Skrítið misræmi í frásögn

Í viðtali við Þorgerði Katrínu og Björgin G Sigurðsson var ekki að heyra að þeim fyndist um misskilning að ræða. Þorgerður var meira að segja nokkuð ábúðarmikil yfir því að Davíð væri að seilast inn á svið stjórnmálanna.

Kannski hefur Geir verið eitthvað annars hugar og ekki tekið eftir því sem Davíð sagði.             

Var ekki að viðra hugmyndir um þjóðstjórn

Afar athyglisverð tillaga

Það er afara merkilegt hlutskipti sem Davíð Oddssyni er fengið í þessu lífi. Hann veitir þjóðinni forystu um áraraðir, í árferði sem hann kallaði "góðæri" og hreykti sér af því að þetta væri góðri stjórnun Sjálfstæðismanna að þakka.

Nú, fáeinum árum síðar, telur hann þjóðarbúið vera í það alvarlegri stöðu, vegna skuldasöfnunar á stjórnartíð hans sjálfs, að Sjálfstæðisflokkurinn geti ekki lagt fram gagnlegar lausnartillögur. Greinilega væntir hann ekki heldur neins af samstarfsflokki Sjálfstæðismanna í ríkisstjórn, því hann telur einu björgunarleiðina vera þjóðstjórn.

Spurningin er, hvort hann hafi heyrt eitthvað af skynsamlegum tillögum koma frá stjórnarandstöðunni, eða hvort hann sé að kalla eftir ríkisstjórn sem mynduð sé af utanþingsmönnum.

Hvað sem Davíð meinar nákvæmlega, er alveg ljóst að hann telur stjórnarflokkana ekki líklega til að leysa þann vanda sem hann skapaði.

Líklega þekkja fáir betur til getu Sjálfstæðisflokksins en Davíð Oddsson. Í því ljósi eru þessi ummæli sérstaklega athyglisverð.                   

Seðlabankastjóri viðrar hugmynd um þjóðstjórn

Líklega er þarna um vanmat að ræða.

Mér finnst óneitanlega frekar sorglegt að sjá þann skort á skilning á heildarmyndinni, sem birtist í þessari frétt. Engu er líkara en starfsmenn fjármálaráðuneytisins skilji ekki samspil heildarinnar, því ég reikna með að fjármálaráðherra hafi verið að kynna niðurstöður reiknimeistara sinna.

Í kynningunni segir hann að ætla megi að ríkissjóður eigi innistæðu í Seðlabanka í árslok sem nemi 170 milljörðum. Miðað við súluritið sem fylgir fréttinni virðist hann gleyma að draga frá þá 100 milljarða sem líklegt er að fari í hlutafjárkaupin í Glitni, þannig að innistæðan verður væntanlega aðeins 70 milljarðar, sem þá eru að mestu fráteknir fyrir sérstök verkefni, hátæknisjúkrahús o.fl.. Ríkissjóður er því langt frá því að vera vel stæður.

Mér finnst einnig gæta nokkurrar blindu á hvaðan tekjur ríkissjóðs hafa komið undanfarin ár. Vart er hægt að reikna með stórhagnaði, eða miklum sköttum, frá fjármálastofnunum, verslunar- eða þjónustufyrirtækjum, þar sem fyrirsjáanlegt er að miklar þrengingar eru að verða í rekstri þeirra.

Á síðasta ári jukust skuldir heimilanna um 353 milljarða. Á árinu 2007 voru útflutningstekjur okkar aðeins 305 milljarðar, eða 48 milljörðum minni en skuldaaukning heimilanna. Tekjurnar verða litlu meiri í ár.

Ef við reiknum með að, vegna lánsfjárþurðar og síðbúins aðhalds fólks í skuldsetningu, muni skuldir heimilanna lítið aukast á næsta ári, þá er virðisaukaskattur af þessum 353 milljörðum,  68 milljarðar, eða 12 milljörðum hærri en ætlaður halli á ríkissjóði. Nú er ekki virðisaukaskattur af öllum útgjöldum heimila, en þar á móti koma innflutningsgjöld o.fl.  Þetta er því sett hér fram til að gefa að hluta mynd af samdrættinum.

Mér þætti því líklegra, miðað við útgjaldaætlanir ríkisstjórnar, að hallinn verði nær 80 milljörðum.

Það verður fróðlegt að kynna sér nánar hve nærri sjálfum sér, ráðherrar ríkistjórnarinnar ætla að ganga í niðurskurði útgjalda. Einhvern veginn hef ég á tilfinningunni að niðurskurðarhnífnum hafi ekki verið beint inn á við í ráðuneytunum, heldur beinist niðurskurðurinn að framkvæmdum sem hefðu geta skapað atvinnu, og þar með tekjur fyrir fólkið í þjóðfélaginu. En miklar líkur eru á að þær muni fljótlega fara að vanta.

Einnig vekur það athygli, miðað við alvarlegan skort á tekjuöflun þjóðfélagsins, að ráðherra kynnti engar áætlanir um aukningu gjaldeyristekna. Vonandi telur hann slíkt ekki aukaatriði.               

57 milljarða króna halli

Þarf að loka gjaldeyrismarkaðnum ???????????

Staðan í gjaldeyrismálum er orðin svo alvarleg að Seðlabankinn hlýtur að íhuga það alvarlega að loka gjaldeyrismarkaði og láta fara fram opinbera rannsókn á notkun gjaldeyris undanfarna mánuði.

Sé þessi mikla lækkun krónunnar nauðsynleg, er ljóst að stjórnendum fjármálastofnana okkar hafa sýnt meiri óvitaskap en ég hafði ímyndað mér. Hafi þeir skipulagt svona miklar endurgreiðslur gjaldeyrislána, á sama tíma og þeim var vel ljós gjaldeyrissköpun í þjóðfélaginu, mundi ég segja að um glæpsamlega háttsemi væri að ræða.

Sé litið á veltu á gjadleyrismarkaði, út frá þeim erlendu skuldum sem skráðar eru hjá Seðlabanka, virðist augljóst að einhverjir eru að fara ógætilega með fjöregg þjóðarinnar. Seðlabankinn getur skoðað þetta og upplýst hverjir standa fyrir þessari niðurkeyrslu krónunnar; og ég tel að í ljósi aðstæðna eigi hann ekki að bíða lengur með HARÐAR aðgerðir gegn þessum aðilum.

Fjárhagslegir hagsmunir þjóðfélagsins eru ekki leikföng fyrir ábyrgðarlausa fjárhættuspilara eða græðgisfíkla.                     

Krónan veiktist um 5,3%

Hrun frjálshyggjunnar

Er ég virkilega einn um að finnast það athyglisvert að núverandi og fyrrverandi formenn Sjálfstæðisflokksins, einir helstu boðberar frjálshyggjunnar, skuli nú standa sólahringsvaktir við að bjarga máttarstoðum þjóðfélagsins út úr hruni þess dásemdakerfis sem þeir hafa keyrt svo einarðlega yfir þjóðina á undanförnum áratug.

Það væri fróðlegt að heyra útlistanir þeirra á því hvað varð af goðærinu og hinni björtu framtíðarsýn, sem þeir boðuðu fyrir svo stuttu síðan.               

Óttast keðjuverkun

Hve dýr verður Hannes allur ????

Hvað skildi þjóðin eiga eftir að fá margar sneiðar af ævintýraverkunum sem Hannes Smárason afrekaði?

Það liggur einhvern veginn í loftinu að hann hafi notað Glitni á umdeilanlegan hátt við fjármögnun ævintýraverka sinna. Eignasafn Jóns Ásgeirs virðist ekki hafa dugað til að viðhalda lausafjárstöðu bankans.

Mér finnst athyglisverð sú ábyrgð sem forráðamenn Glitnis sína, að fara ekki út í einhverjar vafasamar feluaðgerðir, heldur ganga beint til verks til tryggingar framtíðarhag bankans og viðskiptamanna hans.

Mér finnst líklegt að Landsbankinn muni leita svipaðra úrræða á fyrri hluta næsta árs. Ég hef hins vegar á tilfinningunni að Kaupþing muni ekki lenda í þröngri lausafjárstöðu, en óttast að þeir lendi í Dómínóferli árið 2011, sem þeir ráða ekki við.

Því fyrr sem þjóðin sættir sig við hið óhjákvæmilega; að framundan er samdráttur og sparnaður, þeim mun léttari og markvissari verða aðgerðir til að stýra fram hjá mestu erfiðleikunum.             

Ríkið eignast 75% í Glitni

Setur offramboð á peningum heimilin á hausinn?

Þessi undarlega yfirskrift er á einskonar fréttaskýringu á bls. 4, í blaðinu 24 stundir í dag, laugardainn 27. sept. Það er í raun verulega ámælivert þegar víðlesið dagblað, sem jafnframt birtist á netinu, setur fram jafn mikið rugl og fram kemur í þessum umræddu skrifum.

Skrifin bera með sér fullkomna vanþekkingu á því efni sem til umfjöllunar er. Þannig segir í fyrsta lið þessara skrifa:

Verðbólga er það þegar verð á hlutum hækkar á ákveðnu tímabili. Hún verður vegna þess að peningum í umferð fjölgar hraðar en vörunum sem hægt er að kaupa fyrir þá.

Verðbólga er að nokkru leiti hliðstæð við yfirdrátt á heimilisreikningnum. Yfirdrátturinn verður til vegna þess að eytt hefur verið meiri fjármunum en til voru. Þegar bankinn krefst greiðslunnar eru engir peningar til. Sá sem á að greiða yfirdráttinn reynir því hvað hann getur til að afla peninga til greiðslunnar og til þess vinnur hann jafnvel fyrir þó nokkuð lægra kaup en eðlilegt gæti talist.

Sama munstrið er hvati verðbólgunnar. Þegar notkun okkar á gjaldeyri verður meiri en gjaldeyristekjurnar, þurfum við með einhverjum ráðum að fá keyptan gjaldeyri til að greiða innflutninginn. Seljendur gjaldeyris vita af þessari brýnu þörf, og segjast því vilja fá fleiri krónur fyrir mynt sína en eðlilegt gæti talist.

Til þess að brúa það bil sem þannig myndast, reyna innflytjendur að selja vörurnar fyrir fleiri ísl. krónur, til að fá örugglega fyrir kostnaðinum af innflutningnum.

Undanfarinn áratug höfum við geta tekið erlend lán til að greiða þennan innflutning, þannig að ekki hefur borið á þessum eiginleikum umframeyðslunnar fyrr en nú, þegar ekki er meira lánsfé í boði.

Einnig segir í fyrsta lið hinna umræddu fréttaskýringar: leturbr. G.J.

Seðlabanki Íslands ákveður stýrivexti en þeir stjórna öðrum vöxtum.  

Þetta er ekki rétt. Í landinu er fullt frelsi ALLRA LÁNASTOFNANA til ákvörunar vaxta. Seðlabankinn ákvarðar einungis vexti af sínum eigin lánum til lánastofnana, en þau lán eru afar takmörkuð samanber lög um bankann. Svokallaðir stýrivextir hétu áður REFSIVEXTIR, því þegar lánastofnanir voru farnar að þurfa lánveitingar frá Seðlabanka, væru þær orðnar með hættulega mikil útlán miðað við eigið fé og lauasfé. Stýrirvexti þykir greinilega þægilegra að tala um.

Í 10. grein laga um Seðlabanka segir svo um vaxtaákvarðanir bankans: leturbreyting G.J.

Seðlabanki Íslands ákveður vexti af innlánum við bankann, af lánum sem hann veitir og af verðbréfum sem hann gefur út. 

Af þessu má sjá að það er ekki Seðlabankinn sem ákvarðar útlánavexti lánastofnana í landinu, því lán lánastofnana frá Seðlabanka er óverulegt hlutfall þess heildarfjár sem þessar stofnanir eru með í útlánum.

Af því sem hér hefur verið ritað má sjá að hin umrædda fréttaskýring á bls. 4 í 24 stundum, í dag, byggir í meginatriðum á rangfærslum, sem líklega stafa af þekkingarskorti. Mælst er til að blaðið dragi þessi skrif til baka og biðjist velvirðingar á, með fyrirheitum um að slíkt endurtaki sig ekki.     

Sorglegt skilningsleysi á hugtakinu "verðtrygging"

Á þessu hausti eru liðin 28 ár síðan ég setti fram mína fyrstu gagnrýni á svokallaða "verðtryggingu lánsfjár". Margir hafa reynt að hrekja röksemdir mínar, en enginn enn geta lagt fram trúverðuga niðurstöður sem hrekja það sem ég hef sett fram. 

Á árinu 1988 var á vegum Alþingis leitað til danskra sérfræðinga, með það að markmiði að hrekja endanlega óvægnar árásir mínar á Alþingi, vegna ólögmætrar mismununar sem hin svokallaða "verðtrygging lánsfjár" olli. Svo neyðarlega vildi til, að niðurstöður þessara dönsku sérfræðinga voru nákvæmlega þær sömu og ég hafði alla tíð haldið fram. Línurit mín og þeirra falla algjörlega saman og sína sama ferlið.

Þrátt fyrir þetta, hafa Alþingismenn ekki enn haft kjark til að leiðrétta það ranglæti sem felst í svokallarði "verðtryggingu". Slíkt er í raun afar sorglegt, því auðvelt er að færa gild rök fyrir því, að einmitt vegna þessarar svokölluðu "verðtryggingar", hefur Íslenska þjóðin misst af tækifæri til almennrar velsældar, sem fólst í greiðara flæði fjármagns milli landa, sem hófst á síðari hluta síðustu aldar. Eldmóður uppbyggingar tekjuskapandi atvinnuvega var drepinn niður með vitlausum aðferðum við stjórnun fjármála þjóðfélagsins. Afleiðingarnar þekkjum við af hruni útflutningsatvinnuvega og óviðráðanlegum kjörum atvinnulífs sem einstaklinga, á því lánsfé sem nauðsynlegt var til eðlilegrar starfsemi.

Nú á þessu ári hafa skapast alveg sérstakar aðstæður til að bera saman aðstæður á lánsfjármarkaði, hér heima og svo í þeim vestrænu löndum sem við berum okkur aðallega saman við. Bensín- og olíuverð hefur víðast hvar hækkað, og einnig hafa orðið umtalsverðar hækkanir á mötvöru afar víða. leitið upplýsinga um hvað þessar verðhækkanir hafa hækkað mikið höfuðstól lána þeirra sem þar skulda og berið það saman við það sem hefur verið að gerast hér. Ég á ekki von á að þið finnið mörg lönd þar sem verðbreytingar á vöru eða þjónustu hækki sjálfkrafa höfuðstól lána þeirra sem skulda.

Hver skildi ástæðan vera?

Svo virðist sem vestrænar þjóðir, að okkur einum undanskildum, geri sér grein fyrir því að verðmæti gjaldmiðils þjóðarinnar felst í magni erlends fjármagns sem til þjóðarinnar streymir sem eign (ekki sem lánsfé). Þennan grunnþátt er auðvelt að færa niður á plan fjölskyldu, og segja að þau verðmæti aukast sem fjölskyldan getur skipa með sér, eftir því sem tekjur aukast, sem inn á heimilið koma.

Ein af æðstu skyldum stjórnvalds (ríkisstjórnar) er að gæta þess að eðlilegt jafnvægi sé á milli umsvifa í þjóðfélaginu (viðskipta- og atvinnulífs) og þess fjármagns sem  er í umferð.

Stjórnarskrárbundin skylda hvílir á Alþingi að gjaldmiðill þjóðarinnar hafi sama verðgildi hjá öllum sem nota hann innanlands, og Alþingi er í raun óheimilt að fá öðrum í hendur vald eða heimild til að ákvarða breytingu á gengi gjaldmiðilsins, í viðskiptum manna í milli innan þjóðfélagsins. Þess vegna eru lög um verðtryggingu alvarlegt brot á grundvallarreglu stjórnskipunar okkar.

Sameinumst um að krefjast leiðréttingar, líkt og gert var 1983.         

 

 

Skuldin hækkar hraðar en eignin

Enn einn óvitaskapur stjórnenda bankanna

Líklega verður maður að sætta sig við það, að við kynslóðaskipti í bankakerfinu hafi sest í hásætin fólk sem hafði prófskírteini til að mega kalla sig "sérfræðinga" þó það virðist vera öreigar hvað þekkingu varðar.

Í það minnsta er það svo um þann "sérfræðing" sem leggur grunninn í þessa frétt. Þekking hans á málefninu sem hann fjallar um virðist fyrir neðan fátæktarmörk, ef rétt er eftir honum haft.

Í fréttinni segir:  Heimilin eru vel búin undir niðursveiflu....  Skuldir heimilanna hafa aukist mikið á síðustu árum en sem betur fer er sömu sögu að segja af eignum heimilanna.

Líklega er flestum ljóst, öðrum en "sérfræðingum" að fólk eykur ekki skuldir sínar til að greiða þær til baka með eignum sínum; hvað þá með eignum annarra.  Trygg atvinna og tryggar launagreiðslur, á því tímabili sem skuldir eru að greiðast upp, eru máttarstólparnir undir góðri stöðu heimila sem skulda. Slík hugsun virðist ekki vera ofarlega í vitund "sérfræðinga" á greiningarsviði banka, eftir þessu að dæma; nú þegar mjög þrengir að atvinnulífi og tekjum skuldsettustu kynslóðanna.

Í fréttinni segir áfram:  Í þjóðhagsspá Greiningar Glitnis kemur fram að eignir heimilanna hafi í lok síðasta árs numið 5.300 milljörðum króna og höfðu aukist um 32% á einu ári. ????????? Síðan þá hefur hlutabréfavísitala fallið um 37% og húsnæðisverð frekar lækkað en að það fylgi verðbólgu.

Og áfram segir í fréttinni:  Þessi mikla eignaaukning hefur fyrst og fremst verið knúin af mikilli eignaverðshækkun en húsnæðisverð á höfuðborgarsvæðinu hefur hækkað um að meðaltali 20% á ári á tímabilinu 2004-2007 á meðan hlutabréfaverð hefur hækkað um 34% að meðaltali á sama tímabili.

Hvað má lesa út úr þessu? Þeir segja að eignir höfðu aukist um 32% á einu ári. Allir sem skulda vita að skuld lækkar ekki um 32% á einu ári. Til að þessi mismunun verði milli eigna og skulda á einu ári, þarf að koma til hjálp frá "sérfræðingum" við að búa til innihaldslausa eignauakning.

Til að geta aukið útlán sín, fóru bankarnir árið 2004, í að búa til eignaaukningu með því, án ytri forsendna, að búa til hækkun á söluverði fasteigna og hækkun lánshlutfalls, með leikfléttum sem ekki verða raktar hér. Þessar leikfléttur sköpuðu þeim þó aukin útlán, sem einmitt var markmiðið.

Ef við tökum nú saman þessa furðufrétt greiningadeildar Glitnis, kemur eftirfarandi út.

1:  ...húsnæðisverð á höfuðborgarsvæðinu hefur hækkað um að meðaltali 20% á ári á tímabilinu 2004-2007. Þetta er ekki rétt. Á þessum árum var ég að fylgjast vel með verðum íbúða, því ég var að skipta um húsnæði, og veit þess vegna að verð hækkaði ekki um rúm 60% á þremur árum.

2:  ....hlutabréfaverð hefur hækkað um 34% að meðaltali á sama tímabili. Þetta er athyglisvert. Ef þessi 34% meðaltalshækkun á ári, árin 2004 - 2007 væri rétt, hefði hlutabréfavísitalan verið í mínustölu í upphafi ársins 2004, vegna þess að þrisvar sinnum 34%, eru 102% + margfeldniþáttur.  Að auki er þess ekki getið að hlutabréfavísitalan hefur fallið úr rúmum 9000 stigum niður í 3857 sig, þannig að engin raunaukning hefur orðið í verðmætum hlutabréfa.

Greiningadeild Glitnis fær einkunina -9,8 fyrir þessa þjóðhagsspá.         

Staða heimilanna afar góð

Erum við leið á verðbólgunni ?????

Allir keppast við að hallmæla verðbólgunni, en  kappkosta á sama tíma, af þekkingarskorti, að viðhalda henni eða jafnvel auka hana.

En, hverjar eru grundvallarástæður verðbólgu?

Þær eru raunar nokkrar. Sumar hvernjar ræður almenningur við, en aðrar ástæður eru skapaðar á bankamönnum.

Aðstæðurnar sem almenningur ræður við er gjaldeyrisnotkun. Fólk getur fylgst með fréttum af vöruskiptajöfnuði, sem yfirleitt er gefinn upp í fyrri hluta  hvers mánuðar, fyrir næsta mánuð á undan. Ef halli hefur verið á vöruskiptum, þýðir það að við höfum keypt vörur fyrir hærri fjárhæð en við höfðum tekjur fyrir. Slíkt er bein ávísun á verðbólgu.

Meðan bankar og innflytjendur gátu fengið erlend lán til að greiða þær vörur sem við fluttum inn, umfram tekjur okkar, kom vöruskiptahallinn ekki fram sem verðbólguhvati, vegna þess að lánið borgaði innflutninginn. Nú er greinilega orðið erfiðara um lánsfé. Þess vegna skapast vöntun á fé til að greiða innfutniginn; en það er einmitt þessi vöntun á fé til greiðslu skulda sem er verðbólguhvatinn.            

 Það eru því fyrst og fremst við sjálf, sem getum slegið verðbólguna niður, með því að hafa vakandi augu með því hvernig við eyðum penignunum okkar. Getum við minnkað innkaup á erlendum vörum, þannig að vöruskiptahallinn verði lítill eða enginn?  getum við fækkað ferðum okkar til útlanda og þannig sparað gjaldeyri? Erum við vakandi fyrir eðlilegri gagnrýni á stjórnvöld og fyrirtæki, vegna eyðslu þeirra á gjaldeyri þjóðarinnar?

Allir þessir þættir hafa áhrif á verðbólguna.  Eigum við ekki frekar að nota orku okkar til að berjast gegn verðbólgunni, en að nota hana til að væla í ríkisstjórninni; sem gerir ekkert meðan við eyðum gjaldeyri án neinnar fyrirhyggju.

ALLIR ÚT AÐ ÍTA VERÐBÓLGUNNI FYRIR BORÐ.