Frumvarp um veiðigjald ATHUGASEMDIR

Þskj. 1053  —  658. mál.

Frumvarp til laga 

um veiðigjöld. 

(Lagt fyrir Alþingi á 140. löggjafarþingi 2011–2012.)

I. KAFLI
Gildissvið, markmið og skilgreiningar.
1. gr.
Gildissvið.

    Lög þessi taka til veiðigjalda, almenns veiðigjalds og sérstaks veiðigjalds, sem lögð eru á aflamark, aðrar úthlutaðar aflaheimildir eða landaðan afla, fari stjórn veiða fram með öðrum hætti en með úthlutun aflamarks samkvæmt lögum um stjórn fiskveiða eða öðrum lögum er við geta átt. 

2. gr.
Markmið.

    Veiðigjöld eru lögð á í þeim tilgangi að mæta kostnaði ríkisins við rannsóknir, stjórn, eftirlit og umsjón með fiskveiðum og fiskvinnslu og til að tryggja þjóðinni í heild hlutdeild í þeim arði sem nýting sjávarauðlinda skapar.   

Það er röng hugsun, miðað við kröfur þjóðarinnar, sem kemur fram í 2. gr. frumvarpsins. Eðlilegra væri að segja.

“Veiðigjald er lagt á allar veiðar úr þeim nytjastofnum Fiskveiðilögsögu Íslands, sem takmarka þarf veiðar úr með lagasetningum um stjórnun fiskveiða.

Við löndun á afla af kvótabundinni tegund  úr fiskveiðilögsögu Íslands, skal veiðiskip greiða til ríkissjóðs ákveðið hlutfall aflaveðmætis, sem veiðgjald vegna nýtingarréttar. Verðmæti skal miðast við meðalverð hverrar fiskitegundar á fiskmörkuðum þann dag sem aflanum er landað. Kaupandi fisksins ábyrgist skil á veiðigjaldi til ríkisins.

Veiðigjald skal vera  10% af löndunarverði afla eða söluverði afurða vinnsluskipa. Við innheimtu nýtur veiðigjald réttarstöðu forgangskröfu, næst á eftir launakröfum.”

3. gr.
Skilgreiningar.

    Í lögum þessum hafa hugtökin aflahlutdeild, aflamark, fiskveiðiár, veiðiheimild, þorskígildi, og þorskígildisstuðull þær merkingar sem í þau eru lögð í lögum um stjórn fiskveiða. Eftirtalin hugtök hafa þessa merkingu í lögum þessum:

    1.     Uppsjávarafli: Afli af fisktegundunum síld, loðnu, kolmunna, makríl og öðrum hliðstæðum tegundum smáfiska. 

    2.     Botnfiskafli: Annar sjávarafli. 

    3.     Veiðar: Veiðar og meðhöndlun afla um borð í fiskiskipi. 

    4.     Vinnsla: Meðferð sjávarafla í landi. 

    5.     Auðlindarenta (reiknuð renta): Arður sem myndast í atvinnustarfsemi sem byggist á nýtingu náttúruauðlinda umfram rekstrarkostnað og ávöxtun þess fjár sem bundið er í starfseminni sem eðlileg er talin með tilliti til þeirrar áhættu sem í henni felst. 

Lög þessi eru sett sem viðbót við lögin um stjórn fiskveiða. Lögin heita “Stjórn fiskveiða”. Þess vegna er ekkert í markmiðum laganna sem réttlætir að leggja einhverjar álögur á vinnslu aflans í landi. Fiskvinnslan kaupir aflann af veiðiskipi og greiðir fyrir fullt verð og af því verði á veiðiskipið að greiða sitt veiðigjald, enda heitir það VEIÐIGJALD.  Úrvinnsla aflans getur ekki verið á annan veg kostnaðarlega tengd aflanum en lítur að því verði sem fiskvinnslan greiðir fyrir aflann.

Það getur ekki staðist jafnræðisreglu stjórnarskrár að miða greiðslu veiðigjalds við auðlindarentu, því með þeim hætti er ríkissjóður orðinn beinn þátttakandi í útgerðarkostnaði óhagkvæmra útgerðarhátta, án þess að hafa beinan atkvæðisrétt um ákvarðanatökur í viðkomandi útgerðarfyrirtækjum. Stjórnvöld hafa þannig ekki stöðu til að mótmæla óhagkvæmum veiðiskipum eða útgerðarkostnaði. Ólögmæt mismunun kæmi m. a. fram í því að útgerðarfélagi gæti verið hagur að því að reka óhagkvæm veiðiskip, sem vegna mikils kostnaðar greiddu lítið sem ekkert veiðigjald, en aðrir sem rækju hagkvæm veiðiskip greiddi umtalsvert hærra veiðigjald, miðað við veiddan afla.

Auðlindarenta getur aldrei verið heiðarlegt eða réttlátt veiðigjald vegna hinna mörgu möguleika sem útgerð hefur til að svindla á tekjum, svo útkoman reksturs verði tap en ekki hagnaður. Í taprekstri skapast engin auðlindarenta.

Hvernig er t. d. hægt að svindla á tekjum útgerðar?  Það er lítill vandi í svona litlu landi, þar sem allir aðilar fiskveiða og –vinnslu þekkjast.  útgerðin getur gert samning við fiskvinnslu um að fiskvinnslan kaupi aflann á lægra verði en útgerðin fái síðan mismuninn greiddan sem aðra selda þjónustu, sem ekki ber veiðigjald. Tap verður þannig hjá útgerðinni af veiðunum en í heildina skilar útgerðin kannski hagnaði út frá öðrum tekjuþáttum, sem m. a. gætu verið þessi hluti fiskverðsins sem greiddur var sem önnur þjónusta. Slíkt hefði einnig áhrif á skil útgerðar á virðisaukaskatti, þar sem tekjur af sölu afla yrðu lægri en ella en kostnaður útgerðarinnar skapaði halla, sem jafnframt mundi líklega þýða endurgreiðslu á virðisaukaskatti af rekstrarkostnaði.

Þetta er einungis örlítið brot af öllu því svindli sem mögulegt er, til sniðgöngu á greiðslu veiðigjalds, ef útreikningur þess er miðaður við auðlindarentu. Af þeirri ástæðu sem og af alvarlegri mismunun útgerða á greiðslu veiðigjalds miðað við magn afla, á slíkt viðmið ekki að koma til greina.

4. gr.
Veiðigjaldsnefnd.

    Ráðherra skipar þrjá menn og aðra þrjá til vara í nefnd til fimm ára í senn til að ákvarða sérstakt veiðigjald, sbr. 8. gr., og gera tillögu um undanþágu frá álagningu sérstaks veiðigjalds, sbr. 3. mgr. 8. gr. Nefndin skal skipuð mönnum sem hafa þekkingu á sviði hagfræði, sjávarútvegsmála og reikningshalds.

    Ráðherra skal birta fjárhæð sérstaks og almenns veiðigjalds fyrir komandi fiskveiðiár með reglugerð fyrir 15. júlí ár hvert.

Miðað við framanskráð er þessi nefnd og þessi grein alveg óþarfur kostnaður.

II. KAFLI
Gjaldtaka.
5. gr.
Gjaldskyldir aðilar.

    Gjaldskyldir aðilar eru einstaklingar og lögaðilar sem fá úthlutað aflamarki, öðrum aflaheimildum eða landa afla á grundvelli laga um stjórn fiskveiða, laga um fiskveiðar utan lögsögu Íslands eða annarra laga er kveða á um stjórn fiskveiða.

Eins og þessi grein er orðuð, er sá möguleiki fyrir hendi að tvígreitt verði veiðigjald af aflamarki sem flutt væri milli útgerða. Samkvæmt því sem segir í lagagreininni ætti sá sem fær úthlutunina að greiða veiðigjald af úthlutuninni. Sá sem fengi aflaheimildina flutta til sín og veiddi þann afla, þarf líka að greiða veiðigjald af lönduðum afla.

Með hliðsjón af framanskráðu má komast hjá þessu með því að hafa texta þessarar greinar eftirfarandi:

"Allir sem landa afla úr kvótabundnum nytjastofnum innan Fiskveiðilögsögu Íslands, skulu greiða veiðigjald sem hlutfall af löndunarvirði afla veiðiskips eða söluvirði afurða vinnsluskips."

6. gr.
Gjaldstofn.

    Gjaldstofn almenns og sérstaks veiðigjalds er afli hvers gjaldskylds aðila í þorskígildum samkvæmt úthlutuðu aflamarki, öðrum aflaheimildum eða lönduðum afla. 
    Þegar um er að ræða tegundir sem úthlutað er til einstakra skipa skulu gjöldin miðast við úthlutað aflamark í kílóum talið. 

    Fari stjórn veiða fram með öðrum hætti en greinir í 2. mgr. skulu gjöldin miðast við landaðan afla skips í viðkomandi tegund samkvæmt aflaupplýsingakerfi Fiskistofu á tólf mánaða tímabili sem lýkur einum mánuði fyrir upphaf fiskveiðiárs eða veiðitímabils. Gjöld vegna strandveiða miðast við landaðan afla í strandveiðum og miða skal við landaðan afla krókabáta í þeim tegundum sem þeir eru ekki bundnir aflatakmörkunum í en sæta ákvörðun um heildarafla.      Þessi grein falli niður í heild sinni.

7. gr.
Almennt veiðigjald.

    Almennt veiðigjald skal vera 8 kr. á hvert þorskígildiskíló. Almennt veiðigjald á hvert skip skal þó aldrei vera lægra en 5.000 kr.    Breyta orðalagi:

Almennt veiðigjald skal vera 10% af löndunarvirði afla veiðiskips og sama hlutfalla af söluvirði afurða vinnsluskips. Almennt veiðigjald á hvert skip skal þó aldrei vera lægra en 15.000 kr.   

8. gr.
Sérstakt veiðigjald.

    Sérstakt veiðigjald skal skilgreint í krónum á hvert þorskígildiskíló eftir veiðiflokkum, þ.e. botnfiskveiðum og uppsjávarveiðum. Sérstakt veiðigjald skal vera 70% af stofni til útreiknings á gjaldinu eins og stofninn er skilgreindur í 9. gr. að frádregnu almennu veiðigjaldi skv. 7. gr. 

    Álagning sérstaks veiðigjalds samkvæmt þessari grein skal vera þannig á hvert skip á fiskveiðiárinu:
    a.     af fyrstu 30.000 þorskígildiskílóum greiðist ekkert gjald, 
    b.     af næstu 70.000 þorskígildiskílóum greiðist hálft gjald, 
    c.     af þorskígildiskílóum umfram 100.000 greiðist fullt gjald. 
    Ráðherra er heimilt að tillögu veiðigjaldsnefndar að lækka eða undanþiggja sérstöku veiðigjaldi afla úr tilteknum fiskstofni ef sýnt er að afkoma er verulega lakari við þær veiðar en almennt gerist. Einnig má undanþiggja tilraunaveiðar sérstöku veiðigjaldi ef sýnt er að renta þeirra veiða er engin eða neikvæð.        Greinin falli niður í heild sinni.

9. gr.
Stofn til útreiknings á sérstöku veiðigjaldi.

    Stofn til útreiknings á sérstöku veiðigjaldi er samtala reiknaðrar rentu á hvert þorskígildiskíló, annars vegar í fiskveiðum og hins vegar í fiskvinnslu. Rentu á þorskígildiskíló skal reikna sérstaklega fyrir veiðar og vinnslu botnfisks og fyrir veiðar og vinnslu uppsjávarfisks eins og nánar er kveðið á um í 10. gr. 

    Rentu í veiðum og vinnslu skal jafnað á afla í veiðum og vinnslu á sama tekjuári og skattframtöl sem lögð eru til grundvallar útreikningum Hagstofu Íslands byggjast á. Skal sá afli umreiknaður til þorskígilda fyrir komandi fiskveiðiár samkvæmt ákvæðum laga um stjórn fiskveiða.
    Reiknaðri rentu í uppsjávarveiðum skal jafnað á þorskígildi afla í uppsjávarveiðum. Reiknaðri rentu í vinnslu uppsjávaraflar skal jafnað á þorskígildi þess uppsjávarafla sem unninn var.

    Stofn til útreiknings á sérstöku veiðigjaldi í uppsjávarveiðum skal vera reiknuð renta á þorskígildi í veiðum á uppsjávarfiski að viðbættri reiknaðri rentu á þorskígildi í vinnslu á uppsjávarfiski.
    Reiknaðri rentu í botnfiskveiðum skal jafnað á þorskígildi afla í botnfiskveiðum. Reiknaðri rentu í vinnslu botnfisks skal jafnað á þorskígildi heildarafla viðmiðunarársins að frádregnum þeim uppsjávarafla sem fór í vinnslu, sbr. 3. mgr.

     Stofn til útreiknings sérstaks veiðigjalds á þorskígildi í botnfiskveiðum skal vera reiknuð renta á þorskígildi í veiðum á botnfiski að viðbættri reiknaðri rentu á þorskígildi á vinnslu á botnfiski.          Greinin falli niður í heild sinni.

 

10. gr.
Reiknuð renta.

    Renta reiknast sem söluverðmæti afla eða afurða að frádregnum annars vegar rekstrarkostnaði vegna veiða og vinnslu, öðrum en fjármagnskostnaði og afskriftum rekstrarfjármuna, og hins vegar reiknaðri ávöxtun á verðmæti rekstrarfjármuna. 
    Til söluverðmætis afla eða afurða skal telja tekjur af sölu og leigu aflaheimilda. Til rekstrarkostnaðar skal telja niðurfærslu keyptra aflaheimilda í samræmi við ákvæði skattalaga. 
    Söluverðmæti afla og afurða skal byggja á upplýsingum sem Hagstofa Íslands vinnur árlega úr skattframtölum og aflar frá fyrirtækjum í fiskveiðum og fiskvinnslu, ásamt upplýsingum frá Fiskistofu, að teknu tilliti til breytinga á verðvísitölu sjávarafurða frá meðaltali þess tekjuárs sem framtölin byggjast á til 1. apríl ár hvert fyrir ákvörðun veiðigjaldsins.     
    Rekstrarkostnaður sem kemur til frádráttar, sbr. 1. mgr., skal byggjast á upplýsingum sem Hagstofa Íslands vinnur árlega úr skattframtölum og aflar frá fyrirtækjum í fiskveiðum og fiskvinnslu, ásamt upplýsingum frá Fiskistofu, að teknu tiliti til breytinga á vísitölu neysluverðs frá meðaltali þess tekjuárs sem framtölin byggjast á til 1. apríl ár hvert fyrir ákvörðun veiðigjaldsins.

    Reiknaða ávöxtun rekstrarfjármuna, að meðtöldum birgðum, skal miða við áætlað verðmæti þeirra í lok tekjuárs, 8% í fiskveiðum, en 10% í fiskvinnslu, sem Hagstofa Íslands vinnur árlega úr skattframtölum og aflar frá fyrirtækjum í fiskveiðum og fiskvinnslu. Verðmæti skipakosts skal miða við vátryggingarverðmæti skipa eins og það er ákveðið af vátryggingafélögum að viðbættum 20% vegna búnaðar og tækja við fiskveiðar. Verðmæti fasteigna og annarra rekstrarfjármuna skal miða við bókfært verð þeirra án afskrifta, að teknu tilliti til breytinga á vísitölu byggingarkostnaðar frá meðaltali tekjuárs skattframtals til 1. apríl næst fyrir ákvörðun veiðigjaldsins.  Greinin falli niður í heild sinni

III. KAFLI
Álagning og innheimta.
11. gr.
Álagning veiðigjalda.

Veiðigjöld samkvæmt lögum þessum skulu lögð á af Fiskistofu og renna í ríkissjóð.
    Álagning vegna aflamarks fer fram við úthlutun þess á hverju fiskveiðiári. Álagning á landaðan afla skal fara fram 31. ágúst ár hvert vegna afla sem landað var frá 1. ágúst næstliðins árs til 31. júlí á álagningarárinu. Fiskistofa tilkynnir gjaldskyldum aðilum álagningu á þá. Yfirstrikaður texti falli niður.

Engin forsenda réttlætir að veiðiskip greiði ekki veiðigjald samhliða sölu aflans. Eðlilegt er því að uppgjör veiðigjald til ríkissjóðs fari fram samhliða uppgjöri fiskkaupanda til útgerðar veiðiskips. Í stað yfirstrikaða textans komi:

Uppgjör veiðigjalds fari fram samhliða lögboðnu uppgjöri fiskkaupenda til útgerða veiðiskipa og telst sá dagur gjalddagi veiðigjalds. Eindagi greiðslu sé 15 dögum eftir uppgjörsdag aflavirðis, (gjalddaga).

12. gr
Innheimta veiðigjalda.

    Fiskistofa innheimtir veiðigjöld. Ráðherra er þó heimilt að fela innheimtumönnum ríkissjóðs eða öðrum aðilum innheimtu þeirra.

    Gjöld vegna aflamarks sem úthlutað er 1. september falla í gjalddaga með þremur jöfnum greiðslum ár hvert, þ.e. 1. október sama árs, 1. janúar og 1. maí næsta árs. Taki úthlutun aflamarks gildi á tímabilinu 2. september til 31. ágúst er gjalddagi við útgáfu tilkynningar um úthlutað aflamark. Gjöldin eru ekki afturkræf þótt aflamark sé ekki nýtt. 

    Gjalddagi veiðigjalda á landaðan afla einstakra tegunda sem ekki eru háðar aflamarki og á afla sem veiddur er við strandveiðar er 1. október á því ári sem fiskveiðiári lýkur.

    Eindagi skv. 2. og 3. mgr. er 15 dögum eftir gjalddaga. Ef gjald er ekki greitt á eindaga reiknast dráttarvextir af fjárhæð gjalds frá gjalddaga til greiðsludags í samræmi við reglur laga um vexti og verðtryggingu.

     Hafi greiðsla ekki borist innan mánaðar frá gjalddaga fellur veiðileyfi skips niður. Lögveð er í skipi fyrir gjaldinu.

    Sé ákvörðun tekin innan fiskveiðiársins um að lækka áður leyfðan heildarafla einstakra tegunda skal endurgreiða eiganda skips þann hluta veiðigjaldanna sem nemur sömu fjárhæð og innheimt var fyrir hvert þorskígildi sem aflaheimildir skips skerðast um.

    Eigandi skips við álagningu veiðigjalda er ábyrgur fyrir greiðslu þeirra.

Yfirstrikaður texti falli niður, en í staðin koma eftirfarandi:

Eindagi skv. 2. mgr. ?. gr. er 15 dögum eftir gjalddaga. Ef gjald er ekki greitt á eindaga reiknast dráttarvextir af fjárhæð gjalds frá gjalddaga til greiðsludags í samræmi við reglur laga um vexti og verðtryggingu.

Hafi greiðsla ekki borist innan mánaðar frá gjalddaga er Fiskistofu heimilt að senda skoðunarmenn til að skoða bókhald og fjárreiður fiskkaupanda. Leiði sú skoðun ekki til greiðslu gjaldfallins veiðgjalds, fellur niður veiðileyfi skips, ásamt leyfi fiskkaupanda til frekari kaupa á fiski úr fiskveiðilögsögu Íslands. Lögveð er í veiðiskipi fyrir gjaldinu, næst á eftir lögveði launakrafna skipsverja veiðiskips.

 

IV. KAFLI
Gildistaka o.fl.
13. gr.
Rekstrarkostnaður.

    Almennt og sérstakt veiðigjald telst rekstrarkostnaður skv. 1. tölul. 31. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt. Þessi texti er óþarfur þar sem veiðigjald er sannanlegur kostnaður við öflun tekna veiðiskips. Veiðigjaldið er því ótvíræður rekstrarkostnaður samkvæmt lögum nr. 90/2003 um tekjuskatt.

 

14. gr.
Reglugerð.

    Ráðherra setur með reglugerð nánari ákvæði um framkvæmd laga þessara, m.a. um starfsreglur veiðigjaldsnefndar og forsendur útreiknings á sérstöku veiðigjaldi.

Með því að ríkissjóði verði ekki blandað í áhættuþætti útgerðarfyrirtækja, án skýrra lagafyrirmæla þar um, mun ekki verða þörf fyrir þau útgjöld sem af "veiðigjaldsnefnd" mun hljótast. Er þeim texta lagagreinarinnar því ofaukið.

15. gr.
Gildistaka.

    Lög þessi taka gildi 1. september 2012.

Ákvæði til bráðabirgða.

    Þrátt fyrir ákvæði 8. gr. skal sérstakt veiðigjald vera með eftirfarandi hætti:
    a.     60% af stofni til útreiknings á gjaldinu á fiskveiðiárinu 2012–2013 að frádregnu almennu veiðigjaldi sama fiskveiðiárs.

     b.     65% af stofni til útreiknings á gjaldinu á fiskveiðiárinu 2013–2014 að frádregnu almennu veiðigjaldi sama fiskveiðiárs. 

Ákvæði til bráðabirgða falli niður.

 

Greinilegt er að höfundar þessa frumvarps hafa hvorki leitt hugann að jafnræðisreglu stjórnarskrár eða því glapræðis svikamyllu sem þeir opna inná með því að láta ríkissjóð taka tekjulega áhættu af óhagkvæmur rekstri útgerðarfyrirtækja sem ríkissjóður á enga eignaraðild að. Augljóslega hafa höfundar þessa frumvarps ekki þekkingu á þeim málum sem lögin eiga að fjalla um. Og hafi þeir haft ráðgjöf, hefur sú ráðgjöf greinilega verið fjandsamleg ríkissjóði, því hvergi í ferlinu eru hagsmunir ríkissjóðs hafðir í forgrunni þó um mikilvæga náttúruauðlind sé að ræða.

Frumvarpið, eins og það er lagt fram, er með öllu óásættanlegt og frá mínu sjónarhorni mjög greinilega brot á stjórnarskrá.

Með kveðju,

Guðbjörn Jónsson

kt: 101041-3289

Kríuhólum 4,  111 Reykjavík

          

Frumvarp um stjórn fiskveiða ATHUGASEMDIR við 43. og 45. grein

XI. KAFLI

Veiðigjöld.

40. gr.   Álagning veiðigjalda.

    Allir þeir sem (fá úthlutað aflaheimildum samkvæmt lögum þessum, eða) landa afla (fari stjórn veiða fram með öðrum hætti en úthlutun aflamarks,) skulu greiða veiðigjöld svo sem í lögum um veiðigjöld greinir.

Þessi 40. gr. er óskaplega klúðursleg. Ég hefði kosið að orða hana svona:

Allir þeir sem landa afla úr Fiskveiðilögsögu Íslands, skulu greiða veiðigjöld svo sem í lögum um veiðigjöld greinir.

 

XII. KAFLI

Viðurlög o.fl.

41. gr.   Stjórnsýsluviðurlög.

    Fiskistofa skal veita áminningar eða afturkalla almennt veiðileyfi fiskiskips og/eða leyfi til strandveiða eða frístundaveiða ef brotið hefur verið gegn lögum þessum eða öðrum lögum um fiskveiðistjórn og/eða reglum settum samkvæmt þeim.

    Við fyrsta brot, sem varðar sviptingu almenns veiðileyfis, skal leyfissvipting ekki standa skemur en eina viku og ekki lengur en tólf vikur eftir eðli og umfangi brots. Við ítrekuð brot skal svipting ekki standa skemur en fjórar vikur og ekki lengur en eitt ár.

    Við fyrsta minni háttar brot skal Fiskistofa, þrátt fyrir ákvæði 1. og 2. mgr., veita hlutaðeigandi útgerð skriflega áminningu.

Ákvörðunum Fiskistofu skv. 1. mgr. verður skotið til ráðherra, enda sé það gert innan eins mánaðar frá því að aðila var tilkynnt um ákvörðun. Kæra frestar ekki réttaráhrifum ákvörðunar.

    Almennt veiðileyfi fellur úr gildi ef sérstakt leyfi til veiða er afturkallað af ástæðum sem í 1. mgr. getur. Að sama skapi falla sérstök leyfi til veiða úr gildi ef almennt veiðileyfi er afturkallað.

42. gr.   Refsingar.

    Brot gegn ákvæðum laga þessara og reglum settum samkvæmt þeim varða sektum hvort sem þau eru framin af ásetningi eða gáleysi. Sé um stórfelld eða ítrekuð ásetningsbrot að ræða skulu þau að auki varða fangelsi allt að sex árum.

    Beita skal ákvæðum laga um sérstakt gjald vegna ólögmæts sjávarafla vegna brota gegn lögum þessum eftir því sem við á.

43. gr.   Nánari ákvæði.

    Sektir má jafnt gera lögaðila sem einstaklingi. Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. 42. gr. má ákvarða lögaðila sekt þótt sök verði ekki sönnuð á fyrirsvarsmenn eða starfsmenn hans eða aðra þá einstaklinga sem í þágu hans starfa, enda hafi brotið orðið eða getað orðið til hagsbóta fyrir lögaðilann. Með sama skilorði má einnig gera lögaðila sekt ef fyrirsvarsmenn eða starfsmenn hans eða aðrir einstaklingar sem í þágu hans starfa hafa gerst sekir um brot.

Það sem þarna er rauðmerkt og yfirstrikað er klárlega MJÖG alvarlegat brot á mannréttindum og stjórnarskrá lýðveldis okkar. Í 69. gr. segir svo:

69. gr. [Engum verður gert að sæta refsingu nema hann hafi gerst sekur um háttsemi sem var refsiverð samkvæmt lögum á þeim tíma þegar hún átti sér stað eða má fullkomlega jafna til slíkrar háttsemi. 

Í 70. gr. stjórnarskrár segir svo:

[Öllum ber réttur til að fá úrlausn um réttindi sín og skyldur eða um ákæru á hendur sér um refsiverða háttsemi með réttlátri málsmeðferð innan hæfilegs tíma fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli.

 

    Tilraun og hlutdeild í brotum á lögum þessum er refsiverð eftir því sem segir í almennum hegningarlögum.

44. gr.   Gildistaka og brottfall laga.

    Lög þessi öðlast þegar gildi. Ákvæði þeirra um veiðistjórn, ráðstöfun aflamarks o.fl. koma til framkvæmdar við upphaf fiskveiðiársins 2012/2013. Jafnhliða falla úr gildi lög nr. 151/ 1996, um fiskveiðar utan lögsögu Íslands, lög nr. 38/1998, um stjórn veiða úr norsk-íslenska síldarstofninum, og lög nr. 12/1975, um samræmda vinnslu sjávarafla og veiðar, sem haldnar eru sérstökum leyfum.

 

45. gr.    Breytingar á öðrum lögum.

    Við gildistöku þessara laga breytast eftirfarandi ákvæði laga sem hér segir:

    1.     Lög um umgengni um nytjastofna sjávar, nr. 57/1996.

                a.     Á eftir 2. gr. kemur ný grein, 2. gr. a, svohljóðandi:

                    Íslensk lög og reglur settar samkvæmt þeim varðandi hreinlæti, búnað og innra eftirlit, sem og um meðferð og nýtingu afla, sem gilda um veiðar íslenskra skipa innan fiskveiðilögsögu Íslands, skulu jafnframt gilda um veiðar þeirra utan hennar. Ráðherra er þó heimilt að veita undanþágur varðandi aflanýtingu við veiðar utan lögsögunnar ef fjarlægð frá landi, lengd veiðiferða eða aðrar aðstæður gera slíkt nauðsynlegt.

                b.     Á eftir 4. gr. kemur ný grein, 4. gr. a, svohljóðandi:

                    Ráðherra setur með reglugerð ákvæði um gerð og frágang veiðarfæra íslenskra skipa við veiðar utan lögsögu Íslands, þar á meðal um lágmarksmöskvastærð. Þá getur hann sett reglur um lokun veiðisvæða og aðrar þær aðgerðir sem nauðsynlegar kunna að vera til að tryggja verndun smáfisks og ábyrgar veiðar. Ráðherra skal í þessum efnum byggja á samningum sem Ísland er aðili að. Jafnframt getur ráðherra tekið mið af þeim reglum sem gilda við veiðar í lögsögu Íslands, reglum sem gilda í lögsögu annarra ríkja sem liggur að viðkomandi hafsvæði eða reglum sem settar hafa verið af viðkomandi svæðisstofnun.

                c.     Í stað orðsins „efnahagslögsögu“ í 1. mgr. 5. gr. kemur: fiskveiðilögsögu.

                d.     Við 2. mgr. 6. gr. bætast þrír nýir málsliðir, svohljóðandi: Búnaður til vigtunar og hugbúnaður tengdur honum skal vera með þeim hætti að tryggt sé og unnt að ganga úr skugga um að allur afli sé vigtaður og skulu upplýsingar um niðurstöðu vigtunar vera geymdar í sérstökum gagnagrunni. Þá er það skilyrði vigtunarleyfis að Fiskistofa hafi aðgang til aflestrar á gögnum í gagnagrunnum er geyma niðurstöður vigtunar síðastliðinna fimm ára og skulu gögnin vera á því formi sem Fiskistofa ákveður. Ráðherra setur nánari ákvæði um vigtunarbúnað þar sem m.a. skal kveðið á um gerð og virkni voga, innsigli á búnaði til vigtunar og hugbúnað tengdan honum og nauðsynlegar upplýsingar um niðurstöðu vigtunar.

                e.     3. mgr. 9 gr. orðast svo:

                    Skipstjórar fiskiskipa skulu halda sérstaka afladagbók. Skal með reglugerð kveða nánar á um þær upplýsingar sem skrá skal í afladagbækur, form þeirra, kröfu um nákvæmni við skráningu á magni afla, skil á þeim til Fiskistofu o.fl. Afladagbækur skulu vera rafrænar. Þó er skipstjórum fiskiskipa sem eru undir 10 brúttótonnum að stærð og skipstjórum fiskiskipa sem eru undir 15 brúttótonnum að stærð og fengu í fyrsta sinn haffærisskírteini fyrir 1. maí 2002 heimilt að halda afladagbók á bókarformi. Þá er einnig heimilt í reglugerð að veita undanþágu frá skyldu til að halda rafrænar afladagbækur við sérstakar aðstæður, svo sem ef búnaður er bilaður eða ef aðstæður um borð í fiskiskipi eru þannig að ekki er unnt að færa rafræna afladagbók þar.

                f.     Á eftir 9. gr. kemur ný grein, 9. gr. a, svohljóðandi:

                    Íslensk skip er stunda veiðar utan lögsögu Íslands skulu fullnægja öllum sömu ákvæðum um skil á afladagbókum o.fl. og gilda um veiðar innan lögsögunnar. Að auki skal ráðherra með reglugerð gera íslenskum skipum að fullnægja ákvæðum samninga sem Ísland er aðili að um tilkynningarskyldu og upplýsingagjöf til erlendra stjórnvalda eða alþjóðastofnana.

                g.     Eftirfarandi breytingar verða á 12. gr.:

                    1.     1. mgr. orðast svo:

                            Óheimilt er að taka við, vinna eða stunda viðskipti með afla sem ekki hefur verið veginn samkvæmt gildandi reglum um vigtun sjávarafla.

                    2.     Á eftir orðunum „Aðilar sem“ í 2. mgr. kemur: taka við, vinna eða.

                h.     Eftirfarandi breytingar verða á 2. mgr. 13. gr.:

                    1.     Á eftir orðunum: „sambærilegar veiðar“ í 1. málsl. kemur: eða að ekki sé farið að lögum og reglum um veiðarfæri.

                    2.     Í stað orðanna „sjö daga eða sjö“ í 2. og 4. málsl. kemur: tvo daga eða tvær.

                    3.     Í stað orðanna „áttunda degi eða áttundu“ í 4. málsl. kemur: þriðja degi eða þriðju.

                i.     Í stað orðanna „sbr. 3. mgr. 12. gr. laga nr. 38/1990, um stjórn fiskveiða, með síðari breytingum“ í 1. mgr. 14. gr. kemur: sbr. 15. gr. laga um stjórn fiskveiða.

                j.     Við 17. gr. bætist ný málsgrein er verður 1. mgr., svohljóðandi:

                    Telji Fiskistofa að fyrir liggi rökstuddur grunur um að vigtunarleyfishafi fari ekki að lögum og reglum um vigtun og skráningu sjávarafla er Fiskistofu heimilt að krefja vigtunarleyfishafa um greiðslu alls kostnaðar við sérstakt eftirlit með vigtun og skráningu sjávarafla hjá viðkomandi vigtunarleyfishafa. Skal vigtunarleyfishafa tilkynnt um ákvörðun Fiskistofu. Skal vigtunarleyfishafi greiða allan kostnað við slíkt eftirlit, þar með talinn launakostnað eftirlitsmanna.

Skelfilega er þetta klúðurslegt orðalag á einni málsgrein. "Vigtunarleyfishafi" tröllríður þessari málsgrein algjörlega og undirstrikar hugmyndafátækt og lítið orðaval textahöfunda.  Get eiginlega ekki setið á mér að íslenska þessa málsgrein svolítið og gera hana auðlesnari og skiljanlegri og þá hljóðaði hún svona:

Telji Fiskistofa að fyrir liggi rökstuddur grunur um að handhafi vigtunarleyfis fari ekki að lögum og reglum um vigtun og skráningu sjávarafla, er Fiskistofu heimilt að framkvæma sérstakt eftirlit með vigtun og skráningu sjávarafla hjá viðkomandi aðila. Skal viðkomandi vigtunaraðila tilkynnt um ákvörðun Fiskistofu og er honum jafnframt skylt að greiða allan kostnað við slíkt eftirlit, þar með talinn launakostnað eftirlitsmanna.

               

Frumvarp um stjórn fiskveiða ATHUGASEMDIR við 26. og 31. grein

VII. KAFLI

Almenn ákvæði um meðferð aflaheimilda.

26. gr.    Tegundatilfærsla og flutningur aflamarks milli fiskveiðiára.

    Heimilt er að veiða umfram aflamark í einstökum botnfisktegundum, enda skerðist aflamark annarra botnfisktegunda hlutfallslega í samræmi við verðmætahlutföll (þorskígildisstuðul) einstakra tegunda, sbr. 37. gr. Heimild þessi takmarkast við 5% af heildarverðmæti botnfiskaflamarks en umframafli í hverri botnfisktegund má þó ekki vera meiri en sem nemur 1,5% af heildarverðmæti botnfiskaflamarks. Tilfærsla úr einstakri botnfisktegund getur þó aldrei orðið meiri en 30% af aflamarki skips í viðkomandi tegund. Heimild þessarar málsgreinar nær þó ekki til veiða umfram aflamark í þorski. Ráðherra er heimilt í reglugerð að ákveða að takmörkun á heimild skv. 2. málsl. skuli í ákveðnum fisktegundum miðast við hærri viðmiðun en 1,5% af heildaraflaverðmæti botnfiskaflamarks.

Engar forsendur eru fyrir því að tengja nein ákvæði þessara laga við VERÐMÆTI afla. Lögin fjalla eingöngu verndun og nýtingu fiskistofna og sjálfbæra nýtingu þeirra. Öllum aflaheimildum er úthlutað í magntölum og stjórnunin og þessi lög snúast  um takmörkun á því MAGNI sem veitt er, en hvergi markmiðum laganna minnst á verðmæti afla.  Enda væri það fullkomlega óeðlilegt og ósamrýmanlegt jafnræðisreglu stjórnarskrár, að binda stjórnunarþætti við verðmæti afla í stað magns.

    Hafi aflamark verið flutt milli skipa skv. 15. gr. flyst heimild til breytinga skv. 1. mgr. frá skipi sem flutt er af til þess skips sem flutt er til.

    Heimilt er að flytja allt að 15% af aflamarki hverrar botnfisktegundar og aflamarki úthafsrækju, humars og síldar, 10% af aflamarki hörpudisks og 5% af aflamarki innfjarðarrækju frá einu fiskveiðiári yfir á það næsta. Ráðherra getur, að fenginni umsögn Hafrannsóknastofnunarinnar, hækkað fyrrgreint hlutfall aflamarks í einstökum tegundum telji hann slíkt stuðla að betri nýtingu tegundarinnar.

    Þá er heimilt að veiða 5% umfram aflamark hverrar botnfisktegundar, síldar, úthafsrækju og humars og 3% umfram aflamark innfjarðarrækju og hörpudisks, enda dregst sá umframafli frá við úthlutun aflamarks næsta fiskveiðiárs á eftir.

    Beita skal skerðingarákvæðum 1. mgr. áður en heimild 3. mgr. er nýtt. Heimild 4. mgr. rýmkar ekki heimildir til breytinga milli fisktegunda skv. 1. mgr.

VIII. KAFLI

Hámarkshlutdeild, yfirráð og tengdir aðilar.

31. gr.   Hámark aflahlutdeildar eins aðila.

    Þrátt fyrir ákvæði IV. kafla má samanlögð aflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra aðila, einstaklinga eða lögaðila, eða í eigu tengdra aðila, aldrei nema hærra hlutfalli af heildaraflahlutdeild eftirtalinna tegunda en hér segir:

 

Tegund	Hámarksaflahlutdeild
Þorskur	12%
Ýsa	20%
Ufsi	20%
Karfi	35%
Grálúða	20%
Síld	20%
Loðna	20%
Úthafsrækja	20%

Nemi heildar(verðmæti) aflamarks annarra tegunda en að framan greinir, sem hefur verið ráðstafað í aflahlutdeildir, við upphaf fiskveiðiárs hærra hlutfalli en 2% af heildar(verðmæti) aflamarks allra tegunda sem sæta ákvörðun um leyfðan heildarafla má samanlögð aflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra aðila, einstaklinga eða lögaðila, eða í eigu tengdra aðila, aldrei nema hærra hlutfalli af heildaraflahlutdeild viðkomandi tegunda en 20%. Skal ráðherra við upphaf fiskveiðiárs tilgreina í reglugerð þær tegundir sem um er að ræða. Við mat á heildarverðmæti aflamarks skal (annars vegar) miða við (verðmætahlutföll einstakra tegunda á viðkomandi fiskveiðiári eða veiðitímabili, sbr. 37. gr., og hins vegar) úthlutað aflamark einstakra tegunda á tímabilinu. Þó skal samanlögð krókaaflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra aðila, einstaklinga eða lögaðila, eða í eigu tengdra aðila, ekki nema hærra hlutfalli en 4% af þorski og 5% af ýsu miðað við heildarkrókaaflahlutdeild í hvorri tegund.

    Þá má samanlögð aflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra aðila, einstaklinga eða lögaðila, eða í eigu tengdra aðila, ekki nema meira en 12% af heildar(verðmæti) aflahlutdeildar allra tegunda sem sæta ákvörðun um leyfðan heildarafla samkvæmt lögum þessum eða meira en 5% af heildar(verðmæti) krókaaflahlutdeildar. Við mat á heildar(verðmæti) aflahlutdeildar skal (annars vegar) miða við (verðmætahlutföll einstakra tegunda á viðkomandi fiskveiðiári eða veiðitímabili, sbr. 23. gr., og hins vegar) úthlutað aflamark einstakra tegunda á tímabilinu.

    Til aflahlutdeildar fiskiskipa í eigu einstakra aðila skv. 1. og 2. mgr. telst einnig aflahlutdeild fiskiskipa sem aðilar hafa haft á kaupleigu eða leigu í sex mánuði eða lengur.

    Tengdir aðilar teljast:

    1.     Aðilar þar sem annar aðilinn, einstaklingur eða lögaðili, á beint eða óbeint meiri hluta hlutafjár eða stofnfjár í hinum aðilanum eða fer með meiri hluta atkvæðisréttar. Fyrrnefndi aðilinn telst móðurfyrirtæki en hinn síðarnefndi dótturfyrirtæki.

    2.     Aðilar þar sem annar aðilinn, einstaklingur eða lögaðili, hefur með öðrum hætti en greinir í 1. tölul. raunveruleg yfirráð yfir hinum. Fyrrnefndi aðilinn telst móðurfyrirtæki en hinn síðarnefndi dótturfyrirtæki.

    3.     Lögaðilar þar sem svo háttar til að sami aðili eða sömu aðilar, einstaklingar eða lögaðilar, eða tengdir aðilar skv. 1. eða 2. tölul., eiga meiri hluta hlutafjár, stofnfjár eða atkvæðisréttar í báðum eða öllum lögaðilunum enda nemi eignarhlutur hvers þeirra um sig a.m.k. 10% af hlutafé, stofnfé eða atkvæðafjölda í viðkomandi lögaðilum. Sama á við ef aðili eða aðilar, einstaklingar eða lögaðilar, eða tengdir aðilar skv. 1. eða 2. tölul., sem eiga meiri hluta hlutafjár, stofnfjár eða atkvæðisréttar í lögaðila og hver um sig á a.m.k. 10% hlutafjár, stofnfjár eða atkvæðisréttar í lögaðilanum, eiga ásamt viðkomandi lögaðila meiri hluta hlutafjár, stofnfjár eða atkvæðisréttar í öðrum lögaðila. Til eignarhluta og atkvæðisréttar einstaklinga í lögaðilum skv. 1.–3. tölul. telst jafnframt eignarhluti og atkvæðisréttur maka og skyldmenna í beinan legg.

 

 

            

Frumvarp um stjórn fiskveiða ATHUGASEMDIR við 15. og 17. grein

15. gr.   Flutningur aflamarks.

    Þegar fiskiskipi hefur verið úthlutað aflamarki skal Fiskistofa leyfa flutning þess á annað fiskiskip ef einu eftirtalinna skilyrða er fullnægt:

    1.     Skipin eru í eigu og rekstri sama aðila, einstaklings eða lögaðila.

    2.     Um er að ræða jöfn skipti milli aðila miðað við meðaltalsviðskiptaverð síðastliðins hálfs mánaðar viðkomandi tegunda á kvótaþingi Fiskistofu. Liggi ekki fyrir meðaltalsviðskiptaverð síðastliðins hálfs mánaðar á annarri eða báðum tegundunum sem skipt er á, skal miðað við jöfn skipti í þorskígildiskílóum talið.

Hér er enn eitt dæmið um að höfundar þessa frumvarpstexta virðast ekki skilja hvað felst í hugtakinu ævarandi eign íslensku þjóðarinnar. Þessir aðilar þrástagast á söluþáttum þó sala sé algjörlega óheimil. Af því leiðir að óheimilt verður að teljast að miða í lagatextanum við meðalviðskiptaverð, þegar sala er algjörlega óheimil samkvæmt markmiðum 1. gr. laganna. Yfirstrikaði textinn verður því að falla út.

    3.     Þegar Fiskistofa hefur veitt heimild skv. 2. mgr. 17. gr.

Eins og á eftir kemur fram, þá er 17. greinin algjörlega ólögleg og í alla staði óeðlileg.

    Þegar fiskiskipi hefur verið úthlutað aflamarki skal Fiskistofa leyfa sölu þess á kvótaþingi, ef öðru eftirtalinna skilyrða er fullnægt:

Eins og að framan hefur verið getið, þá er Fiskistofu ALGJÖRLEGA ÓHEIMILT að leyfa SÖLU aflamarks þar sem aflamarkið er ævarandi eign íslensku þjóðarinnar.

    1.     Aflamarkið nemur minna en 5% úthlutaðs aflamarks til skipsins í upphafi fiskveiðiárs.

    2.     Aflamark nemur eigi meira en þriðjungi þess aflamarks sem skip hefur nýtt á hverjum tíma í þorskígildum talið. Heimilt er að víkja frá þessu vegna varanlegra breytinga á skipakosti útgerða eða þegar skip hverfur úr rekstri um lengri tíma vegna alvarlegra bilana eða sjótjóns.

    Þrátt fyrir ákvæði 1. og 2. mgr. er flutningur aflamarks á fiskiskip óheimill ef eitt af eftirtöldu á við:

    1.     Fiskiskip sem flutt er til hefur ekki almennt veiðileyfi.

    2.     Ekki liggur fyrir staðfesting Verðlagsstofu skiptaverðs um að í gildi sé samningur útgerðar og áhafnar um fiskverð til viðmiðunar hlutaskiptum. Þetta gildir ekki um flutning aflamarks til báta sem eingöngu stunda frístundaveiðar.

    3.     Aflaheimildir skips sem flytja skal til verða bersýnilega umfram veiðigetu þess.

    Frestur til að óska eftir flutningi aflamarks rennur út 15 dögum eftir að fiskveiðiári eða veiðitímabili lýkur.

    Ráðherra er heimilt að veita undanþágu frá takmörkunum þessarar greinar á flutningi aflamarks við lok fiskveiðiárs eða veiðitímabils ef sýnt þykir að verulegt aflamark nýtist ekki með öðrum hætti.

 

 

 

V. KAFLI    Kvótaþing.

17. gr.   Kvótaþing.

    Fiskistofa starfrækir markað fyrir aflamark, kvótaþing, sem skal:

Hér verður strax að taka fram að fullkomlega er ólöglegt að setja skyldurá sjávarútvegráðuneyti að það reki stofnun eins og Kvótaþing, sem ætlað er að stunda viðskipti sem ekki eru heimil samkvæmt núgildandi lögum og geta ekki orðið heimil samkvæmt þeim lögum sem kæmu frá þessu frumvarpi, þar sem eitt mikilvægasta markmið laganna er að aflahlutdeild (aflaheimildir) verði ævarandi eign íslensku þjóðarinnar.

Samtímis lögunum um stjórn fiskveiða, sem sett voru 1990, voru sett lög um Kvótaþing. Sá sem hér ritar athugasemdir gerði athugasemdir við þá starfsemi, þar sem engar lagaheimildir voru til að selja þá vöru sem Kvótaþing átti að höndla með, þ. e. aflaheimildir á Íslandsmiðum. Gagnrýni minni var ekkeret sinnt, fyrr en ég kærði starfsemina formlega, en þá var Kvótaþing lagt niður með hraði (á einni viku) og þegar í stað þurrkað út úr lagasafni Alþingis og var því eins og Kvótaþing hefði aldrei verið til.

Þar sem lagaheimildir eru ekki til staðar nú, til sölu aflaheimilda, og slíkar heimildir geta ekki orðið til miðað við þetta frumvarp, er ljóst að 17. gr. þessa frumvarps verður að þurrkast úr í heilu lagi.

    a.     vera vettvangur viðskipta með aflamark,

    b.     annast greiðslumiðlun milli kaupenda og seljenda aflamarks,

    c.     safna og miðla upplýsingum um viðskipti með aflamark.

    Þegar um er að ræða framsal aflamarks í tegund þar sem viðskipti eru svo lítil að ekki eru forsendur til myndunar markaðsverðs á tilboðsmarkaði getur Fiskistofa veitt undanþágu frá viðskiptaskyldu á kvótaþingi.

    Fiskistofa skal daglega birta aðgengilegar upplýsingar um framsal krókaaflamarks og aflamarks, þar á meðal um magn eftir tegundum, auk upplýsinga um verð, eftir því sem við á. Fiskistofa skal jafnframt birta aðgengilegar upplýsingar um meðaltalsviðskiptaverð einstakra tegunda á kvótaþingi síðastliðins hálfs mánaðar.

    Gjald fyrir kostnaði Fiskistofu af rekstri kvótaþings skal ákveðið af ráðherra. Gjaldið skal greitt fyrir fram eða samhliða flutningi aflamarks. Hæð gjaldsins skal að hámarki standa undir kostnaði Fiskistofu af rekstri kvótaþings.

    Komi í ljós að aðili, einstaklingur eða lögaðili, hafi selt á kvótaþingi aflamark sem ekki var heimilt að ráðstafa skal útgerð þess skips sem aflamark var flutt af bæta það tjón sem slík sala hefur valdið. Enn fremur er heimilt að útiloka slíkan aðila frá frekari viðskiptum á kvótaþingi nema hann flytji fyrir fram aflamark frá skipi sínu og setji viðbótartryggingar sem nægilegar eru að mati Fiskistofu.

    Óheimilt er einstaklingum eða lögaðilum að taka þátt í, stuðla að eða hvetja til viðskipta með aflamark eða annarra aðgerða í því skyni að gefa ranga mynd af umfangi viðskipta með aflamark í tilteknum tegundum eða hafa óeðlileg áhrif á verðmyndun þess.

    Ráðherra er heimilt að setja reglugerð um viðskipti með aflmark, m.a. um tilgreiningu upplýsinga um magn og verð á aflamarki, hámarksmagn sem hver aðili getur boðið í og um skiptingu milli tímabila. Þar er einnig heimilt að kveða á um fjármál, tryggingar, gerð, skráningu og meðferð sölu- og kauptilboða, lágmarksverð, skráningu og frágang viðskipta, greiðslumiðlun og meðferð upplýsinga.

           

Frumvarp um stjórn fiskveiða ATHUGASEMDIR við 11. til 13. grein

IV. KAFLI Flokkur 1: Aflahlutdeildir og krókaaflahlutdeildir.

11. gr.    Leyfi til að nýta aflahlutdeild.

    Til og með 1. ágúst 2012 býðst eigendum þeirra skipa sem þá ráða yfir aflahlutdeild að staðfesta hjá Fiskistofu, með undirritun eða öðrum fullgildum hætti, að gangast undir leyfi til að nýta aflahlutdeild til 20 ára frá upphafi fiskveiðiársins 2012/2013 að telja. Tefjist veiting leyfis umfram frest þennan af ástæðum sem ekki varða stjórnvöld er viðkomandi aðila óheimilt að nýta aflamark frá upphafi fiskveiðiársins 2012/2013. Aflaheimildum hans verður ráðstafað til flokks 2 hinn 1. desember 2012 hafi hann á þeim tíma ekki gengist undir leyfið.

Það eru engin lög til um aflahlutdeild.  Þess vegna getur ekki verið fyrir hendi lögleg aflahlutdeil þann 1. ágúst 2012.  Ekki er heldur í þessu frumvarpi nein lagagrein sem lýsir hvernig aflahlutdeild verður til, hvaða rétt hún skapar o.s.frv. Eins og fram kom hér að framan, er gert ráð fyrir því að ráherra þurfi að flytja lagafrumvarp til að hægt verði að mynda aflahlutdeild í nýjum kvótategundum. Þá hlýtur það sama að þurfa að gilda um þær fiskitegundir sem þegar hafa verið kvótasettar. Það hlýtur að þurfa lög sem segi fyrir um hvernig útgerðir ávinni sér aflahlutdeild í þessum tegundum. Slík lög eru ekki til í dag, þess vegna eru ENGAR GILDAR AFLAHLUTDEILDIR TIL.

20 ára lokaður samningur, án riftunarheimilda getur ekki komið til greina. Það getur ekki staðist neinar lagaforsendur að hægt sé að gera slíkt samkomulag um bindi 20 löggjafarþing gagnvart óhagkvæmri útgerð, sem mundi litlum eða egnum greiðslum skila til ríkisins, færi jafnvel illa með aflann svo lægra verð fengist fyrir afurðir og margt fleira mætti telja til. Þetta er svo vanhugsað glapræði að það virðist engin þekking á þjóðfélagshagsmunum vera í þessum áformum.

    Fiskistofa gefur út nýtingarleyfi. Leyfi til að nýta aflahlutdeild felur í sér ígildi samkomulags milli ríkisins og handhafa leyfis um handhöfn þeirra hlutdeilda sem leyfinu fylgja til afmarkaðs tíma. Leyfishafi viðurkennir að honum er veittur aðgangur að sameiginlegri og ævarandi eign þjóðarinnar, honum er skylt að fara að lögum á sviði fiskveiðistjórnar og ber að greiða gjald fyrir nýtingarheimild sína. Bæði leyfishafi og íslenska ríkið skuldbinda sig til að viðhalda og varðveita nytjastofnana sem leyfið er byggt á. Með nýtingarleyfinu skal fylgja skrá um aflahlutdeildir skipsins. Framsal leyfisins er ekki heimilt, hvorki að hluta né heild.

    Tilkynni ráðherra ekki að annað sé fyrirhugað framlengist nýtingarleyfi um eitt ár í senn, og ár frá ári, þannig að 15 ár verði jafnan eftir af gildistíma þess. Tilkynningu um fyrirhugaðar grundvallarbreytingar eða brottfall nýtingarleyfis er fyrst heimilt að gefa út þegar fimm ár eru liðin af tímalengd leyfis skv. 1. mgr. Ráðherra skal, áður en slík tilkynning er gefin út, leita samþykkis Alþingis í formi þingsályktunartillögu. Nýtingarleyfi fellur niður sé engin aflahlutdeild bundin því.

Þessi málsgrein verður að falla burt eins og hún leggur sig.  Engin leið er fyrir Alþingi að fallast á 15 ára uppsagnarákvæði nýtingarréttar sem ekki er bundinn formlegum samningi með skýrum skyldum handhafa nýtingarréttar og ákvæðum um riftun samnings eða sviptingu nýtingarleyfis.

Telja verður afar óljóst hvort Alþingi hafi í raun heimild til að  binda hendur  Alþingi framtíðarinnar með þeim hætti sem hér er áformað.

    Allir þeir sem eiga fiskiskip sem hefur almennt veiðileyfi og flytja á það aflahlutdeild eiga rétt á útgáfu nýtingarleyfis með sömu takmörkunum um gildistíma og skilyrðum sem gilda um upphafleg nýtingarleyfi, sbr. 1.–3. mgr. Þannig skal upphafleg tímalengd nýrra leyfa miðast við 1. ágúst 2012.

 

12. gr.   Framsal aflahlutdeilda.

    Fiskistofa skal leyfa flutning aflahlutdeilda milli fiskiskipa, ef eftirtalin skilyrði eru uppfyllt:

    1.     Flutningur aflahlutdeildar leiðir ekki til þess að aflaheimildir þess skips sem flutt er til verði bersýnilega umfram veiðigetu þess.

    2.     Fullnægjandi upplýsingar um kaupverð aflahlutdeildar fylgja.

Þetta er athyglivert. Þarna er allt í einu talað um kaupverð aflahlutdeildar, en engar heimildir eða lög hafa verið samþykkt sem heimili SÖLU AFLAHLUTDEILDAR, AFLAMARKS EÐA KVÓTA. Í 1. gr. frumvarpsins, Markmiðum laganna, er sagt að Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameiginleg og ævarandi eign íslensku þjóðarinnar.  Að leyfishafi óriftanlegs nýtingaréttar til 20 ára, geti SELT aflahlutdeild eða aflamark er beinlíns brot á grundvallarmarkmiðum laganna um ævarandi eign íslensku þjóðarinnar á aflaheimildunum.

    3.     Skip sem flutt er til hefur almennt veiðileyfi.

    4.     Framsal fellur ekki undir takmörkun skv. 13. gr.

    Þegar aðilaskipti verða að fiskiskipi, eða aflahlutdeild er flutt milli fiskiskipa skv. 1. mgr., skal Fiskistofa skerða aflahlutdeild fiskiskipsins, eða þá aflahlutdeild sem er framseld, um 3% og ráðstafa í flokk 2. Til aðilaskipta teljast kaup og sala, sameining og yfirtaka. Þetta gildir ekki um flutning aflahlutdeilda milli skipa í eigu eins og sama aðila, einstaklings eða lögaðila

    Hámark á framsali aflahlutdeildar einstakra tegunda af skipi skal vera hlutfall heildaraflamarks í viðkomandi tegund eins og því var úthlutað fiskveiðiárið 2011/2012 og heildaraflamarks í tegund á því ári sem framsal fer fram. Hlutfall þetta skal margfalda með aflahlutdeild skipsins í viðkomandi tegund og útkoman segir til um hve stóran hluta af aflahlutdeildinni er heimilt að framselja. Ráðherra setur nánari reglur um framkvæmd þessa ákvæðis.

    Heimild til framsals aflahlutdeilda samkvæmt þessari grein fellur niður við upphaf fiskveiðiársins 2032, án tillits til framlengingar leyfa skv. 3. mgr. 11. gr. og útgáfu nýrra leyfa skv. 4. mgr. 11. gr.

 

13. gr.  Forgangsréttur að aflahlutdeildum.

    Fiskistofa skal tilkynna ráðherra ef ætla má að samanlögð framsöl eða önnur ráðstöfun aflahlutdeilda, þ. m. t. flutningur skipa, fari yfir 20% aflaheimilda í þorskígildum talið frá viðkomandi byggðarlagi eða sveitarfélagi samkvæmt skráðri úthlutun hlutdeilda fyrir fiskveiðiárið 2012/2013.

Þarna virðast höfundar frumvarpsins gleyma því að aflahlutdeild eða úthlutun aflamarks er bundin undirrituðum samning milli rétthafa nýtingar og ríkisins og sá samningur hefur 15 ára uppsagnarákvæði og verður því ekki breytt á þeim tímaf Fyrst ríkið er bundið samningnum í 15 ár, er óhjákvæmilegt að gagnaðilinn sé það líka.  Þetta er greinilega allt afar mikið vanhugsað. Heppilegast væri að þetta frumvarp væri dregið til baka, þar sem öll gerð þess er afar óvandaður lagatexti og greinilega án þekkingar á málefninu; meira að segja þeim þáttum sem tiltekin eru í texta frumvarpsins.

    Ráðherra er heimilt, innan fjögurra vikna frá tilkynningu, að neyta forgangsréttar að aflahlutdeildunum ef ætla má að ráðstöfun þeirra hafi umtalsverð neikvæð áhrif í atvinnu- eða byggðalegu tilliti sökum hlutfallslegs mikilvægis sjávarútvegs í viðkomandi sveitarfélagi eða byggðarlagi.

Þar sem um er að ræða samningsbundinn nýtingarrétt, getur tilfærsla á aflamarki eða aflahlutdeild ekki farið fram fyrr en gildandi samning hefur verið sagt upp og gerður hefur verið nýr samningur við nýjan rétthafa nýtingar.

    Endurgjald íslenska ríkisins fyrir aflahlutdeildirnar skal miðast við umsamið söluverð þeirra. Ágreiningi um skilmála og samningsverð er unnt að vísa til gerðardóms sem skipaður skal samkvæmt lögum nr. 53/1989, um samningsbundna gerðardóma.

Enn og aftur kemur að því sama að engin lög eru til sem heimila sölu aflaheimilda í neinu formi, enda ófrávíkjanleg markmið laganna að aflaheimildir á Íslandsmiðum skuli vera ævarandi eign íslensku þjóðarinnar.

Þessi málsgrein verður því að falla niður.

    Ráðherra skal ráðstafa aflahlutdeildum, sem hann innleysir á grundvelli forgangsréttar, innan viðkomandi byggðarlags, sveitarfélags eða landshluta samkvæmt skilgreiningu Hagstofu Íslands. Skal ráðherra auglýsa hlutdeildina til sölu í viðkomandi landshluta. Eigendur skipa í byggðarlagi skulu hafa forgang að umræddum aflaheimildum, síðan eigendur skipa í sveitarfélagi og loks eigendur skipa í landshlutanum.

Eins og að framan er getið, gerir rétthafi nýtingarréttar bindandi samning við Fiskistofu um nýtingarrétt tiltekinnar aflahlutdeildar (aflamarks). Eins og að framan greinir er þessi samningur óuppsegjanlegur fyrstu 5 árin en eftir það með 15 ára uppsagnarfresti. Þar sem öll slík ákvæði eru ævinlega gagnkvæm í öllum samningum, er erfitt að sjá fyrir sér að ráðherra innleysi á grundvelli forgangsréttar, sem hvergi hefur sést ákvarðaður enn í lagatextanum.

 

           

Frumvarp um stjórn fiskveiða ATHUGASEMDIR við 6. til 9. grein

III. KAFLI     Veiðistjórn.

6. gr.     Veiðar að ósekju.

    Veiðar á þeim nytjastofnum sem ekki sæta takmörkun á leyfilegum heildarafla eru frjálsar öllum þeim skipum sem fá almennt veiðileyfi skv. 5. gr., með þeim takmörkunum sem leiðir af þessum lögum og öðrum lögum á sviði fiskveiðistjórnar.

Með hliðsjón af 75. gr. stjórnarskrár, þar sem segir að: “Öllum er frjálst að stunda þá atvinnu sem þeir kjósa”, er vandséð að heimilt sé að binda veiðar úr nytjastofnum sem ekki sæta takmörkunum, veiðileyfum eins og eðlilega þarf til að fá heimild til veiða úr takmörkuðum stofnum. Eðlilegra hefði verið að þarna stæði að veiðarnar væru frjálsar öllum skipum sem hefðu haffærisskírteini og hreinlætisvottorð.

7. gr.   Heildarafli.

    Ráðherra skal, að fengnum tillögum Hafrannsóknastofnunarinnar, ákveða með reglugerð heildarafla sem veiða má á ákveðnu fiskveiðiári, veiðitímabili eða vertíð úr einstökum nytjastofnum sem nauðsynlegt er talið að takmarka veiðar á. Ráðherra getur, að fengnum tillögum Hafrannsóknastofnunarinnar, ákveðið að fylgt sé langtímanýtingarstefnu fyrir einstakar tegundir til allt að fimm ára í senn.

Þessi síðasta setning fyrstu málsgreinar sýnir á áberandi hátt þekkingarleysi frumvarpssmiða á viðfangsefninu.  Grunnregla fiskveiðistjórnunar er langtímamarkmið um uppbyggingu fiskistofna eins og segir í Markmiðum frumvarpsins 1. gr. a. lið, en þar stendur að markmið laganna sé: “að stuðla að verndun og sjálfbærri nýtingu fiskistofna við Ísland,”.

 Í lögum sem hafa það að FYRSTA MARKMIÐI að vernda sjálfbæra nýtingu fiskistofna, telst fimm ára regla SKAMMTÍMAHUGSUN.  Síðasta setning 1. mgr. 7. gr. verður því að falla burt, því hún gengur þvert gegn höfuðmarkmiðum laganna.

    Heildarafli botnfisktegunda fyrir komandi fiskveiðiár skal ákveðinn fyrir 1. ágúst ár hvert. Heildarafli annarra nytjastofna skal ákveðinn með hæfilegum fyrirvara fyrir upphaf viðkomandi veiðitímabils. Ráðherra er heimilt innan fiskveiðiárs eða veiðitímabils að auka eða minnka heildarafla samkvæmt þessari grein.

    Áætlaður afli erlendra skipa reiknast til heildarafla og skal dragast frá fyrir úthlutun skv. 8. gr. Eftirtalinn afli reiknast ekki til heildarafla:

    1.     Veiðar í rannsóknarskyni á vegum Hafrannsóknastofnunarinnar, sem og annarra rannsóknastofnana.

    2.     Veiðar í fræðsluskyni, enda séu veiðarnar óverulegar og aflinn ekki fénýttur.

    3.     Afli sem reiknast ekki til aflamarks sbr. 25. gr.

 

8. gr.   Úthlutun samkvæmt aflahlutdeildum.

    Hafi nytjastofni, sem veiðar eru takmarkaðar úr skv. 7. gr., verið ráðstafað í aflahlutdeildir, skal ráðherra með reglugerð skipta heildaraflamarki hvers fiskveiðiárs í stofninum í flokka sem hér segir:

    1.     Flokkur 1: Samkvæmt aflahlutdeildum og krókaaflahlutdeildum, sbr. IV. kafla.

    2.     Flokkur 2: Samkvæmt annarri aflahlutdeild, sbr. VI. kafla.

Hér er enn á ferðinni ákvæði sem ekki eiga sér neina fótfestu í þessum lagatexta, en það eru hugtökin aflahlutdeild og krókaaflahlutdeild. Að framan er rakið að engin lagaregla er sett um þessi hugtök í þessum lagatexta og ekki vísað til þess að þessi hugtök séu samkvæmt einhverjum öðrum lögum.  Þó í texta 8. gr. sé vísað til IV og VI kafla þessara laga, en í þeim köflum eru engar nauðsynlegar reglur um þessi hugtök, reglur líkt og að framan er rakið.

    Verði ákveðinn heildarafli þorsks fyrir fiskveiðiár, sbr. 1. mgr., sem nemur meira en 202.000 lestum, fyrir ýsu sem nemur meira en 66.000 lestum, fyrir ufsa sem nemur meira en 50.000 lestum eða fyrir steinbít sem nemur meira en 14.000 lestum skulu 60% þess aflamarks sem umfram er í hverri tegund renna til flokks 1 og 40% til flokks 2.

 Þessi 2. mgr. 8.gr. er alveg hræðilega klúðurslega orðuð og mjög erfitt að skilja hver meiningin á að vera. En líklega er meiningin sú sem sett er fram hér fyrir neðan.

Verði ákveðið að heildarafli fyrir fiskveiðiár, sbr. 1. mgr., nemi meira en 202.000 lestum þorsks, 66.000 lestum ýsu, 50.000 lestum ufsa og 14.000 lestum steinbít, skulu 60% þess aflamarks sem umfram er í hverri tegund, renna til flokks 1 og 40% til flokks 2.

 

9. gr.   Nytjastofnar utan aflahlutdeilda.

    Hafi nytjastofni, sem takmarka þarf veiðar úr skv. 7. gr., ekki verið ráðstafað í aflahlutdeildir skv. 8. gr., er ráðherra heimilt með reglugerð að stjórna veiðum á stofninum, með ákvörðun um leyfilegan heildarafla, eða árlegri úthlutun tiltekins magns, til einstakra skipa eða skipaflokka á grundvelli stærðar eða gerðar skips, veiðiaðferða, búnaðar, svæða, heimahafnar skips og útbreiðslu stofna. Reglur um stjórn veiðanna skulu tryggja að afli verði innan áætlaðs heildarafla.

    Þegar veiðireynsla hefur myndast í stöðugu umhverfi og að öðrum efnislegum forsendum uppfylltum flytur ráðherra frumvarp til laga um úthlutun aflahlutdeilda í viðkomandi nytjastofni. Tekið skal mið af veiðireynslu, bæði fyrir og eftir gildistöku laga þessara, réttmætum hagsmunum þeirra sem hófu veiðar, verðmætamyndun og heildarmarkmiðum laganna.

Þarna er góður punktur. Um nýjar kvótategundir flytur ráðherra frumvarp til laga um úthlutun aflahlutdeilda. Hvers vegna þarf þá ekki líka að flytja frumvarp til laga um aflahlutdeildir þeirra tegunda sem nú þegar hafa verið kvótasettar? OG, á hvaða lagaheimildum eru núverandi aflahlutdeildir byggðar? Lagaheimildir sem lýsa því hvernig útgerð ávinnur sér hlutdeildarrétt, hvernig honum er við haldið og hvernig hann flyst milli úthlutunarára o.s.frv.

          

Frumvarp um stjórn fiskveiða ATHUGASEMDIR við 4. grein

4. gr.   Orðskýringar.

    Merking orða er í lögum þessum sem hér segir:

    1.     Aflaheimild: Safnheiti yfir heimildir til veiða, bæði varanlegar og tímabundnar heimildir. Hugtakið nær m.a. yfir aflahlutdeild/krókaaflahlutdeild og aflamark/krókaaflamark.

    2.     Aflahlutdeild: Hlutdeild í leyfðum heildarafla í nytjastofni.

Þarna eru hugtök á ferð sem ekki eiga sér neinar skýringar í þessum lögum.  Hér er átt við orðin “varanlegar” heimildir. Ekkert í lögunum skýrir hvað þarna er átt við, enda stangast þetta orð á við meginreglu þessara laga, sem er tímabundinn nýtingaréttur samkvæmt samningi. Engin leið er því að um geti verið að ræða “varanlegar” aflaheimildir.

Annað hugtak er þarna á ferð en það er hugtakið “aflahlutdeild/krókaaflahlutdeild”  Engin útlistun er í frumvarpinu um það hvernig þessi hlutdeild er reiknuð út, hvernig aðilar ávinna sér hlutdeild, hvernig henni sé við haldið eða til hve langs tíma slíkm hlutdeild er veitt. Rétt er að benda á að samkvæmt frumvarpinu er gert ráð fyrir að nú verði aflaheimildum úthlutað til lengri tíma en áður var, þegar einungis var úthlutað til eins árs í senn.

Ekki verður hægt að styðjast við meint hugtak úr fyrri lögum um aflahlutdeild því ákvæðið í 2. mgr. 8. gr. laga nr. 116/2006 er algjörlega ófullnægjandi. Þar segir eftirfarandi: 

“Veiðiheimildum á þeim tegundum, sem heildarafli er takmarkaður af, skal úthlutað til einstakra skipa. Skal hverju skipi úthlutað tiltekinni hlutdeild af leyfðum heildarafla tegundarinnar. Nefnist það aflahlutdeild skips og helst hún óbreytt milli ára.”

Eins og þarna má sjá eru engar reglur tilteknar um hvernig hlutdeild sé fundin ú tog engar skírskotanir til laga eða reglna um þau efni. Þá segir að þessi hlutdeild nefnist aflahlutdeild skips og helst hún óbreytt milli ára.   Eins og fyrr er getið, er úthlutun aflaheimilda samkvæmt lögum nr. 116/2006 einungis til eins árs í senn. Engar forsendur eru settar fram í þeim lögum fyrir því hvers vegna hlutdeild í eins árs úthlutun eigi að haldast óbreytt milli ára.

Eins og hér hefur verið dregið fram, vantar allar lögskýringar og lagafyrirmæli varðandi framangreind atriði.

 

3.     Aflamark: Heimild til að veiða tiltekið magn af afla mælt í kg innan fiskveiðiárs eða annars tímabils samkvæmt lögum þessum.

    4.     Deilistofn: Nytjastofn sem veiðist innan og utan íslenskrar fiskveiðilögsögu og Íslendingar deila eftir atvikum með öðrum þjóðum.

    5.     Fiskveiðiár: 12 mánaða tímabil, frá 1. september ár hvert til 31. ágúst næsta árs.

    6.     Fiskveiðilögsaga Íslands: Hafið og hafsbotninn frá stórstraumsfjöruborði að ytri mörkum efnahagslögsögu Íslands.

    7.     Heildaraflamark: Sá heildarafli, mælt í kg, sem ráðherra ákveður að heimilt sé að veiða á ákveðnu tímabili úr einstökum nytjastofnum.

    8.     Heildarafli: Óslægður afli upp úr sjó.

    9.     Krókaaflahlutdeild: Hlutdeild í leyfðum heildarafla í nytjastofni.

    10.     Krókaaflamark: Heimild báts, sem hefur leyfi til að veiða sem krókabátur, til að veiða tiltekið magn af afla mælt í kg.

    11.     Nytjastofn: Sjávardýr, svo og sjávargróður, sem nytjuð eru eða kunna að verða nytjuð.

    12.     Nýtingarleyfi: Tímabundið leyfi sem felur í sér handhöfn aflahlutdeildar.

    13.     Þorskígildi: Árlega reiknaður stuðull sem lýsir verðmæti 1 kg af tiltekinni tegund sem hlutfalli af verðmæti 1 kg af þorski.

 

 

Frumvarp um stjórn fiskveiða 2. grein

2. gr.   Stjórnvöld.

    Ráðherra fer með yfirstjórn mála samkvæmt lögum þessum.

Athyglisverð setning í ljósi þess að í Stjórnarskrá og lögum um stjórnarráð Íslands eru afar skír ákvæði um að valdssvið ráðherra æðsta vald yfir sínum málaflokki.  Í 15. gr. stjórnarskrár segir eftirfarandi:

"15. gr. Forsetinn skipar ráðherra og veitir þeim lausn. Hann ákveður tölu þeirra og skiptir störfum með þeim."   

Í lögum um stjórnarráð Íslands nr. 115/2011 segir svo í II kafla,  

"Um skipun ráðherra og verkaskiptingu á milli þeirra."

 Þar segir svo í 1. og 2. málsgr. 4. gr. laganna:

"4. gr. Stjórnarmálefni ber undir ráðuneyti eftir ákvæðum forsetaúrskurðar, sbr. 15. gr. stjórnarskrárinnar, sem kveðinn er upp samkvæmt tillögu forsætisráðherra.

 Við skiptingu stjórnarmálefna á milli ráðuneyta skv. 1. mgr. skal þess jafnan gætt, að teknu tilliti til skiptingar Stjórnarráðsins í ráðuneyti skv. 2. gr., að eðlislík stjórnarmálefni heyri undir sama ráðuneyti."

Í 2. gr. segir svo um skiptingu í ráðuneyti:

"2. gr. Stjórnarráð Íslands skiptist í ráðuneyti. Ráðuneyti eru skrifstofur ráðherra og æðstu stjórnvöld framkvæmdarvaldsins hvert á sínu málefnasviði. Ákveða skal fjölda ráðuneyta og heiti þeirra með forsetaúrskurði, sbr. 15. gr. stjórnarskrárinnar, samkvæmt tillögu forsætisráðherra. Tillagan skal lögð fyrir Alþingi í formi þingsályktunartillögu sem komi þegar til umræðu og afgreiðslu áður en forsetaúrskurður er gefinn út.

 Stjórnarráð Íslands hefur aðsetur í Reykjavík."

 Eins og þarna liggur ljóst fyrir ER sjávarútvegsráðherra æðsta stjórnvald í þeim málaflokki. Hins vegar gæti þarna verið tilraun til að lauma inn ákvæði sem gæti valdið togstreitu eða deilum.  Eins og sést á fyrstu setningu 2. gr. segir að:   Ráðherra fer með yfirstjórn mála samkvæmt lögum þessum.  Þar sem einungis er sagt RÁÐHERRA, en ekki sjávarútvegsráðherra. Gæti þarna verið á ferð tilraun til að sniðganga stjórnskipan, með því að taka málaflokkinn af sjávarútvegsráðherra og setja annan ráðherra yfir tiltekin mál, líkt og reynt var við Jón Bjarnason á síðasta hausti. Þar sem lögin segja einungis RÁÐHERRA, gæti slík sniðganga verið reynd aftur í skjóli þessa orðalags.

Í 2. mgr.  2. greinar segir svo:

Fiskistofa annast eftirlit samkvæmt lögum þessum og daglega stjórnsýslu.

Eftir orðanna hljóðan annast Fiskistofa eftirlit samkvæmt lögum þessum, en síðan er engin skýring á því eftir hverju hin daglega stjórnsýsla á að fara. Ég hefði kosið að orða þessa setningu á eftirfarandi hátt:

Fiskistofa annast eftirlit og daglega stjórnsýslu samkvæmt lögum þessum.

3. málsgr. 2. gr. frumvarpsins er eftirfarandi:

"Hafrannsóknastofnunin er til ráðgjafar við framkvæmd laga þessara samkvæmt lögum um rannsóknir í þágu atvinnuveganna."

Þetta vita allir sem til þekkja að þetta er ekki rétt. Hafrannsóknarstofnun er ekki til ráðgjafar um framkvæmd laganna.   Hafrannsóknarstofnun framkvæmir þær rannsóknir sem ákvörðun ráðherrans um heildarafla er byggð á. Eftir að ráðherra hefur tekið ákvörðun um heildarafla, hefur Hafró engin afskipti af framkvæmdinni. Sú ábyrgð hvílir á Fiskistofu, eins og fram kemur hér að framan.  Ég mundi því gera tillögu um að 3. mgr. 2. gr. orðist svo:

Samkvæmt lögum um rannsóknir í þágu atvinnuveganna, annast Hafrannsóknastofnun allar rannsóknir sem ákvörðun ráðherra um heildarafla er byggð á. Við framkvæmd laga þessara er Hafrannsóknarstofnun einnig til ráðgjafar, í þeim atriðum er lúta að fiskifræðilegum þáttum.

             

Frumvarp um stjórn fiskveiða 1. grein

Því miður virðist þetta frumvarp vera samið af fólki sem hefur takmarkaða þekkingu á þáttaskilum í öllum þeim hreyfiöflum sem þarf að viðhalda til að af hljótist gott mannlíf í landinu. Þessa sér víða stað í frumvarpinu og slær mann strax í 1. gr. frumvarpsins.

Í 1. greininni er markmiðum laganna lýst í eftirfarandi bókstafa röðun:

    a.     að stuðla að verndun og sjálfbærri nýtingu fiskistofna við Ísland,

Eins og vænta mátti er grunnþema fyrri laga yfirfært í þetta frumvarp og er það vel. En næst kemur þetta:

    b.     að stuðla að farsælli samfélagsþróun með hagsmuni komandi kynslóða að leiðarljósi,

Þarna held ég að fólk hafi fallið í einhverja gamaldags kommúníska klisju í því skini að sveipa frumvarpið framtíðarljóma, til hagsbóta fyrir komandi kynslóðir. Þó binda megi miklar vonir við að fiskveiðar verði um langa framtíð mikilvægur undirstöðuþáttur farsældar í samfélagi okkar, vona ég svo sannarlega að farsæld framtíðar hvíli á mörgum gjaldeyrisskapandi atvinnugreinum, sem hver um sig verði reknar af hagkvæmni og arðsemi samfélaginu til handa í öllu meira mæli en peningalegri auðssöfnun hjá eigendunum sjálfum. Eins og fólk ætti að sjá er þessi liður víðs fjarri markmiðum um sjálfbæra og hagfelda nýtingu nytjastofna sjávar. Þriðji liðurinn í markmiðunum er eftirfarandi:

    c.     að treysta atvinnu og byggð í landinu,

Þetta er eiginlega eitt af mikilvægu markmiðum stjórnunar fiskveiða, því fiskvinnsla er yfirleitt mikilvægasta atvinnugrein sjávarbyggða í kringum landið. Næsti liður er eftirfarandi:

    d.     að hámarka þjóðhagslegan ávinning af sjávarauðlindinni og tryggja þjóðinni eðlilega auðlindarentu,

Þetta hefði átt að vera b. liður markmiða laganna, því næst á eftir sjálfbærri nýtingu er eðlilegt að komi þjóðhagslegur ávinningur af nýtingu auðlindarinnar. Hins vegar sýnist mér af því sem fram kemur í frumvarpinu að hugtakinu að: tryggja þjóðinni eðlilega auðlindarentu,  sé ekki fylgt eftir. Þess í stað virðist vera leitast við að tryggja útgerðum svokallaða auðlindarentu.  Í raun eru útgerðir við Ísland svo rekstrarlega misjafnar að aldrei verður hægt að setja jöfnunarákvæði í lög sem tryggja EÐLILEGT jafnvægi milli útgerða um afkomuþátt. Þess vegna verður ALDREI  hægt að reikna út eðlilega auðlindarentu, enda á útgerðin að taka afkomuhag sinn inn í gegnum góða meðferð afla og söluferli aflans til fiskvinnslunnar. Auðlindarenta til handa útgerðum er því sjónarslil og öfugþróun í því augnamiði að láta þjóðina taka á sig ábyrgð vegna óarðbærra útgerðarhátta, hvort sem um er að ræða óhentug skip eða of mikla skuldsetningu, miðað við heildarafla og afkomu útgerðarinnar. Síðasti flokkunarliður markmiðar er eftirfarandi:

e.     að sjávarútvegurinn sé arðsamur og búi við hagstætt og stöðugt rekstrarumhverfi.

Þennan e. lið hefði ég viljað fella inn í það sem ég vildi gera að b. lið með eftirfarandi hætti.

b.   ætíð verði leitað að hagfeldu rekstrarumhverfi fiskiskipa af hagstæðri rekstrarstærð, sem meginmarkmiði þess að laða fram hámarks þjóðhagslegan ávinning af sjávarauðlindinni, og tryggja þjóðinni þannig sem best búsetu og atvinnustig í sjávarbyggðum, ásamt eðlilegu afgjaldi af auðlindinni,

Lokamálsgrein 1. greinar er eftirfarandi:

Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameiginleg og ævarandi eign íslensku þjóðarinnar. Íslenska ríkið veitir tilskilin leyfi, fer með og ráðstafar hvers kyns heimildum til nýtingar. Slík veiting eða ráðstöfun myndar ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt forræði einstakra aðila yfir þeim.

Þarna er greinilega verið að setja inn orðaforða sem gefur tækifæri til hártogunar um meiningu laganna. Til að reyna að fyrirbyggja slíkt, hefði ég mælt með að síðasta málsgreinin væri eftirfarandi:

Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameiginleg og ævarandi eign íslensku þjóðarinnar. Íslenska ríkið veitir öll tilskilin veiðileyfi til nýtingar aflaheimilda samkvæmt þeim takmörkunum sem lög þess greina. Slíkt nýtingarleyfi aflaheimilda myndar ekki eignarrétt,  óafturkallanlegt forræði eða sjálfstæða ráðstöfun einstakra aðila yfir hinum úthlutuðu aflaheimildum.

Ég vek athygli á því,vegna þess sem síðar kemur í texta frumvarps þessa, að hvergi í markmiðum laganna er nefnd heimild til að selja aflaheimildir eða flækja ríkissjóð í aða bera hlutaábyrgð á rekstrarafkomu einstakra útgerða. Hafið athyglinar vakandi á þessum atriðum, og fleiri, þegar lengra kemur inn í frumvarpstextann.

Breytingar á stjórnkerfi fiskveiða ???

Fyrir áratug skirfaði ég bók um upphaf og framkvæmd fiskveiðistjórnunar hjá okkur. Líklega var bókin of nálægt sannleikanum til að bókaverslair vildu selja hana. Allar búðirnar sem ég sendi bókina endursendu hana.  Einn fiskvinnsluaðili (án útgerðar) vildi borga mér 150 eintök, sem ég ætti að dreifa á alla þingmenn og helstu ráðamenn í sjávarútvegi.  Ég dreifði bókunum en hann borgaði aldrei. 

Í kjölfar þess að nú er komið fram frumvarp til breytinga á fiskveiðistjórnun, hafa nokkrir haft samband við mig og óskað eftir að ég birti einhverjar glefsur úr þessari bók. Þar sem ég hef takmarkaðan tíma til að velja fyrir fólk, ákvað ég að setja innihald bókarinnar hérna á netið, svo fólk gæti bara valið sjálft hvað það vildi lesa af því sem þar er sagt um upphaf fiskveiðistjórnunar og fyrstu ár varanlegrar stjórnunar, eftir 1990.

 

Fólk þarf að vera meðvitað um að talsverðar breytingar hafa orðið á hinum ýmsu lögum um fiskveiðistjórnun eftir að þessi bók kom út. Sumt sem sagt er í bókinni gæti því hljómað einkennilega, en sem betur fer voru mörg alvarleg mannréttindabrot leiðrétt, þó enn virðist nokkuð eftir.

 

En sem sagt, efni bókarinnar er hér með sem fylgiskrá og öllum heimil til lestrar og dreifingar. Með kveðju, GJ.        

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• stjorn_fiskveida.pdf