Hver er afkoma þjóðfélagsins??

Undanfarna daga hafa menn velt því fyrir sér hvort það geti verið að Hagstofna sé að gefa upp rangar tölur um afkomu þjóðfélagsins. Einkanlega vakti það spurningar hjá fólki þegar Seðlabankastjóri lét í ljós efasemdir um að tölur Hagstofunnar væru réttar.Ég ákvað því að fara inn á vef Hagstofunnar og kíkja á þær tölur sem þar koma fram.

Hér má sjá tölur yfir út- og innflutning 2013 og 2014 í 9 mánuði hvors árs. Tölurnar eru í milljónum.

Eins og sést á neðstu línunni, mismun inn og útflutnings, var útflutningur umfram innflutt á árinu 2013 127,3 milljarðar.  Mismunurinn var minni 2014, eða 104,1 milljarður.

Mér finnst athyglivert og einnig skemmtilegt að sjá hve sala (útflutt) þjónusta er farin að slaga hátt upp í útfluttar vörur, sem líklega er þá bæði sjávarafurðir ál og fleiri iðnaðarvörur.  Við drögum þennan hagnað vissulega mikið niður með innflutningi þjónustu og væri fróðlegt að vita hve mikið af þessu er vegna innflutnings á miklum fjölda erlendra hljómsveita og skemmtikrafta og hvað mikið væri vegna kaupa opinberra aðila á erlendri sérfræðiþjónustu. En takið einnig eftir því að á þessu ári eru nettó gjaldeyristekjur okkar (útflutt - innflutt) ekki nema 104,1 milljarður, sem er rétt rúmlega sú upphæð sem þarf að greiða í vexti af erlendum lánum.

Við eigum tvo valkosti varðandi niðurstöður þessar. Annað hvort að líta á þær sem of mikla eyðslu á gjaldeyri, eða að við verðum að afla mun meiri gjaldeyris. Og það gerum við einungis með því að efla atvinnulífið. Til þess notum við það lausafé sem safnast upp hjá sjóðasöfnurum eins og lífeyrissjóðum og öðrum fjárfestum. Ef við flytjum lausaféð úr landi er útilokað að lífskjör hér geti batnað.   

  

Allir skulu vera jafnir fyrir lögunum

Yfirskrift þessarar greinar er ein af grundvallarreglum stjórnarskrár okkar.

Um nokkurt árabil hef ég með vaxandi ugg fylgst með framgangi réttarfars í landinu okkar. Í einkamálum eiga dómstólar okkar að starfa eftir lögum um meðferð einkamála nr. 91/1991 (EML). Í 1. málsgrein 1. greinar þeirra laga segir að: „ Lög þessi taka til dómsmála sem hvorki sæta sérstakri meðferð eftir fyrirmælum annarra laga né eiga undir sérdómstóla lögum samkvæmt.“  Í 2. málsgrein segir svo eftirfarandi:

Í héraði eiga mál samkvæmt lögum þessum undir hina reglulegu héraðsdómstóla eftir löggjöf um skipan dómsvalds í héraði.“

Engin lög virðast vera til sem heita lög um skipan dómsvalds í héraði og enginn lagabálkur sem beri þetta nafn. Af því leiðir að héraðsdómstólar starfi eingöngu eftir lögum um meðferð einkamála, við úrlausn þeirra einkamála sem til þeirra er skotið.

  Á undanförnum árum, jafnvel áratugum, hefur stöðugt verið þrengt að almenning við gæslu réttarhagsmuna sinna. Og fyrir nokkru var svo komið að almenningur á ekki lengur opinn aðgang að réttarkerfinu til að bera undir það þau atriði sem fólk telur að á sér sé brotið. Einkum er það tvennt sem lokar leið almennings til réttarúrræða. Annars vegar er það sú staðreynd að í lögum landsins hefur lögmönnum verið fengin lyklavöldin að dómstólunum. Reglur hafa verið settar svo flóknar að almenningur treystir sér ekki til að koma máli sínu á framfæri við dómara. Og dómarar vísa málum hiklaust frá dómi ef formgalli er á málatilbúnaði, að þeirra mati. Jafnvel þó sá formgallinn sé óverulegur og hafi engin áhrif á tilurð eða framgang málsins.  Hins vegar er það svo hinn gífurlega mikli kostnaður sem fylgir því að fá lögmann til að skoða mál eða reka það fyrir dómstólum. Þann kostnað ræður almenningur ekki við. Þessi tvö atriði loka að mestu réttarfarsleiðum almennings.

Ég tel að lögmönnum hafi á umdeilanlegan hátt verið fengin lyklavöldin að réttlætisúrræðum almennings. Héraðsdómstólar eiga í málsmeðferðum sínum að starfa eftir lögum um meðferð einkamála EML. Í III. kafla þeirra laga, sem heitir Aðild og fyrirsvar, er gert ráð fyrir að einstaklingar komi sjálfir fram í málum sínum, séu þeir færir um það. Í 6. málsgrein 17. gr. er þó ákvæði um að telji dómari einstaklinginn ófærann um að gæta hagsmuna sinna ákveður dómari að:  „skuli hann ráða sér hæfan umboðsmann til að flytja málið.“   Athygli er vakin á því að þarna stendur einungis að ráða sér umboðsmann en ekki talað um að ráða sér lögmann.  Umboðsmaður getur verið hver sem er, sem hefur þekkingu á málinu og þeim helstu lagareglum sem að því lúta.

Þá komum við aftur að hinum sérkennilega lykli sem lögmenn virðast hafa komið sér upp, líklega með óafvitandi aðstoð löggjafans. Eins og margar aðrar starfsstéttir, hafa lögmenn fengið sett lög til verndar starfsréttindum sínum og þeim skyldum sem þeir bera gagnvart viðskiptaaðilum sínum og umbjóðendum. Lög þessi heita: Lög um lögmenn nr. 77/1998 (LML). Í 2. grein þessara laga virðast lögmenn koma að atriði sem hefur verið látið yfirskyggja ákvæðið um að fólk ráði sér  hæfan umboðsmann til að flytja málið því í 2. grein LML segir eftirfarandi:

„Ef aðili fer ekki sjálfur með mál sitt fyrir dómi eða sá sem að lögum getur verið fyrirsvarsmaður hans í dómsmáli verður ekki öðrum en lögmanni falið að gæta þar hagsmuna hans, sbr. þó 3. mgr.“   Á grundvelli þessa ákvæðis virðast flestir dómstólar hafa lokað aðgangi almennings á ákvæði 6. málsgreinar 17.  greinar EML og fólki meinað að ráða sér hæfan umboðsmann til að flytja málið.

Á það ber að líta í þessu sambandi að allir dómarar eru að menntun til lögmenn. Gæti það hugsanlega verið ástæðan fyrir því að dómarar gera starfsréttindalögum lögmanna svo hátt undir höfði að þeir láti þau víkja til hliðar þeim lögum sem dómstólar eiga að starfa eftir?  Enga lögmæta skýringu er að finna á þeirri reglu dómstóla að víkja til hliðar ákvæðum EML, til að hefja til vegs lög sem dómstólnum er ekki ætlað að starfa eftir.

Fleiri þættir eru líka í starfsemi einhverra dómstóla sem ekki eru í samræmi við ákvæði stjórnarskrár um hlutleysi og óhlutdrægni þeirra, auk þeirra laga sem dómstólar eiga að starfa eftir. Er þar átt við afar skýrt ákvæði 1. málsgrein 96. greinar EML um að þeim sem stefnt er fyrir héraðsdóm sé skylt að mæta sjálfir við þingfestingu málsins en eftir það geti þeir falið þeim lögmanni sem þeir kjósa að annast málarekstur fyrir sig. Umrætt ákvæði er alveg ótvírætt og hljóðar svo:

„96. gr. 1. Nú sækir stefndi ekki þing þegar mál er þingfest og ekki er kunnugt að hann hafi lögmæt forföll, og skal þá málið tekið til dóms í þeim búningi sem það er...“

Eins og þarna kemur skýrt fram segir í lögunum að:  Nú sækir stefndi ekki þing.  Ekki er þarna talað um stefnda eða fulltrúa hans, heldur einungis stefndi í eigin persónu.  Framhjá þessu skýra ákvæði þeirra einu laga sem dómstólar eiga að starfa eftir í einkamálum, ganga stjórnendur héraðsdómstóla af einbeitni. Með því framkvæma þeir nokkuð fjölþætt brot á grundvallarreglu réttarfars. Í fyrsta lagi brjóta þeir þær grundvallarreglur sem löggjafinn setur dómstólum til að starfa eftir. Í öðru lagi bregðast þeir því hlutleysi og óhlutdrægni sem stjórnarskráin áskilur þeim að fara eftir í starfsemi sinni. Í þriðja lagi heimila dómstólar lögmönnum, án sýnilegs eða lögmæts umboðs, að mæta við þingfestingu máls fyrir óskylda og ótengda aðila og brjóta þar með mikilvæga réttarfarshagsmuni stefnenda (málshefjenda), sem eiga fullan rétt á útivistardómi mæti stefndi ekki sjálfur til þingfestingar málsins.

Hlutleysi dómstóls felst m. a. í því að hann geri í engu upp á milli málsaðila. Að þessu leyti er t. d. héraðsdómur Reykjavíkur ekki hlutlaus dómstóll, því við þann dómstól hefur lögmaður fasta vinnuaðstöðu í þingfestingarsal dómsins, í því augnamiði að SEGJAST vera mættur fyrir þá aðila sem stefnt er.  Ekki getur hann framvísað neinum heimildum þar að lútandi frá hinum stefndu. Með því að samþykkja þennan umboðslausa lögmann sem mætingaraðila við þingfestingu máls, brýtur dómstóllinn lög á stefnanda málsins, þar sem 1. málsgrein 96. greinar segir skýrt fyrir um hvað gera skuli ef stefndi mætir ekki sjálfur í þingsal við þingfestingu málsins (sjá hér framar ákvæði laganna).

Ekki er það sem að framan er lýst hið eina sem dómstólar okkar hafa vikið af vegi réttra laga og réttlætis. Í 1. málsgrein 7. greinar þeirra einu laga sem dómatólar eiga að starfa eftir varðandi meðferð einkmála, segir að: „Dómari stýrir þinghaldi og gætir þess að það sé háð eftir réttum reglum.“  Alla vega er það tíðkað við héraðsdóm Reykjavíkur að þingfestingu og annarri fyrirtöku er EKKI STÝRT AF DÓMARA, heldur af reynslulausum lögfræðingum sem ráðnir eru tímabuðnið sem aðstoðarmenn dómara.  Þrátt fyrir hin skýru upphafsorð 7. greinar EML, sem birt eru hér að ofan, virðast dómstjórar af einbeitni brjóta eina af meginreglum þess trúnaðartrausts sem almenningi finnst hann eiga rétt á að geta borið til dómstóla.

Eins og að framan er lýst, ráðast afar mikilvægir hagsmunir stefnenda á fyrsta degi, þingfestingardegi máls þeirra, mæti stefndi ekki sjálfur til þingfestingar. Það er í raun óafsakanlegt af dómstjórum að setja reynslulausa aðstoðarmenn sína í þá hættu að þeir lendi í persónulegri málshöfðun vegna réttarspjalla, sem risið gæti vegna rangra viðbragða óreyndra aðstoðarmanna í einu mikilvægasta þinghaldi hvers máls, sem þingfestingin er. Bótaréttur vegna mistaka skipaðs dómara í starfi verður sóttur með málshöfðun á hendur ríkissjóði. Um slíkt er ekki að ræða varðandi mistök aðstoðarmanna, þar sem þeir hafa ekki hlotið embættisskipan frá ráðherra, heldur starfa þeir undir lögum um ríkisstarfsmenn og eru því persónulega ábyrgir fyrir mistökum sínum. Málshöfðun gæti því ekki beinst annað en að þeim persónulega. Að stofna starfsmönnum sínum í slíka skaðabótahættu er afar lítilmannlegt af stjórnendum dómstóla og virðist glöggt merki um litla virðingu þeirra fyrir aðstoðarmönnum sínum, þeim lögum sem dómstóllinn á að starfa eftir og almennum r innan skamms verði að að gi rtriða þar sem dþeirra fyrir aðstoðarmönnum sembættisskipan frð að almeningur éttlætisþáttum.

Hér hefur einungis verið drepið á örfá atriði af öllum þeim fjölda atriða þar sem dómstólar okkar hafa vikið af vegi réttlætis og heiðarleika í vinnubrögðum sínum.  Ekki er útilokað að innan skamms verði fleiri atriði tekin til skoðunar, og þá ekki síst afar einkennileg vinnubrögð sýslumannsembætta, sem alla jafnan stilla sér upp við hlið kröfuaðila (gerðarbeiðanda), í stað þess að vera hlutlaust embætti sem gæti réttinda beggja aðila málsins. 

 

 

 

 

 

Málið E-500/2014 Fyrirtakaa. Frávísunarkrafa

Í morgun, miðvikudaginn 25. júní kl. 10 var málflutningur vegna kröfu Íbúðalánasjóðs um að málinu E-500/2014 yrði vísað frá dómi. Góður hópur mætti til stuðnings kallinum, og fyllti sá hópur öll sæti í réttarsalnum og varð meira að segja að fá einn stól lánaðann frá borði verjenda. Enn og aftur færi ég þessu góða fólki kærar þakkir fyrir stuðninginn.  Nú bíð ég bara rólegur til 9. júlí kl. 11:30, en þá verður kveðinn upp úrskurður um hvort málinu verði vísað frá dómi eða ekki.

Ég set hérna í viðhengi útskrift af ræðunni sem ég flutti við fyrirtökuna, ef einhverjir hafa áhuga á að lesa svona réttarfarsstagl.   

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• 7_e_500_2014_fravisun_0.pdf

Afkáraleg afsökun fyrir mismun í skólastarfi

Í dag heyrði ég þá afkáralegustu afsökun fyrir mismunun innan sama árgangs skólabarna sem ég hef heyrt um ævina. Er þar um að ræða 10. bekk, sem er að kveðja grunnskóla. 

 

Það virðist orðin hefð, eða venja að eftir lok venjulegs kennslustarfs og prófa, fari þeir nemendur sem það vilja í ferðalag, sem þeir safna fyrir sjálfir.  Ferðalagið er því EKKI hluti af skólastarfi, heldur skemmtiferð til að halda upp á lok grunnskólanáms.

 

Það vakti því furðu mína þegar ég komst að því að eftir að öllum prófum og örðu starfi skólans var lokið, miðvikudaginn 28. maí, og EKKERT skólastarf var fimmtudaginn 29. eða föstudaginn 30. maí, þá væri undir lok vinnudags á föstudaginn 30. maí sendur út tölvupóstur um að þeir nemendur 10. bekkjar sem ekki færu í skólaferðalagið, ættu að mæta í skólann mánudaginn 2. - 6. júní og vera í skólanum (við leik og starf ???) meðan hinir nemendurnir væru að skemmta sér á ferðalagi.

 

Ég verð að viðurkenna að mér fannst þetta afar sérstök skilaboð frá fræðsluyfirvöldum okkar. Að eitt af síðustu verkum grunnskólans gagnvart burtfararnemum, væri að mismuna þeim, með þeim hætti sem þarna virtist vera, því sú aðgerð sem þarna var boðuð er alvarlegt brot á að opinberir aðila megi ekki mismuna jafnstæðum aðilum.

 

Allir 10. bekkingar eru jafnstæðir að því að vera að ljúka námi í grunnskóla. Það getur því vart flokkast undir jafnræði að veita 90 - 95% hópsins frí frá mætingu í skóla, til að fara í skemmtiferð, en gera á móti kröfu um að hin 5 - 10% mæti í skóla á sama tíma.  Engin námsdagskrá var skipulögð enda öllu námi lokið og lokapór búin. EKKERT frekara nám er í grunnskóla fyrir þennan aldurshóp.

 

Unglingar á þessum aldri eru mjög viðkvæmir fyrir mismunun. Einhver lítill hluti hópsins sem gat ekki af einhverjum ástæðum farið í skólaferðalagið, upplifa sér refsað. Sumir höfðu ráðið sig í vinnu og byrjað að vinna strax daginn eftir próf, algjörlega óvitandi um að þeir ættu að mæta í skóla meðan aðrir bekkjarféalgar væru í fríi og á skemmtiferðalagi.

 

Af samtali við ónefndan aðila hjá fræðslusviði Reykjavíkur, fengust þau svör að þetta væri gert svona til að fylla upp í lögskipaðan fjölda skóladaga.  Er þá niðurstaðan sú að til þess að fylla upp í lögboðna kennsluskyldu, sé beitt svona gróflegri mismunun á síðustu dögum grunnskóla? Ég spurðist fyrir um þetta hjá fræðsluskrifstofu Reykjanesbæjar og þar kom fólk af fjöllum og þekkti ekkert til svona mála.

 

Ég er sífellt að horfa á fleiri svið þjóðlífsins okkar og leita eftir heiðarleika, virðingu og kærleika í samskiptaferlum. Því miður hef ég enga slíka ferla fundið enn, en nokkuð mikið af ýmiskonar þáttum sem ekki ættu að vera í uppbyggilegum samskiptum fólks. Er virkilega orðin ástæða til að setja af stað almenna leit að heiðarleika, virðingu og kærleika í öllu samskiptamunstri okkar, ekki bara í opinbera geiranum?    

Bréf til forstjóra Fjármálaeftirlitsins

Fyrir tveimur vikum kom til mín gamall vinur minn, sem hafði beðið mig að fara með sér yfir lánamál sín, hin svokölluðu ólöglegu gengistryggðu lán Ég sagist geta spjallað við hann yfir kaffisopa en ég væri alveg hættur að fást við bankakerfið.  Mér brá hins vegar herfilega þegar ég fór að skoða skuldabréfin hans.  Ég settist því niður og skrifaði meðfylgjandi bréf til forstjóra FME.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• fme_2014.pdf

Leiðrétting húsnæðislána

Í gær, laugardaginn 24. maí 2014 heyrði ég endurtekinn þátt á útvarp Sögu, þar sem var talað var við Tryggva Þór Herbertsson, verkefnisstjóra leiðréttingaverkefnisins. Þar kom fram að Íbúðalánasjóður væri með c. a. 60% þeirra lána sem væru í þessum leiðréttingaflokki. Mig minnir að ég hafi heyrt að lífeyrissjóðirnir væru með c.a. 20%, sem þýðir að bankarnir eru með c.a. 20%.

 

Ég er að sundurliða þetta vegna þess að eitt af því sem talið var megintilgangur þeirra aðgerða sem nú eru að fara af stað, var að létta greiðslubyrði hjá fólki. Talað var um að með niðurgreiðslu höfuðstóls mundu afborganir lækka.  Þetta virðist mér benda til að þeir sem unnu að þessu verkefni, hafi ekki haft þekkingu á hinum mismunandi útfærslum verðtryggingar og út frá því hvað hún virkar með mismunandi hætti á lánin varðandi afborganir af lánum.

 

Aðgerðirnar virðast eingöngu hannaðar fyrir þau 20% sem eru með húsnæðislánin hjá bankakerfinu.  Sú aðferð sem boðuð er, lækkar ekki afborganir hjá þeim 80% rétthafa til leiðréttingar, sem eru með lánin sín hjá Íbúðalánasjóði eða lífeyrissjóðum.  Þetta ræðst fyrst og fremst af því að bankarnir reikna verðtrygginguna öðruvísi en Íbúðalánsjóður og lífeyrissjóðir.

 

Það er ekki í fyrsta skipti sem maður sér stjórnvöld ráða starfshóp til að leysa verkefni, en gæta þess ekki að alla vega einhverjir í starfshópnum hafi þekkingu á verkefninu sem á að vinna.     

Kvartað til nefndar um dómarastörf

Þeir sem hafa fylgst með baráttu minni við að fá réttláta og eðlilega málsmeðferð varðandi stefnu mína á hendur Íbúðalánasjóði vil ég segja þessar fréttir.

Það er ekki einfallt mál að koma fram kvörtun vegna óeðlilegra framvindu mála fyrir rétti. Í lögum um dómstóla segir að beina skuli kvörtunum til Dómstólaráðs en það er hvorki hlutlaus eða óháður aðili. Það er skipað tveimur aðilum tilnefndum af dómstjórum og tveimur alium tilnefndum af dómurum. Sá fimmti tilnefndur af ráðuneyti.  Dómstólaráð er því ekki trúverðugur kvörtunarvettvangur.

í 24. grein dómstólalaga segir eftirfaradi:

24. gr. Dómarar eru sjálfstæðir í dómstörfum og leysa þau af hendi á eigin ábyrgð. Við úrlausn máls fara þeir eingöngu eftir lögum og lúta þar aldrei boðvaldi annarra. Dómsathöfn verður ekki endurskoðuð af öðrum nema með málskoti til æðra dóms.

Ég hef leitað nokkuð vel að lögum eða reglum um starfshætti dómara en svo virðist sem slíkt sé ekki til. Það virðist látið nægja sem stendur í 24. greininni að Dómarar eru sjálfstæðir í dómstörfum og leysa þau af hendi á eigin ábyrgð.   Þetta með EIGIN ÁBYRGÐ nokkuð athyglisvert, ef lesið er í þennan texta eins og hann er skrifaður. Þá virðast dómarar hafa heimild til að fara sýnar eigin leiðir í meðferð málsins, eftir að þeir hafa tekið við því frá dómstjóra. Þeir virðast persónulega ábyrgir, hver og einn, fyrir þeirri niðurstöðu sem þeir komast að og hafa engar skráðar eða lögfestar starfsreglur til að fara eftir.

Er það í raun ásættanleg staða að réttarfar okkar hafi engar samræmdar starfsregur til að fara eftir við úrlausn ágreiningsmála?  Þá er ég ekki að tala um þau lög sem ágreiningsþættirnir eru dæmdir eftir.  Ég er að tala um vinnureglur starfsmanna dómstólsins, því þrátt fyrir ákvæði 24. gr. dómstólalaga, um að dómarar séu sjálfstæðir í dómstörfum sínum og leysi þau af hendi á eigin ábyrgð, þá eru þeir ekki sjálfstæðir atvinnurekendur í þeim skilningi, heldur þjónar þess embættis sem þeir starfa fyrir og með venjulegt launþegasamband við embættið.

 Og það er einmitt þessi augljósi skortur á samræmdum starfsreglum dómstóla, hvað varðar innra starf þeirra m. a. um meðferð mála, sem mér virðist vera af mjög svo skornum skammti.

Í öllum þessum pælingum mínum fann ég í Innanríkisráðuneytinu upplýsingar um NEFND UM DÓMARASTÖRF.  Ég komst að því að fyrir þessa nefnd ætti að vera hægt að leggja málefni þar sem fólki finnst að dómari hafi ekki alveg farið að réttum lögum.

Þar sem ég taldi mig hafa fengið þannig svör frá Dómstjóra héraðsdóms Reykjavíkur að hann mundi ekkert gera í sambandi við meðferðina á mínu máli, tók ég þá ákvörðun að senda allt þetta ferli til þessarar nefndar.

Það skemmtilega við þetta var að það liðu ekki margir klukkutímar þangað til ég fékk tölvupóst þar sem ég var beðinn að senda frekari gögn.  Ég gerði það og c. a. hálftíma seinna fékk ég svar um að þetta væri komið í ferli og fyrstu fréttir fengi ég eftir tvær til þrjár vikur, um það hvort nefndin teldi að þetta erindi heyrði undir nefndina.  Kannski ljós punktur framundan, en á meðan skoða ég betur innri starfsreglur dómstóla.

Leiðrétting verðtryggðra fasteignaveðlána

Á lokaspretti þingstarfa nú í vor, voru samþykkt lög um leiðréttingu verðtryggðra fasteignaveðlána, eins og fyrirheit höfðu verið gefin um. Það merkilega við þessi lög er að þau segja í raun ekkert um hvernig ætluð leiðrétting verði unnin. Í 2. gr. laganna segir að: Ráðherra skal heimilt að gera samning við lífeyrissjóði, Íbúðalánasjóð og fjármálafyrirtæki.

Ekkert segir um hvaða ráðherra þarna er um að ræða en samkvæmt framhaldi greinarinnar á samningurinn að fjalla um framkvæmd og uppgjör á almennri leiðréttingu fasteignaveðlána í samræmi við lög þessi.  Það sem svo segir áfram í 2.  gr. laganna er nokkuð merkilegt. Þar segir að:     Í samningi um uppgjör milli ríkissjóðs og aðila skv. 1. mgr. skal við það miðað að hvorki skapist hagnaður né tap hjá samningsaðila vegna greiðslu ríkissjóðs á leiðréttingarhluta láns skv. 11. gr.

Tvennt er afar einkennilegt við þessa síðustu tilv ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽psöfnun verðtryggingar vegna mikillar verðbað fara fram milli rísun til laganna. Annars vegar að einhvert uppgjör eigi að fara fram milli ríkissjóðs og lánveitenda. Hins vegar að: hvorki skapist hagnaður né tap hjá samningsaðila vegna greiðslu ríkissjóðs á leiðréttingarhluta láns.

Þarna er verið að tala um eitthvað allt annað en leiðréttingu á rangri uppsöfnun verðtryggingar vegna mikillar verðbólgu á viðmiðunartímabili leiðréttinmgar, sem samkv. 1. gr. er frá 1. janúar 2008 (neysluvísitala 281,8) til 31. desember 2009 (neysluvísitala 353,6).  Hækkun vísitölunnar á þessum tveimur árum var því 25,49%, sem gerir c.a. 12,75%  verðbólgu á ári.

Ef vísitala safnar upp óeðlilegri hækkun skuldar, sem þurfi að leiðrétta, hefur vísitalan líka safnað upp óeðlilegri hækkun eigna hjá lánveitendum, sem líka þarf að lækka að sama skapi og uppsöfnun skuldar.  Hvers vegna skuli þá í lögunum gert ráð fyrir að það komi til greiðslu ríkissjóðs á leiðréttingarhluta láns,  er mér hulin ráðgáta. Ætlar löggjafinn að sleppa samstæðri niðurfærslu höfuðstóls eignamegin, eins og fyrirhuguð er skuldamegin?  Með því væri ríkissjóður að gefa lánastofnunum þessa 80 milljarða sem sagt er að leiðréttingin sé. Sú upphæð kæmi þá til viðbótar öllum öðrum framlögum ríkisins vegna bankahrunsins 2008.  Í svona leiðréttingu greiðist ekki ein einasta króna.  Hvers vegna er þá verið að lauma inn í lagatexta þeirri ranghugmynd að ríkissjóður greiði leiðréttingarhluta láns? Ef um leiðréttingu er að ræða, verður engin króna greidd.

Það vekur athygli að þó 3. gr. laganna heiti Afmörkun leiðréttingar  er í greininni engin önnur afmörkun en dagsetningar upphafs og endis þess tímabils sem leiðrétta á, sem einnig kemur fram í 1. grein. Það á að leiðrétta of mikla hækkun láns vegna mikillar verðbólgu. Vísitala hækkaði úr 281,8 í byrjun janúar 2008 en var orðin  353,6 í desember 2009.  Ekkert er minnst á hver viðmiðunarhækkun vísitölu eigi að vera. Hvort eigi að miða við 3%, 4%, 5%, 6%, ársverðbólgu á viðmiðunartíma leiðréttingar, eða eitthvað allt annað. Merkilegt er að þetta skuli ekki vera ljóst þar sem viðmiðunartímabilinu lauk fyrir fjórum og hálfu ári.

Þá er einkennilegt að sjá í 2. mgr. 3. gr. laganna allt í einu, og upp úr þurru, eiga að fara að blanda tekjum heimilis inn í leiðréttingu á hækkun höfuðstóls skuldar vegna uppsöfnunar  af völdum óeðlilega mikillar verðbólgu.  Lækkun á rangri uppsöfnun höfuðstóls skuldar hefur ekkert með tekjur fólks að gera.  Þarna hafa höfundar lagatexta rækilega tapað áttum í verkefninu því leiðrétting á vísitölu vegna lánsfjár blandast engum öðrum þáttum.  Jafn mikið rugl er það sem segir í 4 mgr. 3. gr.  að: Leiðrétting tekur ekki til dánarbúa.  Ef dánarbúið hefur átt fasateign með verðtryggðu húsnæðisláni, á dánarbúið að sjálfsögðu sama rétt og allir aðrir eigendur lána.

Það er nánast aumkunarvert að lesa allt það rugl sem blessað fólkið hefur sett á blað í þessum lögum, líkega fyrst og fremst vegna þekkingarskorts á því hvert verkefni þeirra var í raun. Verkefnið var að finna út eðlilega viðmiðunartölu fyrir sem eðlilegasta hækkun á vðvkun  þekkingarskorts miða við 3, 4,5, 6,r skuldameginísistölu á leiðréttingar tímabili, miðað við það sem verið hafði fyrir hrun fjármálaumhverfis. Eðlilegast hefði því verið að í lögunum væri tiltekið hvaða ársverðbólgu væri miðað við, fyrir tímabil leiðréttingar. Tökum dæmi af láni sem hefði verið að höfuðstól við upphaf tímabils í janúar 2008 kr. 8.527.398, þegar vísitalan var 281,8.  Hækkun vísitölunnar var sú að í lok leiðréttingartíma (des 2009) var vísitalan 353,6. Verðbólgan á tímabilinu varð því 25,49% og höfuðstóll lánsins hafði því hækkað í  kr. 10.700.099.

Gefum okkur nú að lögin hefðu miðað við sömu verðbólgu og á sambærilegu tímabili næst á undan þ. e. janúar 2006 til desember 2007, en á því tímabili var verðbólgan 12,5%, eða sem nemur 6,25% á ári. Viðmiðunarvísitala hefði því orðið 317,0 í lok tímabilsins og hækkun lánsins því orðið 8.527.398/281,8x317,0 = 9.593.323.  Leiðrétting þessa láns hefði því orðið 10.700.099 – 9.593.323 = 1.106.776  sem yrði leiðréttingin á svona láni.

Eins og af þessu sést er það einungis ákvörðunin um hver viðmiðunartalan verður, um ætlaða hækkun vísitölu við lok tímabils leiðréttingar, sem hefur áhrif á upphæð leiðréttingar. Tekjur eða fjölskylduhagir koma þar hvergi nærri.  Af hvaða ástæðu verið er að setja ríkissjóð í einhverja greiðslustöðu vegna niðurfærslu rangrar uppsöfnunar verðtryggingar, er mér alveg óskiljanlegt, því ef lækkun er á öðrum væng (skuldavæng) slíkrar leiðréttingar, er líka lækkun á eignavæng, hjá eiganda lánsins

Ástæður hinnar miklu hækkunar verðtryggingar á árunum 2008 – 2009 er eingöngu vegna yfirspennu lánsfjáraukningar sem bankarnir stóðu fyrir. Þeir gættu ekki að sjálfbærri hringrás fjármagnsins, sem varð til þess að þeir gátu ekki endurgreitt þau lán sem þeir tóku og fóru því í þrot. Hefðbundinn er sá vani að sá sem valdur er að tjóni, verði líka að bera bóðaskyldu.

Bankarnir urðu, með margvíslegum miður fagurfræðilegum aðferðum, valdir að mikilli hækkun verðbólgu og fjármálahruni. Þeir eru því ekki fórnarlömb aðstæðna í þessari leiðréttingu.  Þeir eru tjónvaldurinn. Af þeirri ástæðu einni, ásamt því gífurlega fjármagni sem þegar hefur verið mokað í bankana að mestu að óþörfu, er algjörlega út í hött að ætla að setja ríkissjóð í óþarfa greiðslustöðu vegna þessarar leiðréttingar. Hvað gerum við þá?

Hér að ofan er sýnt dæmi um leiðréttingu, miðað við sambærilegar forsendur og voru á jafnlögnu tímabili fyrir hrunið. Leiðréttingin felst í því að finna verður viðmiðunargrunn vísitölu verðtryggingar húsnæðislána við lok leiðréttingartímabils. Segjum að það yrði talan sem ég nefndi hér að ofan. Öll verðtryggð húsnæðislán, bæði eigna og skulda megin, myndu þá reiknast niður eins og að ofan er getið.

Engin útgreiðsla fjármagns yrði í þessu dæmi, heldur færðist reikningsfærð lækkun hjá skuldara til lækkunar á lánsins hjá lánveitanda. En þar sem engin greiðsla kæmi með þessari færslu, væri mótfærsla færð á BIÐREIKNING EIGNA að AFKRIFTAREIKNING EIGNA,  eftir því hvað mönnum þætti henta betur.  Leiðréttingar vegna þessa tiltekna tímabils kæmu allar til niðurfærslu lána nú undir árslok þessa árs. Mótfærslurnar á Biðreikningi eða Afskirftareikningi án vaxta eða verðbótafærslna yrðu svo afskrifaðar um 20% á ári. Það þýddi að á næstu 5 árum mundu þær eyðast út úr bókhaldi lánastofnana, með t. d. skiptifærslum við  gömlu bankana, sem eru hinir eiginlegu tjónvaldar.

Miðað við leiðréttingu með svona niðurfærslu, fengju öll verðtryggð húsnæðislán nýjan höfuðstól miðað við 1. janúar 2010. Það yrði lægri höfuðstðóll en greitt hefði verið af afborganir, vextir og verðtrygging frá þeim tíma. Það þýddi að setja yrði upp samkeyrslureiknilíkan þar sem  annað kerfið reiknaði nákvæmlega eins og greitt hafði verið af lánunum, en samhliða yrði kerfi sem reiknaði nákvæmlega eins, en út frá lægri höfuðstól.  Til að ljúka þessu ferli sem fyrst, væri best að ljúka samkeyrsluferlinu um næstu áramót, þannig að öllum leiðréttingum yrði þá lokið og þann 1. janúar 2015. Væru þá allir komnir með leiðréttar eftirstöðvar höfuðstóls húsnæðislána, því leiðréttingar úr samkeyrslu gamla og nýja höfuðstólsins frá árinu 2010 – 2014, hefðu þá verið færðar til lækkunar á höfuðstól viðkomandi láns.

Ekkert mál yrði að deila leiðréttingum milli aðila sem selt hefðu eða keypt eign á leiðréttingartímabilinu.  Upphaf eða lok leiðréttingartíma er skráður í kaupsamningum og viðmiðunartalavísitölu þess mánaðar mundi þá gilda við höfuðstólsfærslu.

Eins og hér hefur verið rakið er leiðréttingarferli svona lána tiltölulega einfallt, þegar maður veit hvernig á að gera það. En svo er að sjá, af þeim lögum sem um leiðréttingar voru sett, sem hugmyndasmiðir þeirra laga hafi ekki haft mikla innsýn í undraheima verðtryggingar. Afar margir þættir eru í lögunum sem ekki eru framkvæmanlegir, t. d. vegna þess að verið er að tala um leiðréttingu löngu liðins tíma, fram til nútíðar, en ekki væntingaheim um eitthvað sem gerist í framtíðinni.

Eitt er t. d. sem greinilega gleyndist við lagasmíðina en það er hvað eigi að gera við þær stærri innborganir, sem greiddar hafa verið inn á höfuðstól á árunum 2008 og 2009, því í lögunum segir í 2. mgr. 7. gr. að leiðréttingin fari fram að: frádregnum umframgreiðslum sem kunna að hafa verið greiddar á tímabilinu.  Hvergi verður séð í lögunum að hugmyndasmiðir laganna hafi gert ráð fyrir hvar þessar greiðslur kæmu inn aftur, til lækunar höfuðstól, því þarna tók löggjafinn ákvörðun um að taka út raunverulega fjármuni skuldara lánsins og láta þá ekki koma fram til lækkunar, meðan leiðrétting færi fram.   Það gleymist hins vegar að gera ráð fyrir því í lögunum hvar þessar greiðslur komi inn aftur til lækkunar lánsins.

 

Margt fleira mætti skrifa um þessi einkennilegu lagasmíð, sem á að vera um leiðréttingu verðtryggðra húsnæðislána en er það einungis í 1. gr. laganna. En eftir það tapa höfundar sér í afar sérkennilegu flækjustigi óskilgreindrar hugmyndafræði sem engar útfærslur eru á í lögunum en ráðherra ætlað að stýra því flestu með reglugerðum. Slíkt er að vísu ekki heimilt samkvæmt reglum okkar og venjum, því reglugerð getur einungis fjallað um nánari útfærslur þess sem þegar er ákveðið í lögunum. Ákvæðum sem þarfnast aukinnar útlistunar.

Ég harma að fólk sem greinilega skorti þekkingu til að vinna hinum góðu hugmyndum frænda míns, Sigmundar Davíðs, skuli hafa tekist að klúðra svo rækilega sem lögin bera með sér, hinu einfalda ferli leiðréttingar. Í þeirri lagasmíð sem samþykkt var, er boðið upp á umfangsmikla og næsta óskiljanlega flækju, sem bæði verður hrikalega dýr í framkvæmd og getur aldrei orðið réttlát, því hún kemur hvergi nálægt raunverulegum markmiðum sem sett eru í 1. gr. laganna.

Björtu hliðarnar á þessu öllu eru þó þær að fari svo að hægt verði að fá heiðarlega og lagalega rétta málsmeðferð á máli mínu fyrir héraðsdómi Reykjavíkur, gegn Íbúðalánasjóði,  benda sterkar líkur til að sú hringavitleysa sem boðið er uppá með þessum lögum, um leiðréttingu húsnæðislána, verði alveg óþörf. Þá verður með öllu óheimilt að reikna verðbætur á höfuðstól lána. Sjáum til hvað sumarið ber í skauti sér.

Dómstjóri þriðja bréf.

Sendi Dómstjóra 3ja bréfið með eftirfarandi tölvupósts orðsendingu:

Sæll Ingimundur.  Ég er að verða meira en lítið undrandi á réttarfari okkar. Meðfylgjandi er þriðja bréf mitt, samhliða sent Dómstólaráði, þó það sé í raun ólögmætur aðili að deilum um framkvæmd dómstóla, eins og það er skipað samkvæmt lögum. Er þar horft til aðskilnaðar rannsóknarvalds og úrskurðarvalds.

Einnig vek ég athygli þína á að við þingfestingu málsins var ég krafinn um kr. 30.000 greiðslu. Mér fannst það nokkuð mikið, en greiddi samt í þeirri vissu að leiðrétting fengist ef rangt væri.  Þegar mér gafst svo tími til að skoða skráningu málsins míns hjá ykkur, kom í ljós að einhliða ákvörðun einhverra aðila innan þíns dómstóls um að eðlisbreyta stefnu minni í SKULDAKRÖFU hærri en 3.000.000 virtist notað til þessarar innheimtu.

Mál mitt snýr fyrst og fremst að leiðréttingu á rangri notkun laga, án þess að gerð sé krafa um einhverjar fjárhæðir.  Við athugun á gjaldskrám ykkar er enga gjaldfærslu að finna vegna slíkra leiðréttingamála, eða yfirleitt vegna vanefndamála á hendur ríkinu, sem í sjálfu sér er eðlilegt.  Ég sé því ekki betur en málið mitt flokkist undir málaflokk gjaldfrírra mála og óska því endurgreiðslu þeirra 30.000 króna sem augljóslega voru ranglega af mér teknar. Endurgreiðsluna má leggja inn á reikning minn sem er: 0513-26-101041 og kennitalan 101041-3289.   Einnig geri ég kröfu um að skilgreiningu málsins verði breytt, því í málinu er ENGIN SKULDAKRAFA.

Virðingarfyllst

Guðbjörn Jónsson 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• 4_domstjori_thri_ja_bref.pdf

Mál nr. E-500/2014 Fyrirtaka 13. maí. 15:30 Salur 201

Þá liggur næsti leikur fyrir í  lögbrotum héraðsdóms Reykjavíkur sem sniðgengur stjórnarskrá og þau lög sem dómstóllinn á að starfa eftir. Eftirfarandi má sjá tilkynnt á dagskrá dómstólsins fyrir næstu viku:

 

Héraðsdómur Reykjavíkur

13. maí. 15:30 Salur 201 Jón Finnbjörnsson héraðsdómari

Mál nr. E-500/2014 Fyrirtaka Skuldamál

  Stefnandi: Guðbjörn Jónsson    (Sjálfur ólöglærður)

  Stefndi: Íbúðalánasjóður    (Karl F. Jóhannsson hdl.)

Þarna mæti ég að sjálfsögðu en er meðvitaður um að ég mæti ekki þarna fyrir HLUTLAUSUM OG ÓHÁÐUM DÓMSTÓL,  því enn er dómstóllinn ekki farinn að sýna þá reisn í þessu máli að virða stjórnarskrá eða lög nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Hefur þegar í tveimur þinghöndum um málið brotið margar greinar laga nr. 91/1991 og sumar oftar en einu sinni.  Það verður athyglisvert að ræða þessi mál í réttinum, þ. e. a. s. ef mér verður ekki hent út, eins og tilraun var gerð til að gera í síðasta þinghaldi