Er 3. dómsstigið mikilvægasta réttarfarsbótin ?

Í mörg ár hefur verið vaxandi kurr og óánægja með réttarfarið í landinu. Mörgum finnst of lítið bera á réttlæti í úrvinnslu dómstóla, en sífellt meira bera á ýmiskonar óheilbrigðum lagaklækjum. Til að auðvelda slíkt háttalag hefur lagatexti sífellt orðið ómarkvissari og fjarlægari þeim megintilgangi sem lögunum var ætlað að þjóna.

 Þarna má segja að maður komi beint að þeirri merkilegu viðleitni meðal lögfræðinga að ekkert sé í raun og veru rétt. Spurningin sé hins vegar hvernig til takist að færa fram rök fyrir því að eðlilega hafi verið staðið að verki, eða á hinn veginn að sýna fram á að við framkvæmdina hafi lög eða aðrar reglur verið brotnar. Afleiðing af þessu hefur verið sú að alltof oft rekur maður sig á lokaritgerðir útskriftarnema úr lögfræðinámi, þar sem undirstaða ritgerðar er fullyrðing einhvers „lögvitrings“, sem aldrei hefur verið rökstudd til hlýtar eða sett fram, dómtæk sönnun fyrir því að fullyrðingin sé rétt. Og kannski er í svona tilfelli mikilvægasti þátturinn fyrir þeirri skoðun að í raun sé ekkert til sem heitir RÉTT.

Eitt gleggsta dæmið um hvað talist geti rétt, er ítarlegur rökstuðningur nokkurra merkra „lögvitringa“, sem haldið hafa því fram í rituðu máli að útvegsmenn EIGI kvótann, á grundvelli þess að þeir hafi keypt hann af annarri útgerð sem hafði kvótan sem „varanlega aflaheimild“. Aldrei hef ég orðið var við að úthlutað væri í Íslenskri fiskveiðilögsögu „varanlegum“ aflaheimildum. Líklega munu fylgjendur „lögvitringanna“ halda því fram að útvegsmenn eigi varanlegar aflaheimildir. Það komi fram í fyrsta Hæstaréttardómi um sölu aflaheimilda að útgerð sé heimilt að selja frá sér varanlega aflaheimild. Gallinn við þetta er sá að ENGAR lagaforsendur voru fyrir þessari niðurstöðu Hæstaréttar, heldur eru þar einhver mistök sem ekki hafa verið krufin. Slík mistök dómstóls geta aldrei, með heiðarlegum hætti, orðið forsenda til eftirbreytni í síðari málum. En það hefur því miður verið gert, sem er augljóst dæmi um skort á heiðarleika í réttarkerfinu. 

Því miður er það sem hér hefur verið rakið ekki einsdæmi í réttarfari okkar. Þar er óhugnanlega langur listi yfir mál þar sem áberandi skortur er á heiðarleika. Þessi óheiðarleiki hefur síðan breytt úr sér og mundi ég segja að nú orðið væru fjölmiðlar stórtækari í óheiðarleikanum en réttarkerfið. Þó er eitt nýlegt dæmi þar sem réttarkerfið er annað hvort hættulega siðblint, eða það þorir ekki í bein átök við fjölmiðla. Þar á ég við mjög svo óheiðarlega og grófa aðför Sænska ríkissjónvarpsins í mars 2016, að þáverandi forsætisráðherra okkar, Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni. Það er svona með því óþverralegasta sem ég hef séð sett fram í fjölmiðlum, því ENGIN haldbær rök voru fyrir þeim ásökunum sem fram voru bornar. Samtals voru um 20 lögbrotsatriði í kastljósþættinum sem sýndi hina óheiðarlegu aðför sænska sjónvarpsins. 

Ég ritaði Ríkissaksóknara bréf, þar sem ég benti á þessi lögbrotsatriði. Ríkissaksóknari sagði þetta ekki koma sér við. Ríkissaksóknari eyddi þó 9 árum og eflaust mörgum tugum milljóna í að reyna að fá Eggert Haukdal dæmdan fyrir sakarefni sem hann bar enga ábyrgð á. Ríkissaksóknara fannst einnig óþarfi að endurskoða dóm héraðsdóms Vesturlands frá árinu 2012, þar sem saklaus maður var dæmdur til þungrar sektar og tímabundinna sviptingar veiðiheimilda. Allur sá málsfarvegur var svo óralangt frá reglum í Íslenskum lögum. Áberandi var vanþekking lögreglunnar á þeim lögum sem þeir átti að starfa eftir. Og sama vanþekking var á réttindum manna sem grunur beindist að, án þess að fyrir höndum séu nein sönnunargögn eða formleg rannsókn hafin. Síðasti pósturinn í þessu ljóta máli var svo framganga þáverandi dómstjóra, sem var dómari í málinu. Ákæran kom fyrst fram tveimur árum eftir hið meinta brot, en engin rannsókn framkvæmd á tímabilinu. Ákæran var því gefin út 1 og ½ ári eftir að ákærufrestur rann út.

Hægt væri að rekja marga svona þætti þar sem lögregla og héraðsdómar fara með mál í tóma vitleysu. Skortur á heiðarleika þessara aðila og augljós brot þeirra á augljósum laga og mannréttindareglum eru svo mörg að manni ógnar bara að lesa þær niðurstöður af blaði. Í óformlegri talningu sem ég framkvæmdi á heimasíðum héraðsdómstóla landsins yfir árin júní 2012 til október 2014 voru dæmdir í héraðsdómum landsins 116 ólöglegir sakadómar, þar sem dómari var ekki í dómarasæti, þar sat, án löglegrar heimildar, aðstoðarmaður dómara og dæmdi fólk jafnvel til fangelsisvistar. Af þessu 116 málum sem aðstoðarmenn dæmdu, voru sakborningar án verjanda í 63 málum, eða í 53,3% málanna. Þegar skoðuð var áætlun dómstjóranna um setu aðstoðarmanna í dómarasætum síðustu 2 mánuði ársins 2014, kom í ljós að áætlunin hljóðað upp á að 190 sinnum myndu aðstoðarmenn, ólöglega, sitja í dómarasætum til áramóta 2014. 

Hér hafa aðeins verið rakin örfá dæmi sem í engu mun breytast þó 3. dómsstigið bætist við. Áfram verð vinnubrögðin þau sömu við rannsókn mála, ákæruferli og dóma héraðsdóma, vonandi með dómurum í dómarasætum. Að óbreyttu sýnist mér því 3. dómsstigið fyrst og fremst auka kostnað ríkisins en ekki auka heiðarleika í vinnubrögðum sem skila mundi réttlátari málsmeðferð. Það hefði verið umtalsvert meira gagn að því að endurskoða af heiðarleika lögin um meðferð einkamála, lög um dómstóla og lög um lögmenn. Ef þessi þrenn lög hefðu verið endurskoðuð og gerð heilsteyptari, hefði málum tvímælalaust fækkað verulega, því þá hefði fækkað þeim tilvikum þar sem farið er af stað með vonlaus mál í von um að geta blekkt dómarana. 

Áhrifamesta aðgerðin til að fækka hér dómsmálum hefði tvímælalaust verið yfirgripsmiklar endurbætur á lögum um viðskiptalíf landsins og tel ég lánastofnanir þar með. Viðskiptasiðferði hjá okkur er á afar lágu plani. Er það tvímælalaust runnið frá sömu rótum og óheiðarleiki í réttarfarsmálum, frá skorti á heiðarleika og virðingu gagnvart viðskiptaaðilanum. Réttarstaða viðskiptaaðilans/neytandans, er í Íslensku umhverfi viðskipta og réttarfars afar takmörkuð og víða minna en ekki neitt. Með því að vanda umtalsvert betur löggjöf viðskiptaumhverfis, væri líklega hægt að fækka dómsmálum á Íslandi um nánast helming. Það mundi létta á dómstólunum. 

Þá er lokavinkillinn í þessum skrifum mínum tengdur vaxandi óheiðarleika, árásarhneigðar og iðulega augljósari illkvittni fjölmargra fjölmiðla, en þó alls ekki allra. Tel ég þá vefmiðlana með fjölmiðlum. Ég hef dálítið rætt við ýmsa aðila sem skrifa í fjölmiðla og stöðugt hefur aukist undrun mín á skilningi ýmiss fjölmiðlafólks á hugtakinu „tjáningarfrelsi“. Eftir að svokallað „Wintrismál“ kom upp s. l. vor, átti ég langt og gott samtal við formann Blaðamannafélagsins. Ég verð að játa að mér kom afar einkennilega fyrir sjónir viðhorf hans til réttlætis og heiðarleika í umfjöllun. Hann gat með engu móti séð að kynnir kastljóssins 03.04. 2016 hefði verið of fullyrðingaglaður miðað við það að engar haldbærar sannanir voru til fyrir ásökunum hans á hendur þáverandi forsætisráðherra. Einnig varð ég afar undrandi á ummælum Sænska sjónvarpsmannsins Sven Bergman, í samtali við Mbl.is, þar sem hann sagði: 

„Ég skil vel að herra Gunnlaugsson og aðstoðarmennirnir hans hafi verið mjög reiðir við okkur. Ég ræddi lengi við Jóhannes Skúlason (aðstoðarmann Sigmundar Davíðs) eftir að Gunnlaugsson gekk út og sagðist skilja reiði þeirra. Það er samt ekki mitt hlutverk sem blaðamaður að hugsa um afleiðingarnar en ég skil vel tilfinningar Íslendinga“. 

Í þessu tilfelli er það einmitt þessi blaðamaður sem skipuleggur aðför að embætti forsætisráðherrans, með það að markmiði að ræna manninn æru sinni, án dómtækra sannana. Einnig var markmið þeirra að fella löglega kjörna ríkisstjórn Íslands. Það kemur mjög skýrt fram í sænska þættinum. Það sem maður er hins vegar afar undrandi á er það sem Sven segir í lok viðtalsins við Mbl.is. Þar segir hann:

„Við vorum með staðreyndirnar og spurðum spurninga út í þær, það er allt og sumt,“ greinir Bergman frá í samtali við mbl.is.“ 

Þarna fer Sven Bergman gróflega með rangt mál. Þeir voru ekki með neinar sannanir. Honum er að vísu vorkunn, því hann hefur eðlilega trúað á að rannsókn vinar hans væri byggð á traustum sönnunum, en svo reyndist ekki vera, þegar á reyndi. 

Ekki meira um þetta. Eins og hér hefur verið drepið á er óheiðarleiki í athafnalífi, viðksiptalífi og réttarfari. Afar stór þáttur í þessu er óheiðarleiki blaðamanna, sem virðast líta á sig sem einkonar fríríki, utan við lög og réttlæti þeirra þjóðfélaga sem þeir starfa í. Ég fæ ekki séð að þriðja dómsstigið breyti á neinn máta þeim vandræðium sem við stöndum frammi fyrir, því miður.

       

Athyglivert bréf til Forsætisráðherra

Mér barst fyrir skömmu athyglisvert bréf til Forstæis-ráðherra, sem Guðmundur Rafn Geirdal sendi með ýmsum spurningum varðandi sjónvarpsviðtal sem tekið var upp af sænska sjónvarpsmanninum Sven Bergman. Í viðtali við Morgunblaðið viðurkennir Sven að hann hafi, í beiðninni um viðtalið við forsætisráðherra, logið til um hvaða spurningar yrðu bornar fram. Skýrum það ekki nánar en lesum yfir bréf. Guðmundar til forsætisráðherra. Fyrirsögnin var þessi:

Subject: Sigmundur Davíð gekk út úr viðtali við SVT | RÚV

http://www.ruv.is/frett/sigmundur-david-gekk-ut-ur-vidtali-vid-svt

         

Sæll forsætisráðherra,
forsætisráðuneytinu.

Hér að ofan er vefslóð (URL) af frétt á vefsíðu (webpage) Ríkisútvarpsins Sjónvarp (RÚV) um frétt sem ber titilinn: Sigmundur Davíð gekk út úr viðtali. Fréttin er dagsett 03.04.2016 og tímasett klukkan 18:21. Innan hennar segir eftirfarandi: "Nokkrum dögum áður hafði sænski sjónvarpsmaðurinn Sven Bergman tekið viðtal við forsætisráðherra fyrir SVT þar sem hann var spurður út í félagið. Viðtalinu lauk með því að forsætisráðherra gekk út." 

Ég vil benda á að þó titillinn segi að persónan Sigmundur Davíð hafi gengið út úr viðtali, þá segir megintexti fréttarinnar ótvírætt að eftir að sjónvarpsmaður hafi tekið viðtal við forsætisráðherra, þá hafi hinu sama viðtali lokið með því að forsætisráðherra hafi gengið út. Ég vil því leggja áherslu á að það er stōðugildið forsætisráðherra sem gekk út, óháð því hvort persónan að baki því starfi hafi heitið Sigmundur Davíð á þeim tímapunkti. Þar af leiðandi hefði titill fréttarinnar átt eða mátt vera um forsætisráðherrann en ekki persónuna.

Einnig vil ég benda á að sjónvarpsmaðurinn sem tók viðtalið er sagður vera sænskur. Þá er hann nafngreindur sem Sven Bergman og nafnið lítur einmitt  út eins og sænskt nafn. Þá segir að Sven hafi tekið viðtalið fyrir SVT. Ég veit annars staðar frá að það er skammstōfun fyrir sænska ríkissjónvarpið. Byggt á þessu telur hið íslenska RÚV að þar hafi farið starfsmaður á vegum hinnar sænskrar hliðstæðu þess. 

Þetta þýðir að viðtalið var tekið við starfstitilinn forsætisráðherra í forgrunni en persónan Sigmundur Davíð var í bakgrunni. Þá þýðir þetta jafnframt að viðtalið var framkvæmt af hinu sænska SVT í forgrunni en af sænsku persónunni Sven Bergman í bakgrunni. 

Með fréttinni fylgir ljósmynd af þeim hluta myndskeiðs þar sem forsætisráðherra er staðinn á fætur og er á leiðinni út úr stofu, sem annars staðar kemur fram að er stássstofa innan móttōkuhúss ríkisstjórnarinnar, ráðherrabústaðnum við Tjarnargōtu. 

Þetta þýðir að viðtal útlendrar ríkisstofnunar, sem er hliðstæða íslenskrar ríkisstofnunar, við valdamesta mann hins íslenska stjórnkerfis; er tekið í sambærilegum aðstæðum og í stássstofunni á Bessastōðum hjá forseta Íslands eða móttōkuhúsi Reykjavíkurborgar í Hōfða. 

Á hinni sōmu ljósmynd er maður sitjandi, sem síðar í viðtalinu var kynntur af Sven Bergman sem spyrill á sínum vegum sem þekkti betur til um tiltekið atriði. Á myndskeiðinu sést að sá spyrill er ekki mættur við upphaf viðtalsins, heldur sest inn eftir að viðtalið er komið vel af stað. 

Það þýðir aftur að ekki er víst að þessi aðstoðar spyrill hafi verið kynntur fyrir forsætisráðherra áður en viðtalið hófst. Það þýðir enn og aftur að þá er ekki heldur víst að hann eða hans ráðuneytið hefði samþykkt aðkomumanninn.

Þá sést á ljósmyndinni að stóllinn sem forsætisráðherra hafði staðið upp frá, var ekki hægindastóll; líkt og algengast er að þjóðarleiðtogi sitji í þegar viðtal er tekið við hann, einkum ef um er að ræða að það sé tekið af ríkisfjōlmiðli og í móttōkuhúsi ríkisstjórnar hans. Ekki þarf annað en að rifja upp að forseti Bandarikjanna situr gjarnan við arineld í hægindastóli þegar hann er til viðtals við fjōlmiðla. 

Þvert á móti er um að ræða stól sem passaði betur þegar setið er til borðs. Þó stendur hann þarna stakur úti á miðju gólfi, líkt og honum hafi verið komið fyrir þar af starfsfólki því sem stillti upp fyrir viðtalið. Miklu eðlilegra hefði verið að nota stólinn á bak við hinn frístandandi stól en það er einmitt hægindastóll. 

Þetta bendir til að starfsfólk sænska ríkissjónvarpsins hafi viljandi sett hinn frístandandi stól á mitt stofugólfið, sem er óvenjuleg tilhōgun en ekki valið hægindastólinn þar að baki, sem aftur hefði verið vel við hæfi.

Þá er sérstakt að meðhjálpara spyrill Svens, er staddur á bak við ljóskastara, líkast því að spyrlarnir báður hafi verið staddir á bak við ljóskastarann en kastarinn hafi verið notaður til að lýsa upp andlit forsætisráðherrans. 

Slíkt er skiljanlegt að þeim hluta, að með því ætti andlit ráðherrans að hafa sést betur fyrir hinum væntanlegu sjónvarpsáhorfendum. Hins vegar leiðir þetta til að erfiðara gæti hafa verið fyrir forsætisráðherrann að sjá spyrjendurna tvo. 

Því fer maður að velta fyrir sér hvort að uppsetning þessa ljóskastara og jafnvel einnig hins frístandandi stóls, hafi verið framkvæmd til að líkja eftir kassískri uppsetningu á yfirheyrslu á meintum sakamanni. 

Annað sem maður tekur eftir er að til að forsætisráðherra geti gengið lengra en það fyrsta skref sem hann hefur tekið frá hinum einmanalega stól sem hann stóð upp frá, þarf hann að fara á milli seinni spyrjandans og  svartklædds upptōkumanns sem glittir í síðuna á. Það er engu líkara en útgōnguleiðin hafi verið plōnuð þannig að seinni spyrillinn gæti haldið áfram að spyrja forsætisráðherrann á leiðinni út. 

Hér að framan hef ég verið að segja eingōngu frá þeim þáttum sem lúta að viðtalinu sjálfu og ég veit að fram fór þann 11. mars síðastliðinn. Nú vil ég benda á þau atriði fréttarinnar sem varða það sem gerðist eftir viðtalið. Fyrst segir: "Í þættinum kemur fram að forsætisráðherra var ítrekað boðið að koma aftur í viðtal til að útskýra aðkomu að Wintris - Sigmundur þáði ekki það boð." 

Hér hefði Ríkisútvarpið Sjónvarp átt að endurtaka stōðugildið forsætisráðherra og hafði í raun ekki mátt stytta það nema í ráðherra, til að gæta formsatriða, en styttir þess í stað nafn persónunnar úr titlinum í Sigmund einan, þó án þess að megintextinn hafi kynnt Sigmund Davíð til leiks. 

Þá er Wintris þarna tengt þessari blōndu af stōðugildinu forsætisráðherra í forgrunni og persónunni Sigmundi í bakgrunni, þó framar í sōmu frétt hafi hin ónafngreinda eiginkona ráðherrans verið tengd félaginu Wintris með beinum hætti, því sagt er beinum orðum að hún hafi notað til þess sína eigin fésbók (Facebook). Mun eðlilegra hefði verið að viðkomandi fréttamenn hefðu ynnt eiginkonuna um hvernig aðkomu eiginmaður hennar og þar með persónan Sigmundur Davíð, hefði verið með að félaginu Wintris. 

Næst segir: "Fréttamōnnum var jafnframt boðið af aðstoðarmanni ráðherrans að koma á fund þar sem ræða átti málið án þess að vitna mætti í efni fundarins. Því var hafnað." Þetta þýðir að forsætisráðherra velur að láta aðstoðarmann sinn bjóða upp á fund til að ræða aðkomu hans að Wintris, sem þýðir að forsætisráðherra var þar með tilbúinn til frekari viðræðu en á fundi sem væri aðgreindur frá hinu formlega viðtali SVT, líklega þar sem hann taldi það umræðuefni passa betur á lokuðum fundi á ótilgreindum stað en í opnu viðtali í stofu móttōkuhússins. Ekki kemur skýring á afhverju fréttamenn hōfnuðu því sanngjarna boði, né hvort þessir fréttamenn væru á vegum fleiri aðila en einungis SVT. 

Í þarnæstu setningunni á eftir er svo ítrekað að eiginkona forsætisráðherrans hafi greint frá félaginu og/ eða upplýst um tilvist Wintris. Það er ruglandi en þó má ætla að boðið um hinn lokaða fund hafi þá gerst áður en fésbókarfærslan átti sér stað. Sé það rétt ályktað hjá mér, þá valdi persónan Sigmundur að ræða það við eiginkonu sína, að svara fyrir Wintris, sem hún og gerði. 

Þar með mætti álykta sem svo að ástæðan fyrir að forsætisráðherra gekk út úr viðtalinu, hafi verið sú að honum hafi fundist meira viðeigandi að fjalla um Wintris á lokuðum fundi með fréttamōnnum en fyrst þeir hōfnuðu þeim valkosti, þá hafi hann í raun fundið enn meira viðeigandi leið í gegnum eiginkonu sína.

Í lok fréttarinnar segir: "Forsætisráðuneytið fór þess á leit við SVT að umrætt atriði, þar sem Sigmundur gengur út, yrði ekki birt." Hér nafngreinir Ríkisútvarpið Sjónvarp (RÚV) aftur persónuna að baki stōðugildinu. Það er augljóst af framangreindri ljósmynd sem fylgir fréttinni, að það er forsætisráðherrann sjálfur sem er að ganga út og frá mjōg fínni stássstofu og frá formlegri uppsetningu fyrir sjónvarpstōku. Þessi þverstæða birtist um leið og minnst er á ráðuneyti hans fullu nafni, sem og skammstōfun sænska ríkisstjónvarpsins. Það hefði farið mun betur að segja forsætisráðherra en ekki Sigmund. Þá blasir við af ljósmyndinni, að SVT varð ekki við ósk forsætisráðuneytisins, heldur var svo ókurteist að fara þvert gegn þeim vilja, með því einmitt að birta útgōnguna. 

Samantekið virðist mér vera sem að forsætisráðherra hafi ekki viljað svara meiru um Wintris en hann þó gerði í hinni virðulegu stássstofu móttōkuhúss ríkisstjórnarinnar en hafi fyrst boðið upp á lokaðan fund til að svara betur en þegar því hafi verið hafnað, þá hafi svar borist í gegnum eiginkonu hans og á hennar eigin fésbók og því svari hafi fjōlmiðill á borð við RÚV tekið eftir. Það þýðir aftur að útgangan er ekki vegna frekju gestgjafans, heldur er hún viðbrōgð við ágangi spyrlanna. 

Þar af leiðandi verður það enn ljósara en ella að það virkar allt að því móðgandi að SVT hafi ekki orðið við beiðni forsætisráðuneytisins. Það þýðir aftur að hvorki ríkisstofnun innan hins sænska stjórnkerfisins, né hins íslenska, kom til móts við hinar ítrekuðu málamiðlanir forsætisráðherrans, sem birtust fyrst í gegnum aðstoðarmann hans, síðan eiginkonu og þá forsætisráðuneytið sjálft. 

Því legg ég til að núverandi forsætisráðherra, aðstoðarmaður forsætisráðherra og/eða forsætisráðuneytið leiti skýringa á þessum ósveigjanleika ríkisstofnanna beggja. Þannig liggja væntanlega fyrir rekjanleg gōgn um hvernig beiðni barst frá SVT um viðtal og svōr ráðuneytisins til baka, sem leiddi til þess að leyfi fékkst á viðtalið og við svo formlegar aðstæður, líkt því og verið væri að taka á móti sjálfum sendiherra Svíþjóðar. 

Einnig legg ég til að bæði hinn hljóðritaði texti viðtalsins, sem og þýðing hins enska hluti hans á íslensku, sé vélritaður á skjal og vandlega yfirfarinn. Það kæmi mér ekki á óvart að í ljós komi að efni viðtalsins sem samþykkt var, hafi ekki komið fram í spurningum spyrlanna, heldur hafi þeir farið út fyrir efnið. 

Það gæti falið í sér brot á heiðursmanna samkomulagi því sem lagt var upp með. Því gæti verið að útganga forsætisráðherra hafi verið óskōp eðlileg viðbrōgð, til að tjá það bæði með orðum og gerðum að stōðugildið forsætisráðherra hafi hreinlega verið gabbað í viðtal á fōlskum forsendum. 

Einnig gæti verið að í ljós komi að krafa fréttamanna um að forsætisráðherrann svari um aðkomu sína að Wintris, hefði átt að fara fram í hinu formlega viðtali í móttōkuhúsi gervallrar ríkisstjórnarinnar eða á opnum fundi þá þegar í kjōlfarið;  hafi ekki virt hina nauðsynlegu aðgreiningu á bæði stōðugildi og staðsetningu viðtals/ fundar annars vegar og fjármála persónunnar Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar í tengslum við fjármál eiginkonu sinnar innan friðhelgis einkalífs og heimilis. 

Ástæða þess að ég rita þennan tōlvupóst til forsætisráðherrans og/eða forsætisráðuneytis hans er sú að eftir að ég sá frétt þann 13. desember síðastliðinn eða upp úr því, að forsætisráðherrann Sigurður Ingi Jóhannsson vildi fá leyfi forseta Íslands til stjórnarmyndunarviðræðna, þá velti ég því fyrir mér hvort viðtalið þann 11. mars hlyti ekki að hafa valdið slíkri sundrung í flokki hans; að erfitt gæti reynst að sannfæra forsetann um styrkleika Framsóknarflokksins til að þola slíkar viðræður. Leit mín að svōrum hefur leitt til þess að ég setti mig í samband við fjōlda aðila og kynnti mér bæði Wintris málið og tengt. Af virðingu fyrir jákvæðum viðbrōgðum margra þeirra, mun ég áframsenda þennan tōlvupóst minn.


Kveðja, 
Guðmundur Rafn Geirdal Bragason

     

FÍFLABOÐHLAUPIÐ endurtekið

Á síðustu árunum fyrir bankahrunið 2008 fór þjóðin okkar í einskona FÍFLABOÐHLAUP, þar sem fólk atti kapps hvert við annað um vitlausustu ákvaðanir í peningamálum. Fólk hafði svo sem góða UNDANFARA, þar sem forystusveitir stóru bankana fóru spertar með greiningarsveitir sínar til að rúlla út rauða dreglinum.

Á síðasta ári mátti alveg greinilega sjá sömu sjúkdómsmerkin. Nýtt FÍFLABOÐHLAUP var geinilega hafið. Þar var keppt um vitlausustu hugmyndirnar að því hvernig við ættum að eyða tekjum komandi ára, ef fjölgun ferðamanna yrði 30 - 50% á ári, næstu tvo áratugi eða svo. Millljarðarnir voru sagðir streyma í ríkiskassann, þannig að við yrðum að vera dugleg að eyða þessum peningum.  Hver á fætur öðrum komu vitringarnir fram í fjölmiðlum, endurtók hver eftir öðrum fjölda ferðamanna og auðssöfnunina sem af þaim stafaði.

Þegar  ég var búinn að hlusta á þetta FÍFLABOÐHLAUP í nokkra mánuði, án þess að nokkurt lát yrði á, ákvað ég að fara að skoða hjá skráningu Hagstofunnar, hvernig tölur þeirra kæmu út í samanburði við FÍFLABOHLAUPIÐ. Fljótt taldi ég mig sjá að tölurnar um fjölda ferðamanna væru  heildartölur um komur til Keflavíkurflugvallar. Sá ég ekki að frá þeirri tölu væru dregnir allir þeir sem millilentu í Keflavík til áframhaldandi flugs annað.  Einnig kom í ljós að umtalsverður fjöldi landsmanna hefðu á árinu farið til útlanda, en ekki sást þess merki að nokkur þeirra hefði komið heim aftur.

Þeir skoruðu einnig hátt í FÍFLABOÐHLAUPINU, sem fóru á flug að reikna hinar miklu tekjur sem við hefðum af ferðamönnum. Nokkrir snjallir reiknimeistarar héldu því fram á tímabili að tekjurnar væru þvílíkar að það jafngilti því að hver ferðamaður eyddi hér einni milljón á dag. Við hefðum því vel efni á að setja almennilegan pening í að bæta aðstöðu ferðamanna.

Já og nú er það nýjasta sem þjóðin á að eyða peningum í. Hún á að passa að hinir erlendu ferðamenn fari sér ekki að voða í hinum augljósu hættusvæðum sem þeir fara um á ókunnum slóðum. Ég brá þessu dæmi upp í reiknilíkan. Ferðamenn eru sagðir nú um 1,5 milljónir á ársgrunni. Að meðaltali væri það nálægt 100 þúsund á mánuði. Fararstjórar í 40 manna hópferð segjast illa ráða við farþega sína. Ef það væri líkanið að við þyrftum gæslumann á hverja 20 ferðamenn, þyrftum við núna c. a. 5.000 gæslumenn strax. Kostnaður við slíkt gæti numið 4-5 milljörðum á mánuði en tekjur enn óljósar. Af skilum virðisaukaskatts gæti maður talið töluvert þar um svarta starfsemi.

Þá áratugi sem við höfum getað gengið að eins miklu lánsfé og okkur langaði í, höfum við lítið hugsað fyrir því að afla tekna fyrir samfélagið. Síðustu áratugi hefur skiptingin verið þannig að 9 á hverjum 10  starfsmönnum á vinnumarkaði, vinnur hjá hinu opinbera eða við þjónustugreinar.  1 af hverjum 10 aflar gjaldeyristekna fyrir alla hina til að eyða. Kannski örlítið íkt mynd en samt ekki mikið.

Það sem sannar fyrir manni að farin er af stað endurtekning á FÍFLABOÐHLAUPINU er sú staðreynd að ENGINN stjórnmálaflokkur hafði neinar athugasemdir við svona samsetningui vinnumarkaðarins. Allir vildu þeir mikla aukningu á fjárframlögum til heilbrigðismála, menntamála, lengra fæðinmgarorlof og hærri orlofsgreiðslur og hugmyndalistinn var stundum langur. En eftir einu tók ég, vegna þess að ég hlustaði sérstaklega eftir því að það yrði nefnt.

Allir sem tjáð hafa sig um kjaramál, hækkun kjararáðs, og fjölda mörg tækifæri til að nefna bætta greiðsluþætti, virtust sammála um að ekki þyrfti í neinu að bæta eldri borgurum þær lífeyrisgreiðlsur sem af þeim var stolið ólöglega eftir bankahrunið. Það Alþingi sem lauk störfum skömmu fyrir kosningar í haust taldist hafa tekið ákvörðun um að strax í janúar 2017 yrði ellilífeyrir ekki undir 280.000 á mánuði.  Ég hækkaði um tæp 10 þúsund hjá Tryggingastofnun, en ekki um eina krónu hjá lífeyrissjóðum.

Þetta er vægast sagt orðin þreytandi lítilsvirðing við mann eftir að hafa skilað fullum 50 árum á vinnumarkaði, að allir skuli sameinast um að gleyma því að leiðrétta lífskjör eldri borgara. OG nú þegar meira að segja Forseti Íslands telur mikilvægara að auka útgjöld til sjálfskipaðra erlendra hælisþurfenda, sem rétt eigi á að lifa hér frítt á okkar kostnað, þá er líklega kominn tími til að fara að þegja og sætta sig við að þjóðin hafi sameinast um að stela þessum ógreidda lífeyri okkar frá árunum 2009 til 2016 án þess að okkur verði greiddar neinar bætur.  Við erum víst svo aftarlega uá upptalningarlistunum að útsendingartími dugar ekki til að röðin komi að okkur.

Þetta viðtal Morgunblaðinu til mikils sóma

Þetta er vel útfært viðtal þar sem Anna fær loksins að tjá þjóðinni trúverðugri útgáfu sögunnar en reynt var að tjalda fram í Kastljósþætti í apríl 2016. Vona að fjölmiðlar fari nú að leita meira eftir sannleikanum í stað þess velta sér aftur og aftur upp úr þeim ótrúlega óheiðarleika sem Sænski sjónvarpsmaðureinn Sven Bergman og Jóhannes Kr. Kristjánsson hjá Reykjavík Media skálduðu upp til að fella ríkisstjórnina og forsætirráherrann, fyrrverandi. Ljótur leikur sem þeir munu gjalda fyrir síðar.

Staðreyndirnar virtust litlu skipta