Athyglivert bréf til Forsætisráðherra

Mér barst fyrir skömmu athyglisvert bréf til Forstæis-ráðherra, sem Guðmundur Rafn Geirdal sendi með ýmsum spurningum varðandi sjónvarpsviðtal sem tekið var upp af sænska sjónvarpsmanninum Sven Bergman. Í viðtali við Morgunblaðið viðurkennir Sven að hann hafi, í beiðninni um viðtalið við forsætisráðherra, logið til um hvaða spurningar yrðu bornar fram. Skýrum það ekki nánar en lesum yfir bréf. Guðmundar til forsætisráðherra. Fyrirsögnin var þessi:

Subject: Sigmundur Davíð gekk út úr viðtali við SVT | RÚV

http://www.ruv.is/frett/sigmundur-david-gekk-ut-ur-vidtali-vid-svt

         

Sæll forsætisráðherra,
forsætisráðuneytinu.

Hér að ofan er vefslóð (URL) af frétt á vefsíðu (webpage) Ríkisútvarpsins Sjónvarp (RÚV) um frétt sem ber titilinn: Sigmundur Davíð gekk út úr viðtali. Fréttin er dagsett 03.04.2016 og tímasett klukkan 18:21. Innan hennar segir eftirfarandi: "Nokkrum dögum áður hafði sænski sjónvarpsmaðurinn Sven Bergman tekið viðtal við forsætisráðherra fyrir SVT þar sem hann var spurður út í félagið. Viðtalinu lauk með því að forsætisráðherra gekk út." 

Ég vil benda á að þó titillinn segi að persónan Sigmundur Davíð hafi gengið út úr viðtali, þá segir megintexti fréttarinnar ótvírætt að eftir að sjónvarpsmaður hafi tekið viðtal við forsætisráðherra, þá hafi hinu sama viðtali lokið með því að forsætisráðherra hafi gengið út. Ég vil því leggja áherslu á að það er stōðugildið forsætisráðherra sem gekk út, óháð því hvort persónan að baki því starfi hafi heitið Sigmundur Davíð á þeim tímapunkti. Þar af leiðandi hefði titill fréttarinnar átt eða mátt vera um forsætisráðherrann en ekki persónuna.

Einnig vil ég benda á að sjónvarpsmaðurinn sem tók viðtalið er sagður vera sænskur. Þá er hann nafngreindur sem Sven Bergman og nafnið lítur einmitt  út eins og sænskt nafn. Þá segir að Sven hafi tekið viðtalið fyrir SVT. Ég veit annars staðar frá að það er skammstōfun fyrir sænska ríkissjónvarpið. Byggt á þessu telur hið íslenska RÚV að þar hafi farið starfsmaður á vegum hinnar sænskrar hliðstæðu þess. 

Þetta þýðir að viðtalið var tekið við starfstitilinn forsætisráðherra í forgrunni en persónan Sigmundur Davíð var í bakgrunni. Þá þýðir þetta jafnframt að viðtalið var framkvæmt af hinu sænska SVT í forgrunni en af sænsku persónunni Sven Bergman í bakgrunni. 

Með fréttinni fylgir ljósmynd af þeim hluta myndskeiðs þar sem forsætisráðherra er staðinn á fætur og er á leiðinni út úr stofu, sem annars staðar kemur fram að er stássstofa innan móttōkuhúss ríkisstjórnarinnar, ráðherrabústaðnum við Tjarnargōtu. 

Þetta þýðir að viðtal útlendrar ríkisstofnunar, sem er hliðstæða íslenskrar ríkisstofnunar, við valdamesta mann hins íslenska stjórnkerfis; er tekið í sambærilegum aðstæðum og í stássstofunni á Bessastōðum hjá forseta Íslands eða móttōkuhúsi Reykjavíkurborgar í Hōfða. 

Á hinni sōmu ljósmynd er maður sitjandi, sem síðar í viðtalinu var kynntur af Sven Bergman sem spyrill á sínum vegum sem þekkti betur til um tiltekið atriði. Á myndskeiðinu sést að sá spyrill er ekki mættur við upphaf viðtalsins, heldur sest inn eftir að viðtalið er komið vel af stað. 

Það þýðir aftur að ekki er víst að þessi aðstoðar spyrill hafi verið kynntur fyrir forsætisráðherra áður en viðtalið hófst. Það þýðir enn og aftur að þá er ekki heldur víst að hann eða hans ráðuneytið hefði samþykkt aðkomumanninn.

Þá sést á ljósmyndinni að stóllinn sem forsætisráðherra hafði staðið upp frá, var ekki hægindastóll; líkt og algengast er að þjóðarleiðtogi sitji í þegar viðtal er tekið við hann, einkum ef um er að ræða að það sé tekið af ríkisfjōlmiðli og í móttōkuhúsi ríkisstjórnar hans. Ekki þarf annað en að rifja upp að forseti Bandarikjanna situr gjarnan við arineld í hægindastóli þegar hann er til viðtals við fjōlmiðla. 

Þvert á móti er um að ræða stól sem passaði betur þegar setið er til borðs. Þó stendur hann þarna stakur úti á miðju gólfi, líkt og honum hafi verið komið fyrir þar af starfsfólki því sem stillti upp fyrir viðtalið. Miklu eðlilegra hefði verið að nota stólinn á bak við hinn frístandandi stól en það er einmitt hægindastóll. 

Þetta bendir til að starfsfólk sænska ríkissjónvarpsins hafi viljandi sett hinn frístandandi stól á mitt stofugólfið, sem er óvenjuleg tilhōgun en ekki valið hægindastólinn þar að baki, sem aftur hefði verið vel við hæfi.

Þá er sérstakt að meðhjálpara spyrill Svens, er staddur á bak við ljóskastara, líkast því að spyrlarnir báður hafi verið staddir á bak við ljóskastarann en kastarinn hafi verið notaður til að lýsa upp andlit forsætisráðherrans. 

Slíkt er skiljanlegt að þeim hluta, að með því ætti andlit ráðherrans að hafa sést betur fyrir hinum væntanlegu sjónvarpsáhorfendum. Hins vegar leiðir þetta til að erfiðara gæti hafa verið fyrir forsætisráðherrann að sjá spyrjendurna tvo. 

Því fer maður að velta fyrir sér hvort að uppsetning þessa ljóskastara og jafnvel einnig hins frístandandi stóls, hafi verið framkvæmd til að líkja eftir kassískri uppsetningu á yfirheyrslu á meintum sakamanni. 

Annað sem maður tekur eftir er að til að forsætisráðherra geti gengið lengra en það fyrsta skref sem hann hefur tekið frá hinum einmanalega stól sem hann stóð upp frá, þarf hann að fara á milli seinni spyrjandans og  svartklædds upptōkumanns sem glittir í síðuna á. Það er engu líkara en útgōnguleiðin hafi verið plōnuð þannig að seinni spyrillinn gæti haldið áfram að spyrja forsætisráðherrann á leiðinni út. 

Hér að framan hef ég verið að segja eingōngu frá þeim þáttum sem lúta að viðtalinu sjálfu og ég veit að fram fór þann 11. mars síðastliðinn. Nú vil ég benda á þau atriði fréttarinnar sem varða það sem gerðist eftir viðtalið. Fyrst segir: "Í þættinum kemur fram að forsætisráðherra var ítrekað boðið að koma aftur í viðtal til að útskýra aðkomu að Wintris - Sigmundur þáði ekki það boð." 

Hér hefði Ríkisútvarpið Sjónvarp átt að endurtaka stōðugildið forsætisráðherra og hafði í raun ekki mátt stytta það nema í ráðherra, til að gæta formsatriða, en styttir þess í stað nafn persónunnar úr titlinum í Sigmund einan, þó án þess að megintextinn hafi kynnt Sigmund Davíð til leiks. 

Þá er Wintris þarna tengt þessari blōndu af stōðugildinu forsætisráðherra í forgrunni og persónunni Sigmundi í bakgrunni, þó framar í sōmu frétt hafi hin ónafngreinda eiginkona ráðherrans verið tengd félaginu Wintris með beinum hætti, því sagt er beinum orðum að hún hafi notað til þess sína eigin fésbók (Facebook). Mun eðlilegra hefði verið að viðkomandi fréttamenn hefðu ynnt eiginkonuna um hvernig aðkomu eiginmaður hennar og þar með persónan Sigmundur Davíð, hefði verið með að félaginu Wintris. 

Næst segir: "Fréttamōnnum var jafnframt boðið af aðstoðarmanni ráðherrans að koma á fund þar sem ræða átti málið án þess að vitna mætti í efni fundarins. Því var hafnað." Þetta þýðir að forsætisráðherra velur að láta aðstoðarmann sinn bjóða upp á fund til að ræða aðkomu hans að Wintris, sem þýðir að forsætisráðherra var þar með tilbúinn til frekari viðræðu en á fundi sem væri aðgreindur frá hinu formlega viðtali SVT, líklega þar sem hann taldi það umræðuefni passa betur á lokuðum fundi á ótilgreindum stað en í opnu viðtali í stofu móttōkuhússins. Ekki kemur skýring á afhverju fréttamenn hōfnuðu því sanngjarna boði, né hvort þessir fréttamenn væru á vegum fleiri aðila en einungis SVT. 

Í þarnæstu setningunni á eftir er svo ítrekað að eiginkona forsætisráðherrans hafi greint frá félaginu og/ eða upplýst um tilvist Wintris. Það er ruglandi en þó má ætla að boðið um hinn lokaða fund hafi þá gerst áður en fésbókarfærslan átti sér stað. Sé það rétt ályktað hjá mér, þá valdi persónan Sigmundur að ræða það við eiginkonu sína, að svara fyrir Wintris, sem hún og gerði. 

Þar með mætti álykta sem svo að ástæðan fyrir að forsætisráðherra gekk út úr viðtalinu, hafi verið sú að honum hafi fundist meira viðeigandi að fjalla um Wintris á lokuðum fundi með fréttamōnnum en fyrst þeir hōfnuðu þeim valkosti, þá hafi hann í raun fundið enn meira viðeigandi leið í gegnum eiginkonu sína.

Í lok fréttarinnar segir: "Forsætisráðuneytið fór þess á leit við SVT að umrætt atriði, þar sem Sigmundur gengur út, yrði ekki birt." Hér nafngreinir Ríkisútvarpið Sjónvarp (RÚV) aftur persónuna að baki stōðugildinu. Það er augljóst af framangreindri ljósmynd sem fylgir fréttinni, að það er forsætisráðherrann sjálfur sem er að ganga út og frá mjōg fínni stássstofu og frá formlegri uppsetningu fyrir sjónvarpstōku. Þessi þverstæða birtist um leið og minnst er á ráðuneyti hans fullu nafni, sem og skammstōfun sænska ríkisstjónvarpsins. Það hefði farið mun betur að segja forsætisráðherra en ekki Sigmund. Þá blasir við af ljósmyndinni, að SVT varð ekki við ósk forsætisráðuneytisins, heldur var svo ókurteist að fara þvert gegn þeim vilja, með því einmitt að birta útgōnguna. 

Samantekið virðist mér vera sem að forsætisráðherra hafi ekki viljað svara meiru um Wintris en hann þó gerði í hinni virðulegu stássstofu móttōkuhúss ríkisstjórnarinnar en hafi fyrst boðið upp á lokaðan fund til að svara betur en þegar því hafi verið hafnað, þá hafi svar borist í gegnum eiginkonu hans og á hennar eigin fésbók og því svari hafi fjōlmiðill á borð við RÚV tekið eftir. Það þýðir aftur að útgangan er ekki vegna frekju gestgjafans, heldur er hún viðbrōgð við ágangi spyrlanna. 

Þar af leiðandi verður það enn ljósara en ella að það virkar allt að því móðgandi að SVT hafi ekki orðið við beiðni forsætisráðuneytisins. Það þýðir aftur að hvorki ríkisstofnun innan hins sænska stjórnkerfisins, né hins íslenska, kom til móts við hinar ítrekuðu málamiðlanir forsætisráðherrans, sem birtust fyrst í gegnum aðstoðarmann hans, síðan eiginkonu og þá forsætisráðuneytið sjálft. 

Því legg ég til að núverandi forsætisráðherra, aðstoðarmaður forsætisráðherra og/eða forsætisráðuneytið leiti skýringa á þessum ósveigjanleika ríkisstofnanna beggja. Þannig liggja væntanlega fyrir rekjanleg gōgn um hvernig beiðni barst frá SVT um viðtal og svōr ráðuneytisins til baka, sem leiddi til þess að leyfi fékkst á viðtalið og við svo formlegar aðstæður, líkt því og verið væri að taka á móti sjálfum sendiherra Svíþjóðar. 

Einnig legg ég til að bæði hinn hljóðritaði texti viðtalsins, sem og þýðing hins enska hluti hans á íslensku, sé vélritaður á skjal og vandlega yfirfarinn. Það kæmi mér ekki á óvart að í ljós komi að efni viðtalsins sem samþykkt var, hafi ekki komið fram í spurningum spyrlanna, heldur hafi þeir farið út fyrir efnið. 

Það gæti falið í sér brot á heiðursmanna samkomulagi því sem lagt var upp með. Því gæti verið að útganga forsætisráðherra hafi verið óskōp eðlileg viðbrōgð, til að tjá það bæði með orðum og gerðum að stōðugildið forsætisráðherra hafi hreinlega verið gabbað í viðtal á fōlskum forsendum. 

Einnig gæti verið að í ljós komi að krafa fréttamanna um að forsætisráðherrann svari um aðkomu sína að Wintris, hefði átt að fara fram í hinu formlega viðtali í móttōkuhúsi gervallrar ríkisstjórnarinnar eða á opnum fundi þá þegar í kjōlfarið;  hafi ekki virt hina nauðsynlegu aðgreiningu á bæði stōðugildi og staðsetningu viðtals/ fundar annars vegar og fjármála persónunnar Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar í tengslum við fjármál eiginkonu sinnar innan friðhelgis einkalífs og heimilis. 

Ástæða þess að ég rita þennan tōlvupóst til forsætisráðherrans og/eða forsætisráðuneytis hans er sú að eftir að ég sá frétt þann 13. desember síðastliðinn eða upp úr því, að forsætisráðherrann Sigurður Ingi Jóhannsson vildi fá leyfi forseta Íslands til stjórnarmyndunarviðræðna, þá velti ég því fyrir mér hvort viðtalið þann 11. mars hlyti ekki að hafa valdið slíkri sundrung í flokki hans; að erfitt gæti reynst að sannfæra forsetann um styrkleika Framsóknarflokksins til að þola slíkar viðræður. Leit mín að svōrum hefur leitt til þess að ég setti mig í samband við fjōlda aðila og kynnti mér bæði Wintris málið og tengt. Af virðingu fyrir jákvæðum viðbrōgðum margra þeirra, mun ég áframsenda þennan tōlvupóst minn.


Kveðja, 
Guðmundur Rafn Geirdal Bragason

     

Athugasemdir

[Jón Valur Jensson, 16.1.2017 kl. 23:10]

Húrra fyrir Guðmundi Rafni og hvernig hann hefur farið í saumana á þessu máli.