennar yrði há. Þó lág fyrir að konan hafði verið það lengi í sambúð með manninum, að hún ætti fullan rétt á makalífeyri til æviloka. Og fyrir hendi var, í reiknikerfi lífeyrisjóðsins, hver upphæð lífeyris mannsins hafði verið.

Með þessar upplýsingar fór ég til TR og spurðist fyrir um stöðu konunnar. Í fyrstu fékk ég frekar snúðugt svör, um að ekkert yrði reiknað út fyrr en konan væri búin að skila nýrri tekjuáætlun, þegar greiðslur makalífeyris lægju fyrir. Áætlað var að það yrði seinni hluta september. Konan átti því að vera án lifeyris í tæpa þrjá mánuði. Þannig lítur velferðarkerfið út gagnvart þreyttu öldruðu fólki, sem ekki hefur lengur orku til að hringsnúast milli embætta og stofnana, því það á fullt í fangi með að staulast um íbúðina heima hjá sér, með göngugrind sér til stuðnings.

Eftir að ég hafði ítrekað lagt fram kröfu um að fá viðtal við yfirmann, sá ráðgjafi TR sig um hönd og fór með gögnin að ráðfæra sig við einhvern. Kom hann aftur skömmu síðar með þá úrlausn, að til bráðabyrgða yrði búin til tekjuáætlun, svo konan gæti fengið lífeyri sem fyrst. Aðspurður sagði ráðgjafinn að útreikningurinn tæki eina til tvær vikur. Þegar bent var á neyð konunnar, hripaði ráðgjafinn stöðuna hjá sér og lofaði að gera sitt besta.

Greiðslan kom ekki fyrr en 1. september, rúmum tveim vikum eftir að neyðarviðbragða var óskað, vegna þeirra aðstæðna sem TR skapaði.
Gamla konan hafði verið einkabarn og átti einungis einn son, sem fastur var, peningalaus úti í einu Norurlandanna, því hann hafði verið svikinn um þá vinnu sem hann hafði ráðið sig í. Hann komst því ekki heim, til aðstoðar móður sinni.

Þar sem gamla konan var þrúguð af sorg og einmanaleika, hringdi ég í sóknarprest í söfnuði  hennar og gerði honum grein fyrir stöðu konunnar. Hún væri alein með sorg sína, bæði missi sambýlismannsins og algjört hrun lífsviðurværis. Hann kunni engin ráð, til huggunar konunni í sorg hennar, og vísaði málinu aftur til mín, að finna einhverja leið, og láta sig þá vita. Athyglisverð sorgarhjálp hjá þjóðkirkjunni.

Maðurinn hafði verið kennari, megnið af starfsferli sínum. Við athugun um rétt til útfararstyrks, frá kennarasambandinu, var sagt að sá réttur ekki fyrir hendi, því hann hafði lifað of lengi, eftir að hann hætti að kenna. Við það hefði hinn áunni réttur hans til útfararstyrks fallið niður. Slíkt hlýtur að teljast afar sérstök hugsun hjá stéttarfélagi, að fólk tapi slíkum áunnum réttindum, við það að eiga einn eða tvo áratugi ólifaða, eftir ævilanga greiðslu félagsgjalda.

Á áætluðum tíma kom útreikningur lífeyrissjóðsins á makalífeyrinum. Reglur lífeyrissjóðsins um makalífeyrir eru orðrétt þessar:. – “Ef sjóðfélagi andast á eftirlifandi maki rétt á makalífeyri. Upphæð makalífeyris úr B-deild sjóðsins er helmingur af áunnum ellilífeyrisrétti hins látna sjóðfélaga.”

Útborgaður lífeyrir hins látna, að frádregnum sköttum, hafði verið rúmar 220 þúsund krónur á mánuði. Reikna hefði mátt með að helmingur þeirrar fjárhæðar væri rúmar 110 þúsund krónur. Lífeyrissjóðurinn fann hins vegar út, að helmingur þeirra bóta sem hinn látni hafði fengið, væri einungis 49.150 krónur á mánuði. Það virðist góð reikningskunnátta hjá þessum lífeyrissjóði.

Þetta er sönn saga. Því leyfi ég mér að spyrja, hvort ráðamenn þjóðfélagsins séu sáttir við þessa birtingarmynd velferðarþjóðfélags okkar?