Er friðun leið til uppbyggingar fiskistofna?

Ég hef velt þessari spurningu fyrir mér um margra ára skeið og ævinlega fengið ónotahroll innra með mér þegar talið berst að því að stækka fiskistofna með því einu að takmarka veiði.

Við höfum afar talandi dæmi frá Kanada, um árangur af friðun veiða. Þar hrundi þorskstofninn fyrir 15 árum og öllum þorskveiðum  var hætt. EN, þrátt fyrir það vex stofninn ekki aftur. Var það þá kannski ekki eingöngu veiðin sem olli hruni þorskstofnsins við Kanada? Það virðist aldrei hafa verið rannsakað. Í það minnsta virðist fiskifræðingur frá Kanada ekki geta greint frá neinum rannsóknum á fæðuframboði fiskistofnanna hjá þeim. Getur verið að þeir sitji enn með hendur í skauti og bíði eftir breytingum á náttúrunni? Kannski hafa þeir enga þekkingu á fæðukerfi hafsins og viti þess vega ekki að hverju þeir eigi að leita. Hvað á maður að halda?

Eðlilega hugsar maður sem svo að útilokað sé að allur þorskur hafi verið drepinn við Kanada. Áreiðanlega hafa orðið eftir einhver hundruð þúsunda fiska á lífi þegar öllum veiðum var hætt; fiska sem komnir voru upp fyrir náttúrulega dánasrstuðla. Ef við gefum okkur að þessir fiskar hafi verið 2ja, til 5 ára þegar veiðum var hætt, má velta fyrir sér hve mörgum einstaklingum þessir fiskar hafi hryngt á þessum 15 árum. Elstu fskarnir eru líklega dauðir úr elli.

Þegar við lítum til þess að hver sæmilega haldinn þorskur sem orðinn er 7 ára eða meira, gefur af sér mikinn fjölda einstaklinga á hverju ári, er ljóst að margfeldið á 15 árum hefði átt að verða mikið, ef veiðarnar hefðu verið ástæðan fyrir hruni stofnsins. Staðreyndirnar eru þær, að veiðar hafa ekki verið leyfðar aftur, en þrátt fyrir það vex stofninn ekki. Spurningin er því þessi. Er eitthvað svo mikið að í fæðukerfi hafsins við Kanada, að nánast allt seiðamagn þorsksins fari sem fæða fyrir hungruð sjávardýr, eða að það vanti fæðu fyrir seiði og ungfisk þannig að hrognin nái ekki að þroskast og verða að seiðum og síðan sjálfbjarga ungfiski? Kemur þetta ástand fram í öðrum fiskiitegundum sem lifa á svipuðu æti og þorskurinn? Um þetta er ekkert rætt og ekki sjáanlegt að þetta hafi verið mikið rannsakað.  Er hugsanlegt að þetta ástand sé tengt hita og seltustigi sjávar á uppeldisstöðvum þorsksins?

Af niðurstöðum friðunar og veiðibanns við Kanada, er alveg ljóst að takmörkun veiða, með þeim hætti sem verið hefur, er ekki leiðin til uppbyggingar þorskstofnsins. Við þurfum greinilega að hugsa þetta verkefni út frá einhverjum öðrum leiðum, því okkar leið skilar ekki árangri, frekar en hún skilaði árangri hjá Kanadamönnum. Meðan við vitum ekki um afkastagetu fæðukerfisins á uppeldis og gönguslóðum fiska við landið okkar, getur ekki verið gáfulegt að fjölga stöðugt þeim sem lifa þurfa á þeirri fæðu.

Í lokin ein lítil dæmisaga um svipað efni en úr öðru umhverfi.

Það var fjárbóndi í sveit. Fyrstu árin eftir að hann byrjaði búskap var fé hans vænt og fallþungi dilka með því betra sem gerðist. Þegar frá leið fóru menn að taka eftir því að fé hans var ekki eins vel haldið, varð horaðara og ræfilslegra og dilkarnir sem slátrað var á haustin voru farnir að léttast. Forðagæslumenn, sem voru sérfræðingar í eldi sauðfjár, rannsökuðu málið og reiknuðu út hvað gæti verið að. Bóndinn sjálfur taldi að heyin hjá sér væru bara að verða lélegri og svo virtist sem hann yrði bara að fara að fækka á fóðrum hjá sér meðan skýringa á ástandinu væri leitað. Fræðingunum fannst það algjört óráð og eftir mikla yfirlegu gáfu þeir út leiðbeininguna um hvernig ætti að bregðast við. Þeir sögðu: Eina leiðin til að ráða bót á þessu er að banna bóndanum að slátra nema helmingnum af lömbunum sínum, því hann þarf að geta framleitt meiri húsdýraáburð til að bera á túnin svo heyin batni. Sá eini sem mótmælti þessu var bóndinn sjálfur, sem sá fram á það að allur bústofn hans mundi deyja úr hor og hugri. Ráðamenn sögðu það ekki geta verið. Sérfræðingarnir hefðu sagt hitt og það hliti að vera rétta leiðin.

Já dómgreindin fer ekki alltaf eftir fagtitlum, prófgráðum eða embættum.   

Athugasemdir

[Guðrún Jóhannesdóttir, 26.1.2008 kl. 13:39]

bara innlitskvitt

Sendi þér ósk um góðan og bjartan dag

[Jóhann Elíasson, 27.1.2008 kl. 12:35]

Mjög góð grein.  Þetta er einmitt það sem Kristinn Pétursson hefur verið að segja í mörg ár.  Kunningi minn er stýrimaður og afleysingaskipstjóri á togara hjá HB Granda, hann segir að svo miklar breytingar hafi orðið á lífríki sjávar, að "togslóðir" sem voru mjög góðar fyrir nokkrum árum og gáfu mjög góðan afla, séu handónýtar í dag og t.d sé karfinn mun norðar núna en hann var og það sama á við um þorskinn.  Og svo er annað sem Kristinn Pétursson hefur verið að benda á, hafið er orðið "ofsetið" þorskurinn og fleiri tegundir hafa ekki nóg æti, þorskur sem veiðist er alltaf að verða léttari sé mið tekið af aldri, þessu til staðfestingar er að fiskur var "fóðraður"í Arnarfirði (tilraun gerð af HAFRÓ á árunum 2003 til 2005)  Fiskurinn sem var fóðraður þyngdist um 2.300 grömm á þremur til fjórum mánuðum en aftur á fiskur sem kom úr "togararallinu" þyngdist að meðaltali aðeins um 900 grömm á heilu ári.  Þetta gefur , að mínu mati, sterka vísbendingu um það að það þurfi að "grisja" hafið með því að auka veiðar, hefja aftur hvalveiðar, auka veiðar á hinum ýmsu nytjastofnum og draga stórlega úr loðnu- og kolmunnaveiðum.  Ég held að það sama gildi um hafið og fjallavötnin, hvorttveggja ber ekki nema visst magn.

[Guðbjörn Jónsson, 27.1.2008 kl. 15:28]

 Alveg hjartanlega sammála Jóhann.

[Magnús Jónsson, 27.1.2008 kl. 15:30]

Guðbjörn: Hvernig stendur á því að enginn fiskifræðingur svarar Kristni eða öðrum sem gagnrína stefnu fiskifræðinga, og eru allir fiskifræðingar sammála um þá stefnu sem mörkuð hefur verið, ætla mætti að fiskifræðingar gætu skírt hvers vegna fiski fjölgar ekki með friðun eftir eins og í kanada, 15 ára friðun og nær enginn árangur, eða hérna heima nær 20 ára stjórnun fiskveiða og þorskurinn að hverfa?, mér finst þögn fiskifræðinga um þessi mál nánast æpandi, þeir hljóta að vita eitthvað sem jafnvel þó það væri umdeilanlegt, væri fróðlegt innlegg í umræðunna þó ekki væri það meira, en þeir þegja bara hvað veldur.

Þegar ég var til sjós hérna á árunum uppúr 1970 þá var verið að veiða þetta 450,000. tonn af þorski á vetrarvertíðum, þá voru loðnuveiðar svotil nítilkomnar og verið var að moka upp 1,000,000. tonna af henni til bræðslu, allar götur sípðan    

[Magnús Jónsson, 27.1.2008 kl. 15:44]

Guðbjörn: Hvernig stendur á því að enginn fiskifræðingur svarar Kristni eða öðrum sem gagnrína stefnu fiskifræðinga, og eru allir fiskifræðingar sammála um þá stefnu sem mörkuð hefur verið, ætla mætti að fiskifræðingar gætu skírt hvers vegna fiski fjölgar ekki með friðun eftir eins og í Kanada, 15 ára friðun og nær enginn árangur, eða hérna heima nær 20 ára stjórnun fiskveiða og þorskurinn að hverfa?, mér finnst þögn fiskifræðinga um þessi mál nánast æpandi, þeir hljóta að vita eitthvað sem jafnvel þó það væri umdeilanlegt, væri fróðlegt innlegg í umræðuna þó ekki væri það meira, en þeir þegja bara hvað veldur.

Þegar ég var til sjós hérna á árunum uppúr 1970 þá var verið að veiða þetta 450,000. tonn af þorski á vetrarvertíðum, þá voru loðnuveiðar svo til nítilkomnar og verið var að moka upp 1,000,000. tonna af henni til bræðslu, allar götur síaðan hefur þorskveiði dregist saman, mér fannst alltaf að það væri samhengi þar á milli.   

Las athygliverðan pistil í blöðum í sambandi við fiskgengd og framburð jökulánna okkar, þar kom meðal annars fram að fiskgengd eykst alveg gríðarlega undan söndunum eftir jökulhlaup, þá væntanlega vegna næringarefna sem hlaupinn eru að skila frá sér, þegar sumar jökulár eru virkjaðar þá setjast þessi næringarefni fyrir í uppistöðulónum og skila sér ekki til sjáfar, hefur það ekki eitthvað að segja.

Tek undir með Jóhanni að við eigum að vera stærstu rándýrin, við verðum að ákveða hvort við viljum ala hvali og svelta sjálf, eða veiða hvali eins og aðra fiska og stjórna þannig afrakstri hafsins, ef slíkt er gerlegt á annað borð.    

[Magnús Jónsson, 27.1.2008 kl. 15:46]

Fyrirgefið ýtti óvart á senda takkann þarna áðan  var ekki alveg búinn.

[Jóhann Elíasson, 27.1.2008 kl. 18:08]

Magnús Jónsson, það er nokkuð sama hvað er gert við loðnuna, hvort hún fer í bræðslu eða frystingu, það er jafn mikið veitt af henni og annað þarna um 1970 voru loðnuveiðar að hefjast og er um leið kippt út úr fæðukeðjunni.  Það að fiskgengd skuli aukast í kjölfar jökulhlaupa, getur það ekki bent til þess að fæðu vanti í hafið og að fiskurinn komi um leið og fæðuframboð eykst á einum stað? Og eitt enn Magnús, þegar þú varst á sjó á árunum upp úr 1970, það er alveg rétt að þá veiddust um 450,000 tonn af þorski og 1,000,000 tonn af loðnu, en þá voru loðnuveiðar tiltölulega nýhafnar og að mínu mati var ekki búið að kippa loðnunni jafn afgerandi út úr fæðuframboði þorsksins og nú hefur verið gert.  Þetta tel ég vera aðalástæðuna fyrir því hvernig málum í hafinu er fyrirkomið í dag ásamt því að Íslendingar hafa  hefur verið verið með "arfavitlaust fiskveiðikerfi" í næstum aldarfjórung og því miður er ekkert í spilunum sem gefur von um breytingu þar á.  Og einu var ég næstum því búinn að gleyma, það hafa margir fiskifræðingar bent á það sama og Kristinn Pétursson, en HAFRÓ hefur "losað" sig við þá menn.

[Árni Gunnarsson, 30.1.2008 kl. 17:51]

Árið 1958 fluttum við fiskveiðlögsöguna út í 12 mílur!

Ekki man ég hvað við veiddum sjálfir árið á undan en minnir að Bretar hafi þá veitt hér 190 þús. tonn og aðrar þjóðir 163 þús. tonn.

(Ekki sakar að geta þess að í því stríði sem við lentum í við Bretana þarna þá höfðu þeir góða ástæðu til að þrjóskast. Sjálfstæðisflokkurinn var á móti þeirri einhliða ákvörðun ríkisstjórnarinnar sem þarna lá að baki.)