Undarleg viðbrögð ráðherra í kastljósi

Ég varð verulega undrandi á ýmsum ummælum viðskiptaráðherra í kastljósi kvöldsins. Ekki var hægt að merkja á orðum hans að hann skildi þá stöðu sem mikill fjöldi fólks er í. Þegar svo er, er lítil von til úrbóta að varanlegu gagni, undir leiðsögn stjórnvalda.

Einnig talaði ráðherra eins og að allar skuldir sem ekki yrðu greiddar, lentu á ríkinu.  Þetta kom mér verulega á óvart, í ljósi þess að skuldir þessar voru  yfirfærðar frá bönkum sem voru hlutafélög með sjálfstæðan fjárhag og sjálfstæða ábyrgð á öllum sínum lántökum og útlánum. Engar ríkisábyergðir voru á lántökum þeirra.

Í ljósi þessa er algjörlega augljóst að nýju ríkisbankarnir hafa ekki heimild til yfirtöku hærri lána en sem nemur raunvirði (í íslenskum krónum) þeirra veða sem fyrir lánunum eru. Aðrar upphæðir lánsfjár geta einungis verið til innheimtu hjá ríkisbönkunum, en ekki yfirteknar af þeim. Slík innheimtulán munu aldrei lenda á ríkissjóði, heldur lenda í afskriftarhluta við uppgjör gömlu bankanna, greiðist þau ekki af lántakanum.

Dæmið sem nefnt var, um maninn sem tók lán í japönskum jenum, er glöggt dæmi um þetta.  Hann keypti íbúð fyrir 39 milljónir. Hann átti 11 milljónir en tók 28 milljónir að láni í japönskum jenum. Nú stæði lánið í 70 milljónum, hann fengi líklega 30 milljónir fyrir íbúðina, þannig að núna skuldaði hann 40 milljónum meira en væri verðmæti íbúðarinnar.

Tap þessa manns er þó meira. Hann hefur tapað þeim 11 milljónum sem hann lagði í upphaflegu kaupin. Hann hefur einnig tapað verðbótum af þessu fé, sem áætla má 1,6 - 1,7 milljónir. Beint tap þessa manns má því áætla sem 52 - 53 milljónir á einu ári.

Þessi maður skuldar einhverjum gömlu bankanna þessar 70 milljónir sem lánið er sagt vera núna. Nýju bönkunum væri heimilt að yfirtaka - sem næmi raunvirði íbúðarinnar nú - sem sagt er vera 30 milljónir. 40 milljónirnar gæti nýji bankinn einungis yfirtekið til innheimtu, því ekkert veð væri til tryggingar á greiðslu þeirra milljóna. Þær 40 milljónir væru því í raun í efnahagsreikning gömlu bankanna og færu þar í afskriftapakkann með öðrum lánum sem engir veðþættir stæðu fyrir.

Ástæður þessara breytinga eru ekki lántakanum að kenna. Þar af leiðandi ber honum ekki að bæta þann skaða sem lánveitandinn verður fyrir. Skaði lánveitandans er að öllu leiti til kominn vegna hans eigin aðgerða. Hann verður því sjálfur að bera skaðann sem af þeim hlaust.

Þar sem lánveitandinn (gamli bankinn sem lánaði fyrir íbúðinni) tók féð að láni hjá erlendum lántaka í eigin nafni og endurlánaði til íbúðarkaupandans, ber þessi gamli banki alfarið ábyrgð gagnvart erlenda lánveitandanum, en ekki íbúðarkaupandinn. Íbúðarkaupandinn gerði ekkert sem olli hruninu eða verðfalli krónunnar, þess vegna skuldar hann að hámarki þær 28 milljónir sem upphaflega lánveitingin var. Hærri fjárhæð hefur Nýi bankinn ekki heimild til að yfirfæra í efnahagsreikning sinn sem fulla veðsetningu á hans íbúð, og yfirtöku til sín sem eignastöðu í efnahagsreikning.                  

Athugasemdir

[Júlíus Björnsson, 8.5.2009 kl. 04:19]

Ég stóð í þeirri trú að maðurinn hefði verið ráðinn á faglegum forsendum. Eftir þennan þátt féllust mér alveg hendur: enn einn réttinda meðal skussinn í brúnni. Er ekki hægt að velja neinn yfir meðalgreind og jarðtengdan til að vera í forsvari fyrir almenning. Í fyrsta lagi hafði krónan verið allof lengi ofmetinn og þegar ákveðinn banki öðrum fremur fór að vekja væntingar hjá almening um það gagnstæða, því hlutu að finnst þeir einstaklingar sem létu blekkjast sökum þess að þeir trúðu að viðkomandi stofnum stundaði ábyrga hefðbundna bankastarfsemi og eðlilega höfðu ekki greind til að efast. Umrætt sumar fjárfesti ég í mörgum persónulegum hlutum á netinu til að auka minn kaupmátt. Til dæmis fatnað og í hluti í tölvuna mína. Með tollum og vsk og afgreiðslugjaldi upp að dyrum oft 30-50% ódýrari en úr mollunum hér. [Gengishagnaður innflytjenda?] Ég á gjaldeyrisreikninga sem og margir kunningja mínir. Það voru allir að bíða eftir að krónan myndi falla. Hvernig áttu undirstöðu atvinnuvegirnir að þrífast við svona hátt gengi?

Er eðlilegt að þeir greindari noti aðstöðu sína til að féflétta þá eðlilega fáfróðari um þessi hluti. Íslendingar eru ekki vanir því að stunda viðskipti við fávita eða glæpastofnanir að þeirra mati.

50% útskriftir af útlánum. Smá bankar í milljarða viðskiptum við fjarlægar meintar lánastofnanir, án þess að kynna sér sögu þeirra eða áreiðanleika.

Eftir reynslu almennings í dag ber núlifandi Íslendingum greinilega að leita til sérfræðinga sem þeir þekkja persónulega eða eru skyldir áður en þeir skrifa undir pappíra í Íslenskum lánastofnum með rekstraleyfi. 

Erlendis er það víðast hjá meirháttar þjóðum skilyrði að einstaklingar í minnsta lagi yfir meðalgreind séu gerðir ábyrgir fyrir öllum meiriháttar ákvörðunum.