Yfirtaka erlendra húsnæðislána

Ég hef í nokkuri undran fylgst með umræðunni um erlendu húsnæðislánin sem fólk tók hjá gömlu bönkunum. Sagt er að nú, eftir yfirtöku þessara lána til nýju bankanna, séu þessi lán allt að tvöföldu verðmæti þeirra fasteigna sem þau eru tryggð í.

Öll vitum við að gömlu bankarnir voru hlutafélög og öll vitum við væntanlega að nýju bankarnir eru í eigu ríkisins. Ég spyr mig því þeirrar spurningar. Hvaða tryggingar höfu hinir nýju ríkisbankar, fyrir yfirtöku mikið hærri skuldafjárhæðar frá hlutafélagabönkunum, en nemur raunverulegu söluverðmæti hinnar veðsettu eignar?

Gera menn sér ekki ljóst að óheimilt er að yfirtaka skuld til ríkisbanka, sem er hærri en söluandvirði veðtryggingar, nema slíkt sé sérstaklega samþykkt af meirihluta Alþingis, samanber fjárreiðulög og fleiri lög?

Eru þeir aðilar sem þessi verk vinna, svo vankunnandi um hvaða heimildir þeira hafa til skuldbindingar gagnvart ríkissjóði og ríkisfyrirtæki, að þeir yfirtaki frá hlutafélagabanka, lán sem er hátt í tvöfallt hærra en sú veðtrygging sem fyrir láninu er?  Hafa þeir leitað heimilda til slíkrar áhættu gagnvart ríkissjóði?

Ég hef verið að bíða eftir að ábyrgir aðilar veki athygli á þessari vitleysu, en er farinn að halda að slíkt muni ekki gerast.

Öll sú framvinda sem verið hefur í þessum erlendu húsnæðislánum er rugl, sem brýna nausðyn ber til að leiðrétta sem allra fyrst.                     

FME veitir aukinn frest

Smáralind vonlaust dæmi frá upphafi

Hugmyndafræðin um Smáralind var vonlaus frá upphafi, því engin leið var að slík fjárfesting gæti borið sig hér á okkar litla landi. Fleiri verslunarhallir munu verða gjaldþrota áður en jafnvægi næst, því þjóðin getur ekki borið alla þessa fjárfestingu og það byrgðahald sem svona mörgum stórverslunum fylgir.

Þjóðin verður að fara að átta sig á, að gjaldeyrir kemur ekki til landsins á annan veg en gegnum sölu okkar á vörum eða þjónustu, til anarra landa. Endalaust innstreymi lánsfjár er liðin tíð og komið að því að lifa af þeim tekjum sem við búum til sjálf, með hugviti okkar og atorku.

Margir lifa í þeim falsdraumi að lífið verði eins og fyrir bankahrun ef við göngum í ESB eða töku upp evru. Þetta er sama villan og hjá vímuefnaneytandanum sem telur sér trú um að heimurinn sé svo mikið betri þegar hann er undir áhrifum vímu, en þegar hann þarf að upplifa veruleikann.

Í samlíkingunni við vímuefnaneytandann, má segja að þjóðin sé enn í afeytrun og sé að verða tilbúin til að fara í meðferð til endurhæfingar að venjulegu og eðlilegu lífi, í venjulegu og eðlilegu samfélagi. Þegar því endurbatastigi er náð, fer þjóðin að undrast hve illa við höfum farið með gjaldeyristekjur okkar og hvernig í ósköpunum við höfum látið okkur detta í hug að borga alla þá peninga (álagningu) sem þarf til að halda öllum þessum verslunum gangandi.              

Fall Saxbygg fleytir Smáralind í fang ríkisins

Lánveitingar lífeyrissjóðanna

Í Morgunblaðinu í dag, laugardaginn 16. maí 2009, er frétt á bls. 26, sem greinir frá því að Bakkavör Group geti ekki greitt skuldabréf sem var á gjalddaga í gær (15. maí) að fjárhæð sem næst 20 milljörðum króna.  Meðal kaupenda þessara skuldabréfa voru lífeyrissjóðir "sem nú fá lán sín ekki endurgreidd" eins og segir í fréttinni.

Í fréttinni er lýst hinni lögformlegu innheimtuleið, með fjárnámi og síðar kröfu um gjaldþrotaskipti. Síðan segir í fréttinni:

"Þetta er ekki borðleggjandi ákvörðun fyrir þessa kröfuhafa. Bakkavör Group á engar eignir sem hægt er að ganga að. Stórir lánveitendur eru með veð í rekstrarfélögunum, sem eru undir Bakkavör Group. Lífeyrissjóðir og aðrir sem keyptu skuldabréfin halda því á bréfum án nokkurar trygginga eða veða."   (leturbreyting er mín)

Það vekur athygli mína að lífeyrissjóðir hafi keypt skuldabréf sem ekki höfðu trygg veð.  Ég veit ekki betur en að slík meðferð fjár hjá lífeyrissjóðunum sé með öllu bönnuð, enda eru lífeyrissjóðirnir ekki áhættusjóðir og stjórnendum þeirra ber skylda til að ávaxta höfuðstól sjóðanna á tryggan máta, þar sem höfuðstóllinn er undirstaða lífeyris sjóðsfélaga.

Í ljósi þess sem þarna kemur fram, sem og mörgum fyrri fréttum af gífurlega tapi lífeyrissjóða í bankahruninu, virðist augljóst að stjórnendur þessara sjóða hafi farið æði frjálslega með starfsumboð sitt. Þeir ættu því að sjá sóma sinn í að víkja sjálfviljugir úr starfi NÚ ÞEGAR, svo ekki þurfi að safna liði til að reka þá. Þeir hafa augljóslega nú þegar fyrirgert öllu trausti sjóðsfélaga, til gæslu hagsmuna þeirra. Áframhaldandi seta þessara manna við stjórnun og við rekstur þessara sjóða, er því  augljós yfirgangur gagnvart eigendum þessara sjóða og blind frekja til að halda þeim völdum sem þeir telja sig hafa, í skjóli eigna sjóðsfélaga.

Betra er seint en aldrei, að gripið sé í taumana og hreinsað út úr sukkhreiðri lífeyrissjóðanna. 

       

Bakkavör í vanskilum

Opinberum fyrirtækjum er óheimil viðskiptaleynd um verð seldrar þjónustu

Opinberum fyrirtækjum er óheimilt að sveipa leynd eða trúnaði um söluverð þjónustu sinnar eða afurða. Það ætti ekki að þurfa að rökstyðja slíkt fyrir heilbrigt hugsandi fólki; en kannski er heilbrigð hugsun orðin fátíð eða í útrýmingarhættu.

Trúnaðarupplýsingar eiga fullan rétt á sér milli einkafyrirtækja, en vegna jafnræðisreglu stjórnarskrár er opinberu fyrirtæki óheimilt að vera með óopinberar verðskrár yfir þjónustu sína eða söluafurðir.

Málið er í raun ekki flóknara en þetta. Viðskiptaaðilar OR og Landsvirkjunar vita að þeir eru að kaupa af opinberu fyrirtæki og EIGA því að vita að leynd yfir meginefni slíkra samninga stenst ekki grundvallarreglur um upplýsingaskyldu opinberra fyrirtækja.

Það hefur hins vegar lengi verið þekkt að spillingaröflin snúa gjarnan baki við þeim sem þau eiga að vernda, þegar þau telja sig komast á slóð þeirra sem dreifa seðlum eða flottræfilshætti.                    

 

Verður að virða umsaminn trúnað

Mjólkaði LÍÚ kúna okkar?

Það er undarlegt að framkvæmdastjóri LÍÚ skuli tala um "að gera aflaheimildir upptækar", þegar engin lög fyrirfinnast um að útvegsmenn eigi nokkra einustu aflahlutdeild. Ríkið (þjóðin) á allar aflaheimildir og úthlutar heimildum til nýtingar þeirra einu sinni á ári. Við úthlutun hafa Stjórnvöld aðeins eina lagaskyldu við framkvæmd úthlutunar; sem einungis hefur verið notuð einu sinni, við fyrstu úthlutunina.

Hugtakið "varanleg aflahlutdeild" hefur ALDREI verið staðfest af Alþingi. Af þeirri ástæðu hefur svonefndur VARANLEGUR KVÓTI aldrei verið lögformlega til. Hann á sér því enga lögvarða réttarstöðu og engin útgerð getur sótt neina réttarstöðu á grundvelli þess að hún eigi varanlega aflahlutdeild.

Fyrir tíma kvótakerfisins, var hlutdeild útgerðarfélaga í heildarverðmæti útfluttra sjávarafurða, rétt um 46% útflutningsverðmæta, en hlutdeild landvinnslu og byggðanna 54%. Þá var fjármagnskostnaður sjávarútvegsins örfá prósent af heildarverðmæti útflutnings og skuldir lægri en raunverulegt söluverðmæti lögformlegra eigna.

Nú er staðan sú að útgerðarfyrirtækin eru búin að sölsa undir sig meginhlutann af söluverðmæti sjávarafurða inn í sitt rekstrarumhverfi. Skuldir sjávarútvegsins eru tvöfallt eða jafnvel þrefallt raunverðmæti lögformlegra eigna. Og fjármagnskostnaður líklega kominn yfir 20% af heildar útflutningsverði sjávarafurða.

Þessa framþróun kalla "spekingar LÍÚ" hagkvæmni og hagræðingu í sjávarútvegi og tala um jákvæðan árangur af kvótakerfinu.

Nýlega var í Kastljósi fjallað um könnun á FJÁRMÁLALÆSI Íslendinga. Þar kom fram að þjóðin fékk algjöra falleinkun í fjármálalæsi. Sé litið til þess sem hér að framan er rakið um árangur kvótakerfisins, virðist mér að fjármálalæsi hjá LÍÚ sé innan við 1 í einkunn.

Í ljósi þess að kvótagreifar hafa selt þjóðareignir fyrir mörg hungruð milljarða - og stungið andvirðinu í eigin vasa, án þess að greiða af því virðisaukaskatt - er skiljanlegt að framkvæmdastjóra LÍÚ finnist sárt að horfa fram á að það eigi að taka af þeim stærstu mjólkurkúna. Ljóst er að engin útgerð hefur getað skilað þeim rekstrarhagnaði sem útvegsmenn hafa krafist sem söluverð - í sinn vasa - fyrir þær aflaheimildir sem þeir fengu úthlutað ókeypis.

Í ljósi þess fjármálalega ólæsis sem greinilega er fyrir hendi hjá LÍÚ,  er engin undur þó framkvæmdastjóri þeirra skilji ekki þá hugsun sem felst í því að sjávarútvegurinn verði aftur sú undirstaða atvinnulífs í hinum dreifðu byggðum landsins, sem hann var fyrir hagræðingu LÍÚ "spekinganna" og auðlindaþjófnað þeirra.                

Ekki hyggindi að slátra mjólkurkúnni

Undarleg viðbrögð ráðherra í kastljósi

Ég varð verulega undrandi á ýmsum ummælum viðskiptaráðherra í kastljósi kvöldsins. Ekki var hægt að merkja á orðum hans að hann skildi þá stöðu sem mikill fjöldi fólks er í. Þegar svo er, er lítil von til úrbóta að varanlegu gagni, undir leiðsögn stjórnvalda.

Einnig talaði ráðherra eins og að allar skuldir sem ekki yrðu greiddar, lentu á ríkinu.  Þetta kom mér verulega á óvart, í ljósi þess að skuldir þessar voru  yfirfærðar frá bönkum sem voru hlutafélög með sjálfstæðan fjárhag og sjálfstæða ábyrgð á öllum sínum lántökum og útlánum. Engar ríkisábyergðir voru á lántökum þeirra.

Í ljósi þessa er algjörlega augljóst að nýju ríkisbankarnir hafa ekki heimild til yfirtöku hærri lána en sem nemur raunvirði (í íslenskum krónum) þeirra veða sem fyrir lánunum eru. Aðrar upphæðir lánsfjár geta einungis verið til innheimtu hjá ríkisbönkunum, en ekki yfirteknar af þeim. Slík innheimtulán munu aldrei lenda á ríkissjóði, heldur lenda í afskriftarhluta við uppgjör gömlu bankanna, greiðist þau ekki af lántakanum.

Dæmið sem nefnt var, um maninn sem tók lán í japönskum jenum, er glöggt dæmi um þetta.  Hann keypti íbúð fyrir 39 milljónir. Hann átti 11 milljónir en tók 28 milljónir að láni í japönskum jenum. Nú stæði lánið í 70 milljónum, hann fengi líklega 30 milljónir fyrir íbúðina, þannig að núna skuldaði hann 40 milljónum meira en væri verðmæti íbúðarinnar.

Tap þessa manns er þó meira. Hann hefur tapað þeim 11 milljónum sem hann lagði í upphaflegu kaupin. Hann hefur einnig tapað verðbótum af þessu fé, sem áætla má 1,6 - 1,7 milljónir. Beint tap þessa manns má því áætla sem 52 - 53 milljónir á einu ári.

Þessi maður skuldar einhverjum gömlu bankanna þessar 70 milljónir sem lánið er sagt vera núna. Nýju bönkunum væri heimilt að yfirtaka - sem næmi raunvirði íbúðarinnar nú - sem sagt er vera 30 milljónir. 40 milljónirnar gæti nýji bankinn einungis yfirtekið til innheimtu, því ekkert veð væri til tryggingar á greiðslu þeirra milljóna. Þær 40 milljónir væru því í raun í efnahagsreikning gömlu bankanna og færu þar í afskriftapakkann með öðrum lánum sem engir veðþættir stæðu fyrir.

Ástæður þessara breytinga eru ekki lántakanum að kenna. Þar af leiðandi ber honum ekki að bæta þann skaða sem lánveitandinn verður fyrir. Skaði lánveitandans er að öllu leiti til kominn vegna hans eigin aðgerða. Hann verður því sjálfur að bera skaðann sem af þeim hlaust.

Þar sem lánveitandinn (gamli bankinn sem lánaði fyrir íbúðinni) tók féð að láni hjá erlendum lántaka í eigin nafni og endurlánaði til íbúðarkaupandans, ber þessi gamli banki alfarið ábyrgð gagnvart erlenda lánveitandanum, en ekki íbúðarkaupandinn. Íbúðarkaupandinn gerði ekkert sem olli hruninu eða verðfalli krónunnar, þess vegna skuldar hann að hámarki þær 28 milljónir sem upphaflega lánveitingin var. Hærri fjárhæð hefur Nýi bankinn ekki heimild til að yfirfæra í efnahagsreikning sinn sem fulla veðsetningu á hans íbúð, og yfirtöku til sín sem eignastöðu í efnahagsreikning.