Með markvissu átaki má forða óþarfa niðurbroti heimila

Mikill fjöldi heimila eru verulega skuldsett í ýmiskonar lánum sem eru ekkert tengd fjárfestingu í íbúðarhúsnæði. Iðulegast er það þannig, að þeim hlutum eða verðmætum, sem fengin eru út á slík lán, er sjaldnast hægt að skila. Sala slíkra hluta eða verðmæta er sjaldnast fyrir hendi, nema fyrir lítið brot af því verðmæti sem keypt var fyrir. Iðulegast eru slíkar lán til 3ja, 5, eða 7, ára.

Oftast eru það þessar skuldir sem verða ókleifi hjallinn sem veldur vanskilaferli, því í þessum skuldum er yfirleitt tekin áhætta að ystu mörkum þess mögulega. Minnkun tekna, aukin útgjöld eða önnur óvænt inngrip í hið yfirspennta umhverfi verður iðulega til þess að ekki verður hægt að greiða allar mánaðarlegar afborganir og nýr útgjaldaliður bætist við, sem er dráttarvextir og vanskilakostnaður.

Mikilvægast er, að þeir sem finna greiðslubirgði af lánsfé vera að sliga fjölskylduna, leiti strax leiða til að forðast dráttarvexti og vanskilakostnað, því slíkt er tvímælalaust oftast upphafið að endalokunum; einungis spurning um tíma.

EN, hvað er til ráða?

Mikilvægast er að fara strax í gegnum heimilisútgjöldin og strika út alla ónauðsynlega eyðslu peninga. Ekki er þar með verið að tala um einhvert sultarlíf, en samt gæta verulegrar hagkvæmni, því átakið gæti staðið jafn lengi og stysta lánið er að greiðast upp.

Dugi þetta ekki til, er mikilvægt að taka saman skrá yfir ALLAR afborganir eða aðrar greiðslur af lánsfé, og leggja saman heildar greiðslubirgðina. Þegar það liggur fyrir, ásamt nauðsynlegum útgjöldum heimilisins, er hægt að sjá hvað greiðslurnar eru mikið hærri en þær tekjur (útborguð laun) sem inn á heimilið koma. Með þá niðurstöðu í höndunum er t. d. hægt að nota reiknivél Íbúðalánasjóðs, til útreiknings á afborgunum lána, til að reikna út möguleikana til lækkunar á greiðslubirgði, lengingu lánstímans. Munið bara að setja inn áætlaða verðbólgu fyrir tímabilið sem útreikningurinn nær yfir.

Möguleikarnir sem skapast með slíku, er að sjá hvort hægt er að komast hjá vanskilum með því að lengja lánin eða fá lækkaða vexti. Mikilvægt er að átta sig á að það er ekki síður mikilvægt fyrir lánveitandann að vita strax af því ef greiðsluvandi er að skapast, því sveigjanleikinn er mestur áður en vanskil greiðanda fara að skapa lánveitandanum vanda í hans greiðsluumhverfi.

Ef staðan er svo slæm að ekki er hægt að ná viðunandi árangri með lengingu láns, eða vaxtalækkun, er einungis ein leið eftir, sem kallast "óformlegir nauðasamningar". Slíka tilraun þarf ævinlega að fá einhver utanaðkomandi til að framkvæma, því ef skuldarinn reynir slíkt sjálfur, munu skuldareigendur þvæla honum í tilslakanir sem skilar óásættanlegri niðurstöðu, þannig að greiðslubirgði lækkar ekki nóg til að skuldari geti staðið í skilum.

Þó erfiðleikar séu framundan, er mikilvægast að gefast ekki upp. Þeir sem sigra erfiðleikana uppskera birtuna, gleðina og hamingjuna sem fylgir tilfinningunni um að hafa sigrað. Þið sjáið þessa orku í íþróttafólkinu sem sigrar í keppni. Sú tilfinning er eftirsóknarverð, til viðbótar við tilfinningu frelsis, að vera ekki með kvöð um að vinna eitthvað X mikið fyrir afborgunum af lánsfé, sem ekki var brýn nauðsyn að taka.